محمد انصار در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گرگان، گفت: با فرارسیدن ماه محرم در شهر چند فرهنگی و دارالمؤمنین گرگان؛ شوق خدمت در دستگاه حسینی دوچندان شده و تکایای محلات قدیم این شهر، مراکز شکل‌گیری هسته‌های سوگواری و دیگر خرده آیین‌های عشق و ارادت حسینی می‌شوند.
وی افزود: احداث تکایا در محلات قدیمی و اصلی استرآباد (گرگان قدیم) از اواخر دوران صفویه و اوایل دوران قاجار آغاز شد و علاوه بر برپایی خطابه و روضه، پایه‌گذار شروع آیین‌های ماندگاری و خاصی برای این منطقه شده است و همه‌ساله با آغاز عزاداری سید و سالار شهیدان، رنگ، بو، شکل و شمایل ویژه‌ای به خود می‌گیرند.
انصار ادامه داد: برخی از شیوه‌های عزاداری در گرگان مانند سینه‌زنی، زنجیرزنی، روضه‌خوانی خانگی، علم بندان و مواردی ازاین‌دست مشابه با تمام نقاط ایران است ولی تفاوت‌های جزئی دارند. مثلاً علم بندان همان طوق بندان (توغ بندان)، گرگانی‌ها به این صورت است که هر محله‌ای در روزی خاص این کار را انجام می‌دهد؛ اما آیین «دسته چوبی» و «پامنبری» از آیین‌های سنتی خاص مردم گرگان است.
محمد انصار در بخش دیگری از سخنانش گفت: طوق، علم، منبر، زنجیر و… از ابزارها و آلاتی هستند که از آنها برای برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم بهره گرفته می‌شود اما در شهر گرگان، علم و طوق یکسان نیستند و تفاوت‌های زیادی حتی در ابزارها و اشیائی که به آنها بسته می‌شود باهم دارند؛ به‌گونه‌ای که نزد گرگانی‌ها، طوق مهم‌تر از علم است.
وی با اشاره به اینکه برای آگاهی بیشتر از طوق‌ها و پیشینه آنها در ایران که آن را توغ هم می‌نویسند به مخاطبان شما خواندن کتاب «توغ های ایرانی» نوشته محمد مشهدی نوش‌آبادی را پیشنهاد می‌کنم، افزود: تیغه، شمشیر، پر، پنجه و … به‌عنوان ابزارهای علم شناخته‌شده هستند که به‌عنوان نمونه «پنجه» در فرهنگ شفاهی، مظهر دست‌بریده حضرت عباس و یا پنج‌تن آل عبا است.
محمد انصار نویسنده و پژوهشگر گرگانی همچنین عنوان کرد: علم‌ها از ابزارهای عزاداری ماه محرم هستند که به آنها چندین وسیله، نصب می‌شود که یکی از آنها پنجه‌های نقره‌ای یا مسی است که گذشتگان ما، آن را وقف کرده‌اند و متن وقف نامه را در کف پنجه‌ها نوشته‌اند که نمونه‌های آن در شهر گرگان به چشم می‌خورد که بعضاً قدمتی بیش از یک‌صد سال دارند.
وی افزود: برای نمونه، آقاسیدباقر استرآبادی یک عدد پنجه، در ماه ذی‌الحجه سال ۱۳۰۱ هجری بر تکیه محله «سبزه مشهد» گرگان وقف کرد. او فرزند میر عابدین بود و پسر نداشت و این موقوفه، یکی از یادگارهای ماندگار او است.
انصار در پایان گفت: همچنین محله پاسرو، علم کوچکی دارد که بر روی پنجه‌اش نوشته‌شده که آن در ماه رمضان سال ۱۳۸۲ قمری (۶۲ سال پیش)، بر سقاخانه این محله وقف‌شده است.
به گزارش ایبنا، محمد انصار دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فقه و حقوق اسلامی، نویسنده و پژوهشگر گرگانی، زاده یکی از محلات قدیمی و فرهنگی شهرستان گرگان (سبزه مشهد) است و تا به امروز آثاری را درباره زیست‌بومش قلمی کرده که می‌توان به عناوینی چون محله سبزه مشهد گرگان، مساجد شهر گرگان، کتابستان حماسه، گل‌های محراب و کتابشناسی استان گلستان و ۱۹ مقاله در دانشنامه گلستان اشاره کرد.
نظر شما