سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): خیابان امام خمینی (ره)، یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های این شهر و به طبع، دارای مغازه‌های قدیمی و نام‌آشنای بسیاری است. بین دو کوچه آفتاب ۲۲/۱ و آفتاب ۲۴ و مابین دو مغازه پوشاک مردانه، یکی از دیرینه‌ترین کتاب‌فروشی‌های گرگان قرار دارد. کتابفروشی «دانشجو» که از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۶ با مدیریت «همت الله یوسفی رودبارکی» در کوچه آفتاب ۲۰ بود و در حال حاضر به مدت ۱۷ سال است که در مکان کنونی‌اش میزبان کتاب‌خوان‌های گرگانی است.
در «دانشجو» خدمات دیگری جز کتابفروشی نداریم
مهدی قلی پور، متصدی فروش کتابفروشی «دانشجو» در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: کتابفروشی «دانشجو» حدود ۴۵ متر وسعت دارد و تعداد زیادی کتاب درسی و غیردرسی را در خود جای داده است. البته چون این مجموعه سیستم رایانه‌ای ندارد، تعداد دقیق کتاب‌هایش را نمی‌دانم اما حدس می‌زنم دست‌کم ۵ یا ۶ هزار جلد کتاب داشته باشیم. در «دانشجو» هیچ خدمات دیگری جز کتابفروشی نداریم. هرچند زمانی مقدار کمی لوازم‌التحریر هم داشتیم.
این روزها کمتر کسی کتاب عمومی می‌خواند
وی افزود: متأسفانه یا خوشبختانه فروش حال حاضر ما بیشتر از کتاب‌های کمک‌درسی و استخدامی است؛ اما افراد کمی هم به دنبال کتاب‌های ادبیات و فلسفه می‌آیند. اینکه اکثر کتاب‌هایی که این نسل تهیه می‌کند، کمک‌درسی است اصلاً موضوع جالبی نیست. نسل جدید با کتاب بیگانه است. نه فردوسی را می‌شناسد و نه حافظ را. از طرفی تنوع کتاب‌های کمک‌درسی خیلی بیشتر از پیش شده و فکر نمی‌کنم چنین رقابتی بین این دسته از کتاب‌ها به نفع دانش‌آموزان باشد.
متأسفانه شرایط طوری است که برای قبولی در کنکور، حتماً باید از این کتاب‌ها با قیمت‌های بالایشان استفاده کنید. در این میان، افرادی که بضاعت مالی ندارند، از قافله عقب می‌مانند و باید چاره‌ای در این زمینه اندیشیده شود.
نسل جدید از کتاب غافل است
قلی‌پور در مورد اهمیت کتاب و کتابخوانی عنوان کرد: امروزه نسل‌های جدید اغلب در فضای مجازی سیر می‌کنند. امکان رقابت با فضای مجازی تقریباً وجود ندارد؛ یعنی نسل جدید تقریباً نمی‌تواند بدون فضای مجازی زندگی کند؛ اما کتاب مزایای خاص خودش را دارد. اول از همه اینکه کتاب شیئی فیزیکی است و ارتباط با آن، حس و حال متفاوت‌تری دارد. به‌شخصه برای من بوی کتاب و ورق زدن آن حس خاصی دارد که در چیز دیگری نمی‌بینم. دوم اینکه انسان با کتاب انس می‌گیرد و هم ذات پنداری می‌کند. این حس برای علاقه‌مندان به کتاب منحصربه‌فرد است و در کمتر چیزی یافت می‌شود.
وی ادامه داد: هر کتاب تجربه یک نویسنده بوده و گاهی تجربه ۱۰ سال یا ۲۰ سال و گاهی تجربه کل عمرش است. کتاب خواندن در واقع بهره‌مندی از تجربیات دیگران است. در حالی‌که خودمان تنها یک‌بار فرصت زندگی و تجربه کردن داریم. حالا یک کتابفروشی مملو از چند هزار کتاب را تصور کنید. شما در واقع با چند هزار تجربه روبه‌رو هستید.
نگاه مادی به کتاب اشتباه است
فروشنده کتابفروشی دانشجو نگاه مادی به کتاب را از معضلات امروز جامعه دانست و اظهار داشت: کتابفروشی این روزها به تجارت تبدیل شده و تنها چیزی که باقی‌مانده فروش بیشتر است. امروز کمتر شاهد این هستیم که صاحبان کتاب‌فروشی‌ها و یا حتی فروشنده‌ها شخصاً اهل مطالعه باشند تا بهترین مشاوره را عرضه کنند. این روزها تنها فروش مطرح است و به همین خاطر، کتاب را به شکل یک «جنس فروشی» می‌بینند. در واقع معنویت کتاب از بین رفته و نگاهی مادی به آن می‌شود. این‌یک نگاه سرمایه‌دارانه است که غالب شده که به معنای تنزل جایگاه کتاب در جامعه است.
ناشرهای تقلبی معضل امروز ما هستند
قلی‌پور، گریزی نیز به معضل ناشر تقلبی زد و افزود: انتشارات‌های تقلبی هم بخشی از کار را خراب می‌کنند. کتاب‌ها را با درصد سود بالایی به کتاب‌فروش می‌فروشند؛ اما نه کاغذ جالب دارند و نه ترجمه جالبی. کاغذهایشان فوق‌العاده بی‌کیفیت و ترجمه‌هایشان ماشینی است. متأسفانه ناشرهای خوب هم شرایط را برای کتاب‌فروشی‌ها سخت کرده‌اند. این روزها خرید کتاب از ناشرهای معروف برای ما کار ساده‌ای نیست. با این‌حال ترجیح ما این است که کتاب‌ها را با ترجمه‌های خوبی که این نشرها چاپ می‌کنند تهیه کنیم؛ اما برخی به دلیل مشکلات مالی، از ناشرهای سطح پایین‌تر کتاب تهیه می‌کنند.
کتابخوانی را از سنین پایین ترویج کنیم
متصدی فروش کتابفروشی «دانشجو» در ادامه به پتانسیل ارگان‌های مختلف در ترویج کتابخوانی اشاره کرد و گفت: نهادهای مختلفی می‌توانند در ترویج کتابخوانی مؤثر باشند. همچنین معلمان می‌توانند از دانش‌آموزان بخواهند که خلاصه کتاب‌های غیردرسی را به‌عنوان تکلیف درسی بنویسند. پیش‌تر در صداوسیما برنامه‌ای تحت عنوان «کتاب‌باز» اجرا می‌شد که آن‌هم جذابیت‌های خاص خودش را داشت و وجود چنین برنامه‌هایی قطعاً بی‌تأثیر نخواهد بود.
فروش کتاب‌های درسی را به کتاب‌فروشی‌ها بسپارید
وی در انتقاد از دولت و سیاست فروش کتاب‌های درسی گفت: در گذشته دانش‌آموزان برای خرید کتاب‌های درسی به کتاب‌فروشی‌ها مراجعه می‌کردند؛ اما متأسفانه دولت این امکان را دیگر به کتاب‌فروشی‌ها نمی‌دهد که بر فروش کتاب‌فروشی‌ها تأثیر منفی گذاشته است. در گذشته، دانش‌آموزان نه‌تنها برای خرید کتاب‌های درسی به ما مراجعه می‌کردند، بلکه ممکن بود کتاب دیگری که در فروشگاه می‌دیدند را پسندیده و خریداری کنند.
کتاب اولویت اقشار کم‌بضاعت نیست
وی در ادامه به تشریح ایده‌هایش برای ترویج کتابخوانی پرداخت و گفت: برگزاری نمایشگاه کتاب اقدام مثبتی است و برای بخش‌های متنوعی از جامعه جذابیت دارد. طوری که افراد زیادی ترغیب به خرید کتاب می‌شوند. اینکه تعداد نمایشگاه بیشتری در طول یک سال برگزار کنند، اقدام مثبتی است. کنترل و کاهش قیمت کتاب نیز می‌تواند تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. قیمت کتاب این روزها خیلی زیاد است و برای کسی که از توانایی مالی بهره‌مند نیست، خریدن کتاب در اولویت قرار ندارد به این دلیل که نیازهای مادی خودش را در ارجحیت می‌بیند.
قلی‌پور ادامه داد: اینکه کتاب‌فروشی‌ها برخی از کتاب‌هایشان را امانت دهند نیز می‌تواند مؤثر باشد؛ چراکه کتابخانه‌ها بسیاری از کتاب‌های خوب را ندارند. از طرفی، قیمت این کتاب‌ها نیز بسیار بالا است یا به‌طور مثال، کتاب‌فروشی‌ها اگر قسمتی از فضایشان را به مطالعه کتاب اختصاص دهند، مفید خواهد بود. همچنین فعالیت کتاب‌فروشی‌ها در فضای مجازی یکی دیگر از گزینه‌هاست. در گذشته خیلی بیشتر پیش می‌آمد که خانواده‌ها لابه‌لای خریدهایشان از بازار، سری به کتاب‌فروشی‌ها نیز بزنند. این روزها دیگر چنین نیست و با وجود مشکلات اقتصادی، مردم وقت آزاد و البته بودجه کمتری دارند.
وی افزود: رادیو و تلویزیون نیز این روزها کمتر از پیش مخاطب دارند. در نتیجه فضای مجازی بستر مناسب‌تری برای معرفی کتاب است. به این منظور که خلاصه کتاب‌ها به‌قصد معرفی در شبکه‌های مجازی به اشتراک گذاشته شوند. قطعاً فعالیت افرادی که شغلشان کتابفروشی است از فعالیت برخی بلاگرهای کتاب تأثیرگذارتر خواهد بود.
«سامانه کتاب» گامی روبه‌جلو است
قلی‌پور سامانه بازار کتاب را باوجود برخی کم‌وکاستی‌هایش، گامی بلند و رو به‌جلو در مسیر تسهیل فروش کتاب قلمداد کرد و گفت: سامانه «بازار کتاب» مزایا و معایب خاص خودش را دارد. به‌طورکلی، اختصاص یارانه برای کتاب می‌تواند به نتایج خوبی ختم شود. همین‌که امکان خرید دست‌کم یک کتاب در ماه را برای دوستداران کتاب مهیا کند، غنیمت است.
وی افزود: طبیعتاً خرید اینترنتی کتاب آسان‌تر است. این آسانی در دوران کرونا به مقدار زیادی به چشم آمد. البته ایده اینترنتی بودن یارانه کتاب خالی از عیب نیست. هنگام خرید حضوری کتاب، ممکن است کتاب جالب دیگری به چشمتان بخورد یا فروشنده برای خرید کتاب به شما راهنمایی کند. مثلاً بگوید کدام کتاب مکمل کتاب مدنظر شماست. خیلی وقت‌ها نیز ممکن است ندانید دقیقاً چه کتابی می‌خواهید که در این صورت، فروشنده‌ها می‌توانند به شما کمک کنند.
قلی‌پور ادامه داد: با همه این‌ها، نمی‌توان مزایای خرید اینترنتی را منکر شد. این روزها خواسته یا ناخواسته، مجبور به خرید آنلاین می‌شویم. البته جا دارد اطلاع‌رسانی بهتری برای بازار کتاب صورت بگیرد تا افراد بیشتری از خدمات این سامانه برخوردار شوند.
وی ادامه داد: متأسفانه افراد کمی از وجود سامانه «بازار کتاب اطلاع» دارند. چندین بار پیش‌آمده که از ما می‌پرسیدند چرا دیگر طرح «تخفیف فصلی» اجرا نمی‌شود؟ این در حالی است که کمتر کسی از جایگزینی «بازار کتاب» بجای «طرح‌های فصلی» آگاه هستند. در مجموع عدم اطلاع‌رسانی درست می‌تواند تمام مزایای این سامانه را تحت شعاع قرار دهد که این موضوع خود از اهمیت بالایی برخوردار است.
نظرات