سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): گفت‌وگو با پیمان شوقی، نویسنده کتاب «هنر فیلم کوتاه داستانی»، فرصتی است برای پرداختن به یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین حوزه‌های سینما؛ فیلم کوتاه. این کتاب، که در آن به بررسی ساختار و زبان خاص فیلم کوتاه پرداخته شده است، به طور ویژه بر ویژگی‌های این فرم سینمایی به عنوان یک سبک مستقل تأکید دارد. پیمان شوقی با بیش از ۴۰ کرسی تدریس در زمینه فیلم کوتاه و تجربیات گسترده در عرصه سینمای آموزشی، توانسته است نقشی کلیدی در شناخت و گسترش سینمای کوتاه در ایران ایفا کند.
در این گفت‌وگو، شوقی از انگیزه‌های خود برای ترجمه و انتشار این کتاب به زبان فارسی سخن می‌گوید و از چالش‌های ترجمه و تطبیق اصطلاحات خاص سینمایی با زبان فارسی می‌پردازد. او همچنین به بررسی اهمیت آموزش و انتقال مفاهیم صحیح سینمایی به هنرجویان و علاقه‌مندان به این حوزه و تأثیرات بالقوه کتابش در گسترش درک و فهم فیلم کوتاه در ایران اشاره می‌کند. این مصاحبه، نه تنها بینش‌های ارزشمندی در مورد این کتاب ارائه می‌دهد، بلکه دریچه‌ای به دنیای فیلم کوتاه و چالش‌های آن در سینمای امروز است.
- کتاب شما تحت عنوان «هنر فیلم کوتاه داستانی» اخیراً در جشنواره فیلم کوتاه توجه زیادی جلب کرد و یکی از کتاب‌های پرفروش این دوره نمایشگاه «کتاب وسینما» بود. این کتاب چه ویژگی خاصی دارد که توانسته چنین توجهی را جلب کند؟
من خودم از دهه ۶۰ عضو انجمن سینمای جوان بودم و همیشه به فیلم کوتاه علاقه‌مند بودم. در آن زمان، آموزش در انجمن سینمای جوان بسیار مؤثر بود. جوانان سینماگر نه تنها سینما را یاد می‌گرفتند، بلکه به تبادل کتاب، مجله و فیلم نیز می‌پرداختند و این هم‌افزایی باعث می‌شد که سینماگران بزرگی از جمله بهمن قبادی و اصغر فرهادی وارد سینمای ایران شوند. اما در دهه‌های اخیر، سینمای ایران به سمت آموزش‌های آکادمیک رفته و متاسفانه فیلم کوتاه به عنوان یک مرحله گذار به فیلم بلند شناخته شده است. این موضوع باعث شده که فیلم‌سازان نتوانند سبک مستقل خود را پیدا کنند و فیلم کوتاه جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. به همین دلیل همیشه به دنبال منابعی می‌گشتم که فیلم کوتاه را به عنوان یک سبک هنری مستقل معرفی کند. تا اینکه این کتاب را پیدا کردم. نویسنده این کتاب شخصی صاحب‌نظر است و تجربه زیادی در زمینه تدریس فیلم کوتاه دارد. او بیش از ۴۰ کرسی تدریس فیلم کوتاه داشته و حدود ۳۰ سال مدیریت یک مجله تخصصی فیلم کوتاه به نام «POV» را برعهده داشته است. این مجله در دانشکده خود نویسنده در فنلاند منتشر می‌شود و یکی از معتبرترین نشریات تخصصی فیلم کوتاه است. این کتاب، به‌طور دقیق و منظم فیلم کوتاه را به عنوان یک سبک مستقل معرفی می‌کند و من تصمیم گرفتم آن را به فارسی ترجمه کنم تا در ایران هم دسترسی به این منابع فراهم شود.
- چه چالش‌هایی در ترجمه چنین کتابی پیش آمد؟ با توجه به تخصصی بودن مفاهیم سینمایی، چطور توانستید ترجمه‌ای روان و قابل فهم برای خوانندگان فارسی‌زبان ارائه دهید؟
چالش‌های زیادی در ترجمه این کتاب وجود داشت. این کتاب به شدت علمی است و مفاهیم تخصصی زیادی دارد. از آن‌جا که من فردی دانشگاهی نیستم، مجبور شدم برخی از اصطلاحات سینمایی را خودم بسازم یا معادل‌های جدیدی برای آن‌ها پیدا کنم. از طرف دیگر، قصد داشتم که کتاب به گونه‌ای ترجمه شود که برای هنرجویان و دانشجویان سینما قابل فهم و قابل استفاده باشد. ترجمه این کتاب برای کسانی که تجربه زیادی در سینما ندارند، کار دشواری بود؛ زیرا باید مفاهیم سینمایی را به گونه‌ای ساده و قابل درک بیان می‌کردم. تجربه من در نقد فیلم کمک زیادی به من کرد تا مفاهیم سینمایی را در قالبی روان و ساده برای خوانندگان بیان کنم.
در مسیر ترجمه، سعی کردم نه تنها مفاهیم تخصصی به درستی منتقل شود، بلکه برای کسانی که سینما را به طور جدی دنبال می‌کنند، جذاب و مفید باشد.
- بازخوردهایی که از سوی دیگران نسبت به این ترجمه دریافت کرده‌اید، چه بوده است؟ آیا افراد مختلف از جمله اساتید سینما و دانشجویان نظر خاصی داشتند؟
یکی از بزرگ‌ترین تشویق‌ها برای من تایید سعید عقیلی بود. او یکی از منتقدان برجسته سینما است و از ترجمه این کتاب استقبال کرد. این‌گونه بازخوردها برای من بسیار ارزشمند بود، چون او فردی بسیار با تجربه در زمینه سینما است و تایید از طرف او برای من بزرگ‌ترین تشویق بود. پس از انتشار کتاب، این اثر در جشنواره‌ها و نشست‌های نقد و بررسی توجه زیادی جلب کرد و اساتید برجسته سینما درباره آن صحبت کردند. این کتاب توانسته توجه بسیاری از سینماگران و علاقه‌مندان به فیلم کوتاه را جلب کند و نشان می‌دهد که این کتاب علاوه بر اینکه یک اثر آموزشی است، می‌تواند به درک عمیق‌تری از سینما و فیلم کوتاه کمک کند. این بازخوردها باعث خوشحالی من شد و نشان داد که این کتاب می‌تواند گامی مهم در مسیر شناساندن فیلم کوتاه به عنوان یک زبان هنری مستقل باشد.
- فکر می‌کنید این کتاب چه تاثیری بر سینمای کوتاه ایران خواهد گذاشت؟ آیا انتظار دارید که این اثر در آینده به عنوان یک منبع مرجع در نظر گرفته شود؟
امیدوارم که این کتاب بتواند نگاه‌ها را نسبت به فیلم کوتاه تغییر دهد. به‌ویژه در ایران، فیلم کوتاه به عنوان یک مرحله گذار به فیلم بلند شناخته می‌شود و من امیدوارم که این کتاب به تصحیح این نگاه غلط کمک کند. اگر این کتاب در همان زمان انتشارش ترجمه می‌شد، شاید مسیر فیلم کوتاه در کشور ما به شکل متفاوتی پیش می‌رفت. این کتاب نشان می‌دهد که فیلم کوتاه باید به عنوان یک زبان هنری مستقل و نه یک مرحله گذار، شناخته شود. به نظرم، این کتاب می‌تواند به سینماگران جوان کمک کند تا از فیلم کوتاه به عنوان یک سبک هنری مستقل استفاده کنند و به‌طور جدی به آن پرداخته و مسیر خود را پیدا کنند. امیدوارم این کتاب تأثیر زیادی بر درک و شناخت فیلم کوتاه در ایران داشته باشد و سینماگران جوان‌تر از آن بهره‌برداری کنند.
نظر شما