به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بندرعباس، حجت‌الاسلام سیدمحمد مهاجرانی نویسنده و شاعر اصالتاً اراکی ساکن قُم، مدرس دوره تخصصی نویسندگی کودک و نوجوان در بندرعباس بود که شامگاه هشتم آذرماه به میزبانی سالن رودکی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان برگزار شد. در حاشیه این نشست نیز مباحث بسیار آموزنده، مرتبط و کم تکراری توسط مدرس این دوره مطرح شد که این گزارش را شیرین و خواندنی کرده است.

از این عشق نیز خسته نمی‌شوم

شاعر آیینی کودک با بیان اینکه ۲۸ سال در حوزه نویسندگی کار می‌کند، گفت: به شکل دیوانه‌واری می‌نویسم و از این عشق نیز خسته نمی‌شوم. زیرا هم رشته تحصیلی، هم علاقه و عشقم و هم شغلم، نویسندگی است. در این حدود سه دهه نویسندگی هم ۲۵ سال در حوزه شعر و قصه کودک فعال هستم.

از سالخوردگان آغاز کردم و به شکل عجیبی به خردسالان رسیدم

نخست مخاطبان من بزرگسالان، کهنسالان و سالخوردگان بودند اما اینک برای خردسالان می‌نویسم. زیرا به دانش و تجربه دریافته‌ام دنیای کودک بسیار مهم و حتی با دنیای نوجوان نیز از هم مجزا است، پس نویسندگان کودک و خردسال نیز باید از هم متفاوت باشند. اما پیش‌تر نویسنده کودک و نوجوان یکی بود. ولیکن اکنون، موضوع کاملاً متفاوت است و نویسنده نوپایان، نونهالان، خردسالان، کودکان و نوجوانان به شکل تخصصی داریم. بنابراین من هم به شیوه حرفه‌ای به حوزه خردسالان می‌پردازم. ناگفته نماند که با اراده و عشق از سالخوردگان آغاز کردم و به شکل عجیبی به خردسالان رسیدم.

چرا شعر و نمایشنامه شکسپیر مورد توجه مخاطبان قرار دارد؟

برای رسیدن به اهدافم از ترکیب شعر و قصه استفاده می‌کنم. زیرا شعر به متن زیبایی، ظرافت و شاعرانگی می‌بخشد. نمونه روشن این مدعا، ویلیام شکسپیر نمایشنامه‌نویس، شاعر و بازیگر انگلیسی است که بسیاری وی را بزرگ‌ترین نویسنده در زبان انگلیسی و بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس جهان دانسته‌اند. او علی‌رغم اینکه نمایشنامه‌های مشهوری مثل: مکبث، هملت، رمئو و ژولیت، تاجر ونیزی، حکایت زمستان و… نوشت. ۱۵۴ غزل دارد که به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است. بنابراین اگر شعر و نمایشنامه شکسپیر مورد توجه مخاطبان قرار دارد به این دلیل است که نمایشنامه‌هایش به شعر نزدیک است و شعرهایش شبیه نمایشنامه هستند. با این تفاسیر می‌خواهم تاکید کنم که شاعرانگی در متن خیلی کمک می‌کند تا مخاطب را مجذوب کند.

کتاب اخیرم درباره غزه را از ۵ مقوله اقتباس گرفته‌ام

کتاب «برگ‌های سفید و دیوهای سیاه» که امسال چاپ شد و داستان دختری شجاع و مبارز از سرزمین فلسطین به نام محیا و برادرش به نام یحیی را بازگو می کند. دختری به نام محیا، اهل شهر حماسه ساز غزه مجروح است و در بیمارستان شفا بستری می‌شود. او با رنگ هایش به جنگ دشمن می‌رود و به جای یادداشت روزانه، هر روز چند نقاشی می‌کشد و روایت داستان غزه به مساعدت هنر نقاشی و استفاده از عنصر باد در داستان از ۵ مقوله تلفیقی اقتباس کرده‌ام. مقوله طاووس که در افسانه‌های و متون کهن آمده است و پرهایش هر سال می‌ریزد و از طریق باد به هر سو می‌رود. مقوله سیمرغ که در «منطق‌الطیر» عطار آمده و با کمک باد پرهایش در هر کوی پراکنده می‌شود. رمان «سووشون» اثر سیمین دانشور که می‌گوید: «باد پیغام هر درخت را به درختان دیگر خواهد رساند.» رمان ابراهیم حسن بیگی درباره امام علی علیه السلام و نسخه خطی که به ابعاد زندگی آن حضرت می‌پردازد و از طریق باد منتشر می‌شود و قرآن کریم آن‌جا که در خصوص باد به عنوان عذاب الهی (جنود الهی) و بشارت آور اشاره می‌کند.

کتاب «گوشواره آسمان» را از کدام تکنیک نوشتم؟

کتاب «گوشواره آسمان» بر اساس شعری رباعی از امیر مُعزی شاعر غیر معروف دوران سلطان سنجر که در دیوان وی آمده است، نوشتم. معزی می‌خواهد برای خوش‌آمد سلطان مسعود غزنوی در خصوص حلال ماه شعری بسراید که آن شعر اینگونه آمده است:
ای ماه! چو ابروان یاری گویی
یا نی، چو کمان شهریاری گویی
نعلی زده از زرّ عیاری گویی
در گوش سپهر، گوشواری گویی.

کتاب «۵۳ قصه سه سوت» را بر اساس تکنیک خاقانی نوشته‌ام

خاقانی شروانی از جملهٔ نامدارترین شاعران ایرانی که جزو بزرگ‌ترین قصیده سرایان تاریخ شعر و ادب فارسی به‌شمار می‌آید در توصیف رشیدالدین وطواط ادیب، نویسنده، شاعر و زبان‌شناس بلخی ایرانی در سدهٔ ششم هجری که به فارسی و عربی اثر می‌آفرید، گفت: تو شاعر بسیار بزرگی هستی. وقتی اشعارت را در برابر کوه تکرار می‌کنم، کوه صرفاً میگوید: «رشید.» بنابراین من هم بر اساس تکنیک خاقانی کتاب «۵۳ قصه سه سوت» را نوشتم. این موضوع در دنیای تصویر و گرافیک و … نیز صدق می‌کند.

پیکاسو پوستر ماندگار کنفرانس صلح پاریس را چگونه طراحی کرد؟

پابلو پیکاسو نقاش، شاعر، طراح صحنه، پیکرتراش و یکی از برترین و تأثیرگذارترین هنرمندان سده ۲۰ میلادی، طرح پوستر کنفرانس صلح پاریس را بر اساس متون مقدس طراحی کرد که از ماجرای کشتی حضرت نوح الهام گرفت و کبوتر سفید که برگ زیتون را در منقار داشت و از خشکی و ساحل آرامش برای حضرت نوح خبر می‌آورد به عنوان نماد صلح و آرامش استفاده کرد و اگر پیکاسو با متون قدیمی آشنا نبود هرگز نمی‌توانست چنین طرح ماندگاری را خلق کند.

۳۰۰ تکنیک شیوه نویسندگی را از قرآن استخراج کرده‌ام

تکنیک‌های نویسندگی خدا در قرآن شگفت انگیز هستند. این تکنیک‌ها مفاهیم آیات نیستند. بلکه بررسی ساختاری (شکلی) و مضمونی (محتوایی) نیز بسیار مهم است. علت موضع گیری برخی علیه قرآن، عدم شناخت آن‌ها از این کتاب آسمانی است. به تازگی شروع به بررسی شیوه‌های نویسندگی قرآن کریم کرده‌ام و در زمان اندک بیش از ۳۰۰ تکنیک از آغاز، پایان بندی، چگونه نوشتن و … را استخراج کرده‌ام. به عنوان مثال: پایان داستان حضرت مریم با یک پرسش است، که شیوه جالبی در نویسندگی می‌باشد.

در پایان نامه‌ام از تکنیک پله به پله قرآن استفاده کرده‌ام

در سوره مبارکه یوسف نیز شگرد دیگری از نویسندگی در قرآن آمده است. آن‌جا که حضرت یوسف در تعریف خوابش می‌گوید: «ای پدر من ستاره، ماه و خورشید را در خواب دیدم. خواب دیدم که به من سجده می‌کنند.» قرآن از بیان این داستان می‌خواهد بگوید: همه داشته‌هایتان را اول نگویید بلکه آن‌ها را در دو مرحله بیان کنید و من در پایان نامه‌ام از شگردهای قرآن کریم و شیوه تکنیک پله به پله از سوره الْقَارِعَةُ، مَا الْقَارِعَةُ وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْقَارِعَةُ و «الْحَاقَّةُ»، مَا الْحَاقَّةُ وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْحَاقَّةُ استفاده کرده‌ام.

سوژه کتاب «کاکا و کوکو» را دختر ۴ ساله‌ام داد

به اتفاق دخترم یک مستند را می‌دیدیم که بچه‌ی کانگورو در کیسه‌اش بود. دخترم گفت: جیب کانگورو چقدر بلند است. او در دنیای کودکی‌اش، کیسه آن را به جیب تشبیه کرد تا دختر ۴ ساله‌ام سوژه کتاب «کاکا و کوکو» بچه‌های کانگورو و کوالا، شعر «جیب عجیب» و … و مجموعه ۶ جلدی بامزه‌ها را به من بدهد.

مجموعه ۱۰ جلدی وقف را نیز بر اساس یک مستند نوشتم

«قصه یک سبد انجیر بچین» در مجموعه ۱۰ جلدی وقف را نیز بر اساس یک مستند نوشتم. تلویزیون، یک فیلم مستند درخت انجیر در استرالیا را نشان می‌داد که از بالا تا پایین پر از میوه بود. پرنده‌ها در سرشاخه‌های بلند، انجیر می‌خوردند. میمون‌ها از شاخه‌ها بالا می‌رفتند و انجیر می‌کَندند. آهوها از شاخه‌های پایینی می‌خوردند. حشرات نیز از انجیرهایی که زیر درخت ریخته بود استفاده می‌کردند و کنار انجیر، رود آبی می‌گذشت که انجیرها داخل آب می‌ریخت و ماهی‌ها می‌خوردند. این انجیر به چند قشر از حیوانات خیر می‌رساند. بر همین اساس با شخصیت یاسر و یاسین که دو درخت بید و انجیر را کاشتن و وقف درخت انجام دادند قصه زیبایی خلق شد.

خبر اینترنتی سوژه کتاب پرستوهای غزه شد

کتاب پرستوهای غزه نیز بر اساس خبری بود که در اینترنت خواندم که هر ساله ۵۰۰ میلیون پرنده مهاجر در غزه زمستان گذرانی می‌کنند. سوژه را در ذهنم پروراندم و با پرستوها داستان را آغاز کردم. پرستوها به غزه که رسیدند سه گروه شدند، گروهی ماندند، گروهی گفتند: برویم جای دیگر لانه گزینی کنیم و گروهی گفتند: برویم و خبر دردهای مردم غزه را به دیگران بگوییم. گروه سوم می‌روند و به اتفاق لک‌لک‌های سفید و طوطی‌های سبز خبر را به همه جا می‌رسانند و وقتی که همه مطلع می‌شوند به غزه برمی‌گردند و آنگاه کودکان با بادکنک‌های قرمز به استقبالشان می‌روند و سرانجام در یک تصویر رویایی پرچم فلسطین در آسمان شکل می‌گیرد.

هر چیزی می‌تواند به آفرینش یک داستان کمک کند

توصیه می‌کنم از همه عناصر که در اطراف شما هستند مانند: کوه‌ها، پرندگان، رنگ‌ها و … برای سوژه‌یابی و نوشتن داستان کمک بگیرید. به عنوان مثال خودم از پرنده‌ای به نام «آبچلیک» داستانی نوشتم تا کودکان را به کنجکاوی دعوت کنم و معتقدم هر چیزی که در پیرامون ماست می‌تواند به آفرینش یک داستان کمک کند.

دستیار کودک، شگرد استاد

سیدمحمد مهاجرانی برای ارتباط بیشتر با مخاطبان، سُرمه ملایی کم سن و سال ترین نویسنده دختر هرمزگانی که در جمع حضور داشت را به عنوان دستیار خودش انتخاب کرد تا پس از توضیحات هر بخش، قصه مرتبط با آن به گویش کودکانه توسط وی خوانده شود. خوانش خوب این نویسنده کودک نیز مورد توجه و تشویق نویسندگان و استاد مهاجرانی قرار گرفت.

میهمانان ویژه

اسمعیل جهانگیری مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان مثل شاگردان دبستانی، قلم و کاغذ گرفت و در صندلی آخر و در جمع نویسندگان نشست و از خِرمن درس استاد خوشه چینی کرد. اما برای حضور در یادواره شهدای روستای سَکُل شهرستان رودان، پس از پایان بخش نخست دوره پس از اقامه نماز جماعت مغرب و عشا به این شهرستان عزیمت کرد. امیرحسین والا مدیر انتشارات سومیتا و نویسنده بیش از ۲۰ عنوان کتاب، پروانه ماندگاری مدرس دوره داستان نویسی و نویسنده و گردآورنده ۱۵ کتاب حوزه کودک، یوسف ملایی خالق گاه‌شمار اختصاصی هرمزگان و نویسنده ۱۶ اثر متفاوت، فرخ لقا حافظ پور نویسنده محیط زیستی کتاب «اولین سفر پلیکان پاخاکستری در محله خواجه عطا»، فائقه حسن‌زاده مارمی نویسنده مجموعه داستان «پشت خشت‌ها» و «سامی و میکروب‌ها»، سُرمه ملایی نویسنده کتاب کودک قُمری قهرمان، مهدیه مُسلمی مترجم زبان چینی، پرنیا کشاورز، فریبا زینلی، زینب مریدی، نرگس بهادری و آذر حیدری سایر نویسندگان و علاقه‌مندان به حوزه داستان کودک در این دوره حضور داشتند.

اهدای کتاب

حجت‌الاسلام مهاجرانی از اینکه کتاب‌هایش را در جزیره ابوموسی اهدا کرده بود و کتابی به همراه نداشت، عذرخواهی کرد. اما سُرمه ملایی کتاب «قُمری قهرمان»، پروانه ماندگاری کتاب مجموعه داستان «بچه‌های زمین»، فائقه حسن‌زاده مارمی مجموعه داستان «پشت خشت‌ها» و یوسف ملایی کتاب «بهترین مادر جهان» را به مدرس دوره اهدا کردند.