سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - حسین لطفی‌نیا، پژوهشگر: «گویش دشتی» که از گویشهای متمایز در جنوب غرب ایران است، بر اساس نظر صاحب‌نظران و پژوهشگران، دارای واژه‌ها و ساختار دستوری ویژه‌ای است که بسیاری از ویژگی‌های زبان «فارسی میانه» را با خود به همراه دارد و کوله‌بار فرهنگ تبار و نیاکان را به دوش می‌کشد. بشیر علوی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در بررسی یکی دیگر از واژه‌های دیرین این گویش شیرین به کندوکاو واژه «مزی» و همپایگی این واژه با واژه «مسکامن» در «گویش تنگسیری» پرداخته است.
او در این پژوهش البته در کاوش واژه «میسکامن» اطلاعات بیشتری نسبت به مزی می‌دهد و بر این باور است که واژه «میسکامن» از سه بخش میس+ کام + شناسه تشکیل شده و بنمایه این فعل، فعل «میستان» و «کامستن» است که معنای آن خواستن و میل داشتن و قصد کردن است. با وجود اینکه گویش دشتی و تنگسیری نزدیکی دیرینه و تنگاتنگی با هم دارند، به طوری که از بسیاری جهات مرز ویژه‌ای ندارند و شاید بتوان این دو را دو خواهر همسان یا گونه‌ای از یکدیگر تلقی کنیم، به‌دلیل نداشتن اشراف تخصصی به ویژگی‌های دستوری تنگسیری، پژوهش علوی را با تمام جان می‌پذیرم اما آنچه برای بیان به‌نظرم می‌رسد، این است که پایه و هسته اصلی این فعل «مس» یا «مز» باشد و «کا» پسوند نشانه گویش است و «م»، شناسه است و «ن» نشانه زمان فعل است.
«مزی» یا گاهی «مزبی» در گویش دشتی به معنی فعل خواستن، قصد کردن و طلب کردن است که هم برابر با واژه «want» و هم معنی و مفهوم واژه «will» را در خود دارد و نیز هم سنگ‌واژه «wish» در زبان انگلیسی است؛ اما این فعل فقط و فقط وقتی با زمان «گذشته استمراری» بیاید به صورت «مزی» می‌آید.
«ام‌مزی»: می‌خواستم
«ات مزی»: می‌خواستی
«اش‌مزی»: می‌خواست
«امومزی:» می‌خواستیم
«اتومزی»: می‌خواستید
«اشومزی»: می‌خواستند
حال آن‌که این فعل در زمان حال به‌صورت «میت» در می‌آید:
«ام میت»: می‌خواهم
«ات میت»: می‌خواهی
«اش میت»: می‌خواهد
«امو میت»: می‌خواهیم
«اتو میت»: می‌خواهید
«اشو میت»: می‌خواهند
به هر حال با دانستن اینکه بخش پیشین این واژه‌ها یعنی (ام، ات، اش، امو، اتو واشو) شناسه فعل هستند که در افعال کنایی یا «ارگاتیو» و به طور ویژه در گویش دشتی پیش از بن فعل می‌آید، «مزی» به عنوان بن فعل در فعل زمان گذشته و «میت» به عنوان بن فعل در فعل زمان حال به معنی خواستن است که هم چیزی را طلب کردن شامل می‌شود و هم‌البته همانند will در زبان انگلیسی می توان از آن به عنوان فعل کمکی استفاده کرد مثل «اش میت بیشیت: می‌خواهد برود»
همه این موارد را از این نظر گفتم که به این مفهوم تکیه کنم که در این فعل «میس / مزی / میت» بن فعل است که بر اساس پژوهش و نظ رآقای علوی در اصل همان فعل «میستن» در زبان فارسی میانه است و هم معنی فعل خواستن در زبان فارسی امروز است و سایر بخش‌ها که در صرف این فعل می‌بینیم وابستگان فعل هستند که معنای زمان و شخص فعل را در خود دارند.
بی‌گمان ریشه‌یابی و واژه‌شناسی و ساختارشناسی این واژه‌ها کمک بسیاری به نگهداری فرهنگ غنی نیاکان ما می‌کند و هم به تقویت زبان امروزی فارسی بر پایه ادبیات ارزشمند گذشتگان یاری می‌رساند که بر خود لازم می‌دانم تا تلاش سترگ آقای علوی و همه استادانی که همت گمارده‌اند و در این راه قدم گذارده‌اند و جوهره دانش خود را به قلم نگاشته‌اند به ویژه زنده‌یاد استاد سیدکوچک هاشمی‌زاده پاس بدارم. می‌دانم در جایی که این بزرگان قدم و قلم زدهاند، تلاش افرادی مثل من، مانند خرما به دشتستان بردن است و به گفته «فردوسی» بزرگ؛
«سخن هر چه گویم همه گفته‌اند
بَرِ باغ دانش همه رُفته‌اند»
نظر شما