به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر با مروري بر تاريخچه نظرسنجي در كشورهاي غربي و شيوه به كار بستن تكنيك‌هاي مختلف در پيش‌بيني آراي مردم به نظرسنجي سه موسسه‌ خارجي در انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري مي‌پردازد و با ارائه مستندات و آمار قبل از انتخابات و بعد از آن، درباره بي‌پايه بودن شايعه تقلب در انتخابات به بحث مي‌نشيند.

با نگاهي به متن و حواشي انتخابات دهم رياست جمهوري، مي‌توان گفت كه اين انتخابات از جهات بسياري با ديگر انتخابات برگزار شده پيش از آن تفاوت‌هايي داشت. مروري بر شرايط پيش، حين و پس از انتخابات، تحليلي به دست مي‌دهد كه در يك جمله مي‌توان به اين جمع‌بندي رسيد كه انتخابات دهم رياست جمهوري در بين انتخابات‌هاي برگزار شده در نظام جمهوري اسلامي «منحصر به فرد» بود.

دلايلي براي اين مدعا كه اين انتخابات منحصر به فرد بود قابل ارائه مي‌باشد كه نمونه اين دلايل در ديگر انتخابات‌ها يا وجود نداشت و يا به گستردگي انتخابات دهم ظهور و بروز نكرد. برخي عناصر متمايزكننده انتخابات دهم به عنوان اولين‌ها در تاريخ انتخابات در ايران ثبت شدند كه مي‌توان به حضور بي‌سابقه مردم پاي صندوق‌هاي راي، مناظره‌هاي تلويزيوني كانديداها، ارائه الگوهاي تبليغاتي جديد از سوي كانديداها و نحوه اعتراض به نتايج انتخابات اشاره كرد. البته مسائلي مانند ورود مجدد افرادي كه سال‌ها از عرصه سياست دور بودند، مناظره‌هاي خياباني و حضور زنان نامزدها در كنار آنان را نيز مي‌توان از عناصر متمايزكننده اين دوره از انتخابات برشمرد.

كتاب حاضر به لحاظ ميزان اثر و حساسيت چهار عنصر متمايزكننده انتخابات دهم رياست جمهوري از ديگر انتخابات‌ها در ايران را با عنوان اولين‌هاي انتخابات دهم بررسي مي‌كند.

اولين‌هاي انتخابات دهم:
الف) حضور بي‌سابقه مردم پاي صندوق‌هاي راي:
مشاركت سياسي، فرايندي است كه طي آن، قدرت سياسي ميان افراد و گروه‌هاي جامعه توزيع مي‌شود، به گونه‌اي كه تمامي شهروندان و گروه‌هاي فعال، خواهان مشاركت سياسي از حق انتخاب شدن، تصميم‌گيري، سياست‌گذاري، ارزيابي، انتقاد، اعتراض، اظهارنظر، انتخاب كردن و راي دادن در چارچوب قوانين بهره‌مند هستند. پاره‌اي از صاحب‌نظران نيز مشاركت سياسي را درگير شدن در سطوح مختلف فعاليت در نظام سياسي از عدم درگيري تا داشتن مقام رسمي سياسي مي‌دانند.

ميزان مشاركت مردم در انتخابات به ماهيت انتخابات و ميزان تاثيرگذاري مستقيم آن در امور روزمره زندگي ارتباط دارد. همان‌طور كه در آمار و ارقام مربوط به مشاركت در انتخابات‌هاي كشور قابل مشاهده است، ميزان مشاركت در انتخابات شوراها و مجلس خبرگان به طور نسبي در سطح پايين‌تري قرار دارد. در انتخابات مجلس، اين مشاركت بيشتر شده و در انتخابات رياست جمهوري، كه فراگيري بيشتري دارد، ميزان مشاركت در سطح بالاتري قرار مي‌گيرد. يكي از مفاهيم مشاركت در انتخابات در حوزه سياسي، پذيرش نظام سياسي حاكم و برگزار كننده انتخابات و پذيرش مكانيسم انتخابات در هركشوري است.

كامران دانشجو، رئيس ستاد انتخابات وزارت كشور، در اولين كنفرانس خبري خود، شمار واجدين شرايط براي راي دادن در انتخابات دهم رياست جمهوري در 22 خرداد 88 را 46 ميليون و 200 هزار نفر اعلام كرد و گفت: در خصوص تعيين واجدين شرايط براي راي دادن، معمولا اختلاف نظر وجود داشته است، اما در اين دوره، وزارت كشور با بهره‌گيري از توان كارشناسان از ثبت احوال و ديگر مراكز، عدد دقيق شمار واجدين حق راي را در هر استاني تعيين كرده است.

براساس آمار اعلامي وزارت كشور در 22 خردادماه 191/ 165/ 39 نفر در شعب اخذ راي حضور يافته و راي خود را به صندوق انداختند كه اين تعداد در مجموع 85 درصد واجدين شرايط شركت در انتخابات بودند. با نگاهي به تاريخ انتخابات در ايران، به وضوح مي‌بينيم كه پس از همه‌پرسي تعيين نظام جمهوري اسلامي كه 98 درصد مردم در آن حضور داشتند، بيشترين مشاركت، در انتخابات دهم رياست جمهوري صورت گرفته است. اين موضوع به عنوان ركوردي در تاريخ انتخابات رياست جمهوري كشورمان به ثبت رسيد.

ب) مناظره‌هاي انتخاباتي نامزدهاي رياست جمهوري در تلويزيون:
كاركرد رسانه‌ها به عنوان ابزار اطلاع‌رساني در مبارزات انتخاباتي غير قابل انكار است. ورود رسانه‌ها به فضاي تبليغات انتخاباتي باعث گسترش اين فضا در بين مردم مي‌شود و به عنوان عنصري تاثيرگذار در جريان انتخابات مي‌تواند عاملي جهت كاهش يا افزايش مشاركت و يا ميزان‌ آراي نامزدهاي انتخابات باشد. در دوره دهم انتخابات رياست جمهوري، صدا و سيما نيز در كنار ديگر رسانه‌ها به روشي متفاوت، وارد ميدان شد و با انتخاب قالب مناظره بين كانديداها در كنار قالب‌هاي مختلفي مانند پرسش و پاسخ، پخش سخنراني‌هاي انتخاباتي و توليد فيلم مستند تبليغاتي، نقش مهمي را در وظيفه اطلاع‌رساني خود انجام داد. اهميت اين موضوع از آن‌ روي است كه صدا و سيما به عنوان رسانه اصلي و سنتي مورد استفاده عموم مردم كشور به شيوه‌اي متفاوت‌تر از قبل وارد عمل شد كه موجبات رضايت عموم مردم را در حوزه اطلاع‌رساني پديد آورد.

ج) رنگ‌هاي انتخاباتي:
استفاده از رنگ و نمادها در انتخابات، در بسياري از كشورها از سال‌ها پيش نهادينه شده است و در برخي كشورها روند استفاده از اين نمادها و انتخاب هرنماد بايد براساس قانون خاصي انجام شود. استفاده از رنگ و نماد در انتخابات، هم‌زمان با شكل‌گيري احزاب و انتخاب رنگ و نماد توسط آنها صورت گرفته است. به طور كلي، در سراسر جهان، احزاب سياسي رنگي براي خود انتخاب مي‌كنند و هرحزب و جرياني توسط آن رنگ در انتخابات شناسايي مي‌شود. هم‌چنين يكي از كاركردهاي اصلي اين رنگ‌ها، ايام انتخابات است كه افراد كم‌سواد با توجه به آن رنگ حزب خود را مي‌شناسند و هم‌چنين ائتلاف‌هاي سياسي و انتخاباتي با اين رنگ‌ها مشخص مي‌شود.

د) نحوه اعتراض به نتايج:
در كنار تمام تفاوت‌هاي انتخابات دهم رياست جمهوري با ديگر انتخابات، يكي از تفاوت‌هايي كه باعث شد انتخابات دهم متمايز شود و نگاه رسانه‌هاي جهان را به خود جلب كند، نحوه اعتراض برخي نامزدها و طرفداران آنها به نتايج انتخابات بود. عصر روز شنبه، 23 خرداد 1388، وزير كشور نتايج نهايي شمارش آرا را بدين شرح اعلام كرد: محمود احمدي‌نژاد 516 / 527/ 24 راي معادل 63/ 62 درصد كل آراء ميرحسين موسوي 411/ 216/ 13 راي معادل 75/ 33 درصد كل آراء، محسن رضايي 240/ 678 راي معادل 73/ 1 درصد كل آراء و مهدي كروبي 635/ 333 راي معادل 85/ 0 درصد كل آراء.

پس از اعلام نتايج انتخابات، نامزدهايي كه در انتخابات نتوانسته بودند اقبال عمومي مردم را به دست بياورند، شبهه تقلب در انتخابات را مطرح كردند و اين شبهه به انحاي مختلف توسط هر سه كانديدايي كه نتوانسته بودند راي اكثريت را به دست بياورند مطرح شد. براي اولين‌بار اعتراض به نتايج انتخابات خارج از دايره قانون و قواعد انتخابات صورت گرفت و تظاهرات خياباني همراه با تخريب اموال عمومي به عنوان اعتراض به نتايج انتخابات طراحي و انجام شد.

لفظ تقلب در انتخابات، به صورت رسمي طي بيانيه‌اي كه سيدمحمد موسوي خوئيني‌ها دبيركل مجمع روحانيون مبارز در تاريخ 20 خرداد يعني دو روز قبل از برگزاري انتخابات صادر شده بود به كار رفت.

كتاب حاضر قصد آن دارد تا به بررسي اين نكته در انتخابات رياست جمهوري دهم بپردازد كه آيا شواهد و قرائن موجود، وقوع تقلب در انتخابات رياست جمهوري دهم را تاييد مي‌كند و يا برعكس شواهدي وجود دارد كه مهر بطلان بر اين فرضيه مي‌زند. ابزار بررسي اين فرضيه، ارجاع به افكار عمومي از طريق نظرسنجي‌هايي است كه پيش و پس از انتخابات دهم رياست جمهوري در كشور صورت گرفته است. لذا فصل دوم كتاب به بررسي مساله نظرسنجي و پژوهش پيمايشي مي‌پردازد، فصل سوم نظرسنجي انتخاباتي در جهان را بررسي مي‌كند، در فصل چهارم درباره نظرسنجي و به خصوص نظرسنجي انتخاباتي در ايران سخن به ميان آمده و در فصل پنجم كه مي‌توان گفت هدف اصلي نگارش اين كتاب است، در نهايت به بررسي نظرسنجي‌هاي صورت گرفته در ايام انتخابات از جنبه‌هاي مختلف علمي و آماري مي‌پردازد. در فصل ششم نيز متدولوژي تحقيق نظرسنجي‌هاي انجام شده را بيان مي‌دارد.

در مجموع، تلاش اين اثر آن است تا با ارائه دلايل مستند و مستدل علمي، بحثي علمي را به ميان بكشد و فارغ از بحث‌هاي سياسي و جناحي و تنها از اين جنبه به موضوع نگاهي بيندازد.

چاپ نخست كتاب «نظرسنجي‌هاي خارجي انتخابات دهم رياست جمهوري» در شمارگان 2500 نسخه، 252صفحه و بهاي 28000 ريال راهي بازار نشر شد.