به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، وجیهه سامانی دبیر علمی پانزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در مراسم اختتامیه این جایزه که در تالار وحدت تهران برگزار شد گزارشی را از روند برگزاری این جایزه ارائه کرد. وی با اشاره به رشد اندک بخش نقد ادبی به لحاظ کمی و کیفی گفت: نقدهای موجود و آثار این دوره و حتی دوره‌های قبل، نمایانگر حرکت کُند، محتاطانه و قدری انفعالی این شاخۀ مهم ادبی است. فقر نقد بومی، و در عوض تأثیرپذیری از نقد ادبی غرب، بسیار مشهود و محسوس است. در این میان سهم اندیشکده‌ها، نهادهای دانشگاهی و پژوهشی نیز اندک و کم رنگ است که امیدواریم با عزم نهادهای مسئول، در آینده‌ای نزدیک شاهد رشد و شکوفایی این شاخه مهم و تأثیرگذار باشیم.
سامانی با اشاره به رشد روزافزون بخش مستندنگاری و اقبال عمومی به آن گفت: در این دوره از جایزه با رشد ۹۱ درصدی آثار این بخش نسبت به سال گذشته مواجه بودیم که به گواهی داوران این بخش، هم به لحاظ کیفیت و هم کمیت، آثار بررسی شده در خور توجه بوده‌اند.
وی ادامه داد: اما نکته مهم اینجاست برخی از نویسندگان و پژوهشگران این حوزه، مخصوصا نویسندگان نوقلم، تنها از روی علاقه و تعهد وارد این عرصه شده‌اند و فاقد دانش و آگاهی کافی در باره اصول و روش‌های مستندنگاری هستند؛ لذا اقدامات لازم جهت آموزش حرفه‌ای این نویسندگان باید فراهم شود.
دبیر علمی پانزدهمین جایزه جلال آل احمد بخش رمان را مهم‌ترین محصول ادبیات خلاقانه دانست و با اشاره به رشد کیفی در این بخش نسبت به دوره‌های قبل گفت: توجه به موضوعات ملی، امنیتی و دینی در رمان‌های این دوره از جایزه جلال برجسته بود که اتفاقی مبارک و در عین حال ظریف و حساس است، که اگر متکی بر تحقیقات صحیح و بر پایه منابع درست و اشراف اطلاعاتی لازم باشد، نوید بخش تولید آثاری فاخر در آینده‌ای نه چندان دور خواهد بود.
وی ادامه داد: اما باید اذعان داشت ارزیابی رمان‌های این دوره موید این حقیقت بود که تا رسیدن به آثار شاخص و ماندگار ادبی، راه زیادی پیش روست. استفاده از فرم و ساختار به شکل خلاقانه، بهره‌گیری از تکنیک‌های ادبی، و انتخاب هوشمندانه محتوی و مضمون متعالی و جذاب، باید به صورت جدی مورد توجه نویسندگان این حوزه، علی الخصوص نویسندگان جوان و تازه نفس قرار بگیرد.
سامانی در ادامه صحیت‌هایش داستان کوتاه را هنرمندانه‌ترین و رساترین قالب ادبیات داستانی دانست و گفت: موضوعات پرداخته شده در داستان‌های کوتاه این دوره محدود به حال و هوای زندگی شهری بود. متأسفانه در این دوره، موضوعات بومی، اقلیمی و سبک زندگی اقوام ایرانی در مجموعه داستان‌ها کمتر دیده شد. در واقع می‌توان گفت داستان‌نویسان با فقر موضوعی و در عین حال پیچیده‌گویی کلامی مواجه بودند.
وی افزود: همچنین پرداختن به ناهنجاری‌های اخلاقی جامعه، در این داستان‌ها بسیار نمایانگر بود که در عین بزرگ نمایی، بدون نگاه آسیب‌‌شناسانه و نقادانه به موضوع، صرفا به شرح آن پرداخته شده بود که این، با معنای واقعی ادبیات فاصله دارد.
دبیر پانزدهمین دوره جایزه جلال آل احمد از متولیان فرهنگی خواست، برای تربیت قلم‌هایی که با استفاده از فرم و ساختار مطلوب، به درونمایه و محتوای ارزشمند نیز توجه ویژه می‌کنند، همت کنند. وی در این راستا گفت: شرایط داستان کوتاه ایران نه تنها در این دوره، که در بیشتر ادوار جایزه جلال، خوب نبوده و این زنگ خطر بزرگی برای جریان ادبی کشور است.
سامانی با اشاره به حجم زیاد آثار ارسال شده به بخش ویژه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و بخش ویژه مدافعان سلامت و کرونا گفت: طبیعی است بعد از حوادثی این چنینی که احساسات عمومی ملی جریحه‌دار شده، یا دامنه آسیب و مصیبتش چنین گسترده است، آثار ادبی مرتبط با موضوع در یک بازه زمانی نزدیک به وقوع حادثه، رشد سریع و تصاعدی داشته باشد.
وی ادامه داد: در موضوع سردار شهید سلیمانی، بررسی کیفی و کمی و دقیق آثار، این پیام مثبت را داشت که هرچه از نقطه کانون حادثه فاصله گرفته‌ایم و دورتر شده‌ایم، حجم آثار ضعیف و احساسی کمتر شده و به تعداد آثار شاخص، قابل اعتنا و محکم‌تر افزوده شده است.
وی افزود: در بخش کرونا بیشتر کتاب‌ها دربرگیرنده خاطرات بیماران، پرستاران یا گروه‌های جهادی در شهرهای مختلف بود که به یاری هم نوعان خود شتافته بودند. بررسی این دسته از آثار نشان می‌داد نویسندگان این حوزه به آموزش‌های تکنیکی و حرفه‌ای بیشتری نیاز دارند و برای امر مستندنگاری بحران باید نیروی قوی تربیت کرد.
سامانی با ابراز تأسف از ناآشنا بودن ناشران، نویسندگان و حتی ویراستاران با ارزش واقعی ویرایش گقت: میان نویسنده و ویراستار، تعامل سطحی برقرار است. در بسیاری از کتاب‌های ارسالی به این جایزه حتی راه‌یافتگان بخش نیمه‌نهایی از ناشران مطرح، با خطاهای ویرایشی محسوسی مواجه بودیم که این زنگ خطر بزرگی برای اهالی نشر و دلسوزان زبان و ادبیات پارسی است.
شنبه ۲۴ دی ۱۴۰۱ - ۲۳:۴۸
نظر شما