خبرگزاری کتاب ايران ـ به گزارش ستاد خبری سراهای اهل قلم نمايشگاه کتاب تهران، اين برنامه با حضور فيروز زنوزي‌جلالي، داستان‌نويس، كامران پارسي‌نژاد، داستان‌نويس و منتقد، هادي خورشاهيان، فعال حوزه ادبيات جنگ و دفاع مقدس و دبيري معصومه كلانكي، دبير بخش ادب و فرهنگ خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) صبح امروز 24 ارديبهشت ماه در سراي اصلي اهل قلم برگزار شد. 

در ابتداي اين نشست فيروز زنوزي جلالي، با اظهار تأسف از اين كه آن‌گونه كه بايد ادبيات داستاني‌ ما در عرصه‌هاي ديني موفق نبوده، به دلايل متعدد اين مساله اشاره كرد و گفت: با نگاهي به ادبيات سه دهه اخير، اثر شاخص شش‌دانگي در اين زمينه نمي‌توانيم، پيدا كنيم. مضامين قرآني و مذهبي، خط قرمزهايي دارند كه كمتر نويسنده‌اي جسارت مي‌كند در اين عرصه وارد شود. متأسفانه ما نويسندگان نيز كمتر اهل تحقيق و تفويض هستيم، با وجود آن كه بايد بدانيم هيچ‌گاه با دانش عام و دم‌دستي نمي‌توان به عرصه ادبيات ديني وارد شد.

سپس دبير نشست با طرح اين موضوع كه «يكي از دلايل كارهاي اندك، كمي انتقاد منتقدان اين حوزه است و بر اين اساس چقدر فضاي نقد در اين حوزه وجود دارد؟» از كامران پارسي نژاد، نويسنده و منتقد ادبي خواست تا آراي خود را در اين زمينه عنوان كند.

پارسي‌نژاد با تاكيد بر اين كه «رابطه توليد و نقد ادبي يك جريان دوسويه است» يادآور شد: ما نشست‌ها و جلسات متعددي در زمينه ارايه راه‌كار در حوزه‌هاي گوناگون نويسندگي و پژوهش داريم، اما متاسفانه نتيجه اين همه نشست و نظريه‌پردازي، به عرصه عمل راه نمي‌يابند. ادبيات معاصر ما نيز در حد نازلي در دانشگاه‌ها تدريس مي‌شود. 
 
وي با تاكيد بر اين كه «ما نيازمنديم استادان و صاحب‌نظران دانشگاهي‌مان ادبيات معاصر را حس كنند و به جامعه انتقال دهند» اظهار داشت: ما حتي نظريه ادبي نداريم كه بخواهيم آن را بررسي كنيم يا مبنايي براي آن قرار دهيم و بر پايه آسيب‌شناسي براي توليد يك جريان سالم، ادبيات و ادبيات ديني داشته باشيم. 

اين نويسنده و منتقد ادبي بيان داشت: در حوزه ادبيات داستاني، تعاريف جامع و كاملي نداريم، چرا كه ادبيات داستاني برخلاف ساير زمينه‌ها از گستردگي فراواني برخوردار است. درباره ادبيات ديني نيز ابتدا بايد به تعريفي واحد دست يابيم. در اين زمينه ديدگاه‌هاي مختلف و كشمكش‌هايي وجود دارند. برخي، گونه‌هاي ادبيات ديني را به هيچ وجه قبول ندارند و برخي ورود عرصه ادبيات به دين را جرم مي‌دانند، زيرا ورود تخيل به عرصه دين و مذهب را گناه‌آلود و موجب دوري از مضامين اصيل ديني مي‌پندارند؛ در اين راستا برخي ديگر نيز معتقدند كه ادبيات، ابزار مناسبي براي ترويج و بنيادي كردن مفاهيم مذهبي و دين به شمار مي‌آ‌يد. 

سپس هادي خورشاهيان درباره اقداماتي كه مي‌توان براي علاقه‌مندي جوانان به عرصه ادبيات ديني انجام داد، گفت: مشكل اصلي ما وجود يك قرائت رسمي در هر زمينه است. خط‌ قرمزهايي  وجود دارند كه دست نويسندگان را مي‌بندند. با وجود چنين شرايطي، گاهي صواب آن است كه چيزي ننويسيم. چنانچه مخاطبان جامعه چيزي را ندانند، خيلي بهتر است تا مطلبي را اشتباه دريابند.

در ادامه، زنوزي جلالي درباره راهكارها و رسالت نويسندگان ادب ديني گفت: زماني يك نوشته اثرگذار خواهد شد كه موضوع اصلي آن براي نويسنده به شكل دغدغه درآيد. هيچ چيز بدتر از دفاع بد نيست. متأسفانه در اين سال‌ها با آثاري مواجهيم كه مي‌توان از آنها به عنوان تولدهاي ناقص يادكرد. اين عرصه با همه ظرافت‌هايي كه دارد، بسيار حساس است. از اين رو بايد معيارمان را در توليد ادبيات ديني بررسي كنيم و بدانيم بر اساس چه ملاك‌هايي آثار اين حوزه خلق يا نقد مي‌شوند. متاسفانه اظهارنظر در اين حوزه بسيار سليقه‌اي شده و ما در ادبيات مذهبي با معضلات فراواني مواجهيم.

نويسنده حوزه ادبيات داستاني يكي از آسيب‌هاي جدي نويسندگان عرصه ادب ديني را نقدهاي بي سر و ته و تعصباتي دانست كه راه را مي‌بندند و تصريح كرد: بسياري از افراد، تركيب وهم و خيال با بافت مذهبي را كفر مي‌دانند. بر خلاف اينها، معتقدم، نويسنده‌اي كه مي‌خواهد جهاني را از هيچ خلق كند، بايد در اين عرصه سنت‌شكني داشته باشد. اما پرسش اين است كه كدام نويسنده و با چه ابزاري مي‌تواند وارد اين عرصه شود، عرصه‌اي كه هر لحظه بيم سقوط و لغزش وي وجود دارد؟

پارسي‌نژاد در جمع‌بندي سخنان خود براي ايجاد سبكي در ادبيات نوين مذهبي، عنوان كرد: بايد نوآوري كه ادبيات ديني نيازمند آن است خلق شود. البته منظور ساحت دين نيست، بلكه استفاده از ابزار دين و انتقال صحيح آن در جريان روشنفكري جامعه است. 

در پايان، خورشاهيان، نوبسنده حوزه جنگ و ادبيات دفاع مقدس يادآور شد: بهتر است حمايت‌هاي جانبي و سفارش تأليف در اين حوزه را حذف كنيم و اجازه دهيم هر اثر خوبي كه در عرصه دين، جنگ يا انقلاب نوشته شده و موفق بوده، از آن حمايت شود.

بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، امروز، 24 ارديبهشت‌ماه  در مصلاي امام‌خميني (ره) تهران به كار خود پايان مي دهد.