به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، جلد نخست كتاب، شرح رويدادهاي تاريخ ايران از مادها تا پايان ساسانيان است و جلد دوم از پايان كار دولت ساساني تا نيمه نخست سده هفتم قمري را دربرمي‌گيرد.
جلد نخست كتاب، مروري بر تاريخ سياسي سلسله‌هاي ماد، هخامنشي، سلوكيان، اشكانيان و ساسانيان است. در آغاز اشاره‌اي گذرا به شاهان ماد شده است. نويسنده، «فرورتيش» (شاه ماد ) را همان «كيومرث» و «هووخشتره» (ديگر شاه ماد) را «جمشيد» قلمداد مي‌كند.
آنگاه به پيوستگي نژادي كوروش (مؤسس دولت هخامنشي) با «ايشتوويگو» (آخرين شاه ماد) مي‌پردازد و روايت زاده شدن و باليدن او را بر پايه تاريخ هرودوت مي‌آورد اما روايت‌هاي ديگر از ياد برده نمي‌شود و به آنچه مورخاني همانند «ژوستين» و «نيكلاي دمشقي» درباره كوروش گفته‌اند، اشاره مي‌شود.
نبرد كوروش با ليديه و به ويژه ساختار رزمي سپاه او، موضوع ديگري است كه خواننده آگاهي‌هاي تاريخي از آن به دست مي‌آورد. نويسنده كتاب به شيوه‌هايي از لشكركشي كوروش اشاره مي‌كند كه هنوز هم در جنگ‌هاي كلاسيك كاربرد دارد. با اين همه يكي دانستن «كرزوس» (شاه ليديه) با «قارون»، كه نويسنده بدان اشاره مي‌كند، ممكن است با روايت تاريخ‌نگاران ديگر همسان نباشد.
وضعيت سياسي و اجتماعي بابل و تسخير آن توسط كوروش، در ادامه آورده شده است. اين بررسي از آن رو اهميت دارد كه با گشودن بابل، دولت هخامنشي در روزگار بنيانگذار آن به منتهاي گستره خود رسيد. در پايان نيز ديدگاه مورخان درباره كوروش نقل شده است. بلافاصله پس از آن نيز به بررسي جنگ‌هاي ايران و يونان پرداخته شده است. زمينه و بستر آن نبردهاي طولاني در زمان كوروش پديد آمد؛ هر چند خود او فرصت درگيري با يونانيان را نيافت.
مهمترين رويداد پس از مرگ كوروش، تسخير مصر توسط جانشين او، كمبوجيه، بود. نگاه نويسنده به وضعيت مصر در آن زمان، ذهن خواننده را براي پي گيري وقايعي كه منجر به سقوط فراعنه ششم مصر شد، آماده مي‌سازد. پادشاهي داريوش اول و اتفاقات مهم و تاثيرگذاري كه با پادشاهي او در ايران پديد آمد، در دنباله آمده است.
به نيروي دريايي ايران در نبردها و چگونگي شكل‌گيري آن به صورت ويژه‌اي پرداخته شده است. ماجراي برديا، جنگ ايران و يونان در «سالامين» و مساله جانشيني داريوش، از ديگر بخش‌هايي است كه خواننده پيش رو خواهد داشت.
پادشاهي خشايارشا و نبرد پر آوازه او با يونان كه تا روزگار ما نيز انعكاس داشته است، نويسنده را به شرح رويدادهايي مي‌كشاند كه در سياستگذاري آينده دولت هخامنشي اثرگذار بوده‌اند. شكست نيروي دريايي ايران، كه منجر به ناكامي خشايارشا شد، نيز جداگانه بررسي شده است. آنگاه از كشته شدن خشايارشا سخن به ميان آمده است.
قرارداد صلح با يونان در زمان اردشير اول و ماجراهاي پي در پي كه شكل مي‌گرفت و تا پايان حيات سياسي هخامنشيان ادامه يافت، به خصوص جنگ اردشير اول و برادر او، كه در تاريخ به نام «كوروش كوچك» شناخته مي‌شود، خواننده را درگير حوادث مهم سياسي آن دوره از تاريخ ايران مي‌سازد. «ظهور اسكندر مقدوني» سرآغاز ديگري از كتاب است.
خسروي (نويسنده كتاب) مي‌كوشد رد پاي اسكندر را در ماجراجويي‌هاي او در ايران پي بگيرد. زادن و سربركشيدن او در مقدونيه، نبردهاي داريوش سوم هخامنشي با اسكندر در «گوگمل» و «بابل»، كشته شدن داريوش و پيشروي سپاهيان جهانگشاي يوناني و سرانجام او، در صفحات بعدي بازگو شده است.
مرگ اسكندر نيز از منظرهاي گوناگون راويان تاريخ نگريسته شده است. حوادثي كه پس از مرگ اسكندر بر ايران گذشت و دوره فرمانروايي سلوكيان، خود موضوعي جداگانه است كه به كوتاهي به آن نگريسته شده است.
ظهور و سقوط پارت‌ها، مبحث بعدي كتاب است. نويسنده ترجيح داده است بسيار گذرا از آن دوره مبهم تاريخ ايران بگذرد. اسناد و نوشته‌هاي مربوط به تاريخ اشكانيان چنان اندك است كه اغلب مورخ را در فهم دوره‌هايي از تاريخ شاهان اشكاني ناتوان مي‌سازد اما تاريخ ساسانيان با تفضيلي بسيار بيشتر (در 174 صفحه) كاويده شده است.
تاريخ ساسانيان با «شرح حال شاپور (پسر اردشير بابكان) از زبان خودش» آغاز مي‌شود. اين بخش برگرفته و برداشتي از متن «كارنامه اردشير بابكان» است. از بخش‌هاي خواندني تاريخ مؤسس سلسله ساساني، جنگ او با «والرين» و اسارات امپراتور روم است. سرگذشت ماني نيز ضمن نقل رويدادها آورده شده است.
پس از آن وقايع پادشاهي هرمز اول (جانشين شاپور) ديده مي‌شود . به دنبال آن حوادثي نقل شده است كه با سر كار آمدن پادشاهان ساساني روي مي‌دهند. خشكسالي روزگار شاپور دوم و پيامدهاي آن، جنگ‌هاي ايران و روم، افول قدرت ساسانيان، ظهور مزدك روزگار پرآشوب خسرو پرويز و سرانجام جنگ‌هاي ايران و اعراب كه به سقوط دولت ساساني انجاميد، از مباحث پاياني جلد اول است.
جلد نخست «تاريخ ايران قبل از اسلام» نوشته سيد نقي خسروي را انتشارات سفير اردهال با شمارگان 1100 نسخه و با بهاي 75000 ريال منتشر كرده و در دسترس علاقه‌مندان به تاريخ ايران باستان قرار داده است.
دوشنبه ۱ اسفند ۱۳۹۰ - ۰۹:۴۵
نظر شما