به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) اين همايش، عصر امروز (26 ارديبهشت) در موسسه حكمت و فلسفه ايران برگزار شد. حجت‌الاسلام حميد پارسانيا، نويسنده و عضو هيات علمي دانشگاه باقرالعلوم، مجيد حميدزاده، معاون موسسه حكمت و فلسفه، مهدي منتظرقائم، نويسنده و مدرس حوزه ارتباطات و غلامحسين ابراهيمي‌دنياني ،نويسنده و استاد فلسفه از سخنرانان اين همايش بودند.

مجيد حميدزاده، معاون اين موسسه در ابتداي همايش گفت: برگزاري اين همايش و همچنين دو نشست پيشين درباره فلسفه هنر و فلسفه علوم پايه در راستاي ارتقاي جايگاه موسسه حكمت و فلسفه ايران به پژوهشگاه است.

وي با اشاره به آغاز فعاليت‌هاي دفتر مطالعات دانش‌آموختگان فلسفه در اين موسسه گفت: ما در موسسه حكمت و فلسفه همه چيز را از دريچه فلسفه نگاه مي‌كنيم و در اين همايش، حوزه ارتباطات را نيز كه جايگاه بسيار مهمي در چند دهه اخير يافته است، از دريچه فلسفه نگاه خواهيم كرد. اين همايش، به چيستي ماهيت ارتباطات، چرايي پرداختن به آن و همچنين منشا بنيان‌هاي هستي‌شناسي اين حوزه مي‌پردازد.

سپس حجت‌الاسلام حميد پارسانيا گفت: موضوع سخنراني من، حقيقت و عقلانيت ارتباطي است. حوزه علوم ارتباطي بسيار پهن‌دامنه است. بسياري از حوزه‌ها اعم از روان‌شناسي، علوم اجتماعي و مهندسي و فن‌آوري به نحوي با عرصه ارتباطات درگيرند، اما آيا در اين ميان، فلاسفه را نيز با ارتباطات راهي هست و مي‌توان ميان فلسفه و ارتباطات نيز ربطي پيدا كرد؟ سفره گسترده ارتباطات به يقين جايي را براي پرسش‌هاي فلسفي در كنار خود دارد.

وي حقيقت و عقلانيت را در دنياي امروز برخوردار از جايگاه ويژه‌اي دانست و گفت: فهم ارتباطات انساني و كنش‌ها و رفتارهاي اين حوزه نيز به فهم حوزه عقلانيت بستگي دارد. شايد براي مفاهمه با ديگران همواره به اين عقلانيت نياز داشته باشيم. در حوزه ارتباطات انساني اسرار پنهاني وجود دارند كه بر اساس آن، منافع يك گروه سمت و سوي خاصي را به ارتباطات مي‌دهد. عقلانيت ارتباطي در اين بخش به كار ما مي‌آيد و به روشنگري درباره اين اسرار پنهاني كمك مي‌كند.

پارسانيا به سطح ديگري از عقلانيت ارتباطي اشاره كرد و گفت: ما گاهي در فضاي تاريخي‌مان از سطح معرفت عقلانيت ارتباطي با عنوان عرف ياد مي‌كنيم. در اين‌جا بايد يادآوري كنم كه در برخي از متون و كتاب‌ها، واژه سكولار را به اشتباه، عرفي ترجمه مي‌كنند. مقصود از عرف، آن چيزي است كه در فضا و فرهنگ عمومي يك جامعه جريان دارد و از آن‌جايي كه فرهنگ همه جوامع لزوما غيرديني نيست بنابراين نمي‌توان عرف را به عنوان معادل مطلق براي مفهوم سكولار به كار برد.

وي افزود: جهان عرف، جهان فرهنگ و تاريخ در برابر متن حقيقت است. ما به لحاظ تاريخي سطحي از حقيقت يا عقلانيت داشتيم و مراد از عقلانيت نيز مرحله‌اي است كه در آن به دركي از حقيقت مي‌رسيم. انسان مي‌تواند با اراده تشريعي خداوند موافق باشد يا نباشد، در صورت موافقت با اين اراده، پيوندي ميان حقيقت و شايستگي او برقرار مي‌شود و اگرنه، ميان آن دو فاصله مي‌افتد و بنابراين، انسان از حقيقت دور مي‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) يافتن حقيقت را مستلزم شنوا بودن دانست و گفت: انسان بايد بشنود تا بتواند طلوع حقيقت را دريابد. همه انسان‌ها از عقل برخوردارند و حقيقت در برابر همگان وجود دارد، منتها بايد بر مسايلي مانند وهم و خيال فايق آمد تا بتوان از حقيقت بهره‌مند شد. شناخت حقيقت، نيازمند منطق است و جست‌وجوي حقيقت در حوزه مفاهيم به برهان نياز دارد. اين برهان مي‌تواند تجريدي يا تجربي باشد و نوع آن را موضوعي تعيين مي‌كند كه برهان براي آن اقامه مي‌شود.

وي افزود: غير از برهان، ابزارهاي ديگري مانند شعر، مغالطه، خطابه و جدل براي يافتن حقيقت وجود دارند. فعاليت معرفتي در حوزه‌هاي مختلف مانند فرهنگ و انديشه ابزار خاص خود را مي‌طلبد. البته برهان نيز مي‌تواند در قلمرو فرهنگ فعال باشد، زيرا فرهنگ با عقل ارتباط دارد، اما قدم نخست در اين عرصه، درك حقيقت است.

پارسانيا به اهميت داشتن منطق در كشف حقيقت اشاره كرد و گفت: «شفا»ي ابن سينا برخلاف «قانون» او نظير يك دايره‌المعارف است. بيش از نيمي از كتاب «الهيات» شفا به منطق اختصاص دارد و يك جلد از منطق نيز به برهان مي‌پردازد و در چندين جلد ديگر آن نيز حوزه‌هاي ديگر معرفت از جمله شعر و خطابه بررسي شده‌اند. با استناد به كتاب شفاي ابن سينا مي‌توان گفت كه ما در فضاي فرهنگي‌مان در قلمرو مواجهه با ديگران و بسط يك انديشه روش‌هاي مختلفي را به صورت علوم مدون داشته‌ايم.

وي افزود: هر يك از ابزارهاي برهان، خطابه و شعر و ديگر ابزارها در عرصه ارتباطات جاي يكديگر را تنگ نمي‌كنند، بلكه هر يك از آن‌ها در جايگاه خود ارزشمندند.

پارسانيا تصريح كرد: امروز خطابه و دانش ارتباطات جايگزين ساير معرفت‌ها شده است و حقيقت در متن ارتباطات شكل مي‌گيرد. بر اساس برخي از نظريه‌هاي ارتباطات، اين حوزه خود را متولي ساخت حقيقت مي‌داند.