به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی مجموعه کتاب‌های «اوپس»، اثر كورت هورتن هوبرت عصر دیروز، یکشنبه 31 اردیبهشت ماه، با حضور احسان عباسلو، یحیی قائدی، مهدی مناف‌زاده و همچنین مترجم کتاب، پریسا برازنده، در سرای اهل قلم برگزار شد.

در ابتدای این نشست، عباسلو بحث درباره مجموعه «اوپس» را آغاز کرد و گفت: من جسارت ندارم این مجموعه را «داستان» بنامم و به نظرم مجموعه کتاب‌های «اوپس» ویژگی‌های آثار داستانی را ندارند.

برازنده، مترجم این کتاب، در ادامه صحبت‌های عباسلو، به معرفی کتاب پرداخت و با خواندن بخشی از ابتدای این مجموعه، حضار را با شخصیت اوپس آشنا کرد. وی اوپس را شخصیتی معرفی کرد که وقتی با دوربین خود به انسان‌های کره زمین نگریست، احساس کرد که باید از سیاره‌اش که «قلب» نام دارد، پا به زمین بگذارد و تلنگری به انسان‌ها بزند.

وی افزود: «اوپس» شاهد این است که انسان‌ها اصول زندگی را فراموش کرده‌اند و بنابراین با خود دو هدیه برای انسان‌ها به همراه می‌آورد که عشق و دوستی اند.

این مترجم درباره نام کتاب و معنای «اوپس» گفت: در زبان انگلیسی «اوپس» یک آواست و افراد وقتی با مساله‌ای روبه‌رو می‌شوند که تعجب آن‌ها را برمی‌انگیزاند از این آوا استفاده می‌کنند. اوپس در زبان فارسی هم تاحدی بین کسانی که با زبان انگلیسی آشنا هستند هم مصطلح شده و معتقدم نویسنده با هوشمندی این واژه را انتخاب کرده، چون آوایی آشنا در جهان است. این انتخاب نشان می‌دهد که وی فقط مخاطبان جامعه خود را لحاظ نکرده و نگاهی جهانی داشته است. 

برازنده در ادامه بخش‌های ابتدایی این کتاب را برای حاضران در جلسه خواند. 

 مشکل ما، مهارت‌هایی اند که نداریم
یحیی قائدی که دارای مدرک دکترای رشته فلسفه با گرایش کودک و نوجوان است، این مجموعه را از دیدگاه فلسفی بررسی کرد و گفت: قطعا هدف فلسفه این نیست تا مسایلی را مطرح کند که غیرکاربردی باشد و احتمالا هدف فیلسوفان هم این نبوده که مطلبی را بیان کنند که ما نفهمیم. این مجموعه شامل متن‌هایی است كه برای بزرگسالان و نوجوانان قابل فهم اند.

وی این فهم را با پرسشگری، فلسفه‌ورزی و طرح سوال ممکن دانست و افزود: این کتاب‌ها هم نشان می‌دهند که برای تشخیص این‌که چگونه انسان‌هایی هستیم باید به احساسات و درونیات خود توجه کنیم. تمام بحث این مجموعه این است که انسان‌ها باید مواظب همین موضوع هاي ساده زندگی خود باشند.

قائدی افزود: نویسنده معتقد است با درون‌کاوی و کنجکاوی می‌توانیم عواطفی را که در درون ماست، به سطح آگاهی برسانیم و نیاز است که این موضوع ها با طرح سوال بررسی شوند.

به گفته قائدی، دوربینی هم که شخصیت اوپس به کمک آن به زمین می‌نگرد نوعی مفهوم استعاری است و نویسنده در صدد است به مخاطب یادآوری کند که هر کس از زاویه دید خود به جهان می‌نگرد.

این استاد دانشگاه تربیت معلم، به مفاهیم مطرح شده در کتاب از دریچه فلسفه کاربردی و فلسفه زندگی نگریست و نکات دیگری را در این‌باره بیان کرد. 

وی افزود: در این کتاب مسایلی مطرح می‌شوند که همه با آن درگیرند و در همه جوامع می‌توان مشابه آن را یافت اما گاه احساس می‌شود که این مفاهیم در حد شعار باقی مانده اند. لازم است این مفاهیم در مدارس به کودکان آموخته شوند.

به گفته قائدی، نویسنده این مجموعه مخاطب را به سرک کشیدن در درون خود دعوت می‌کند و این کار جرات و جسارت زیادی می‌خواهد.

وی در انتقاد از این کتاب گفت: نویسنده باید در دسترس باشد تا بتوانیم درک کنیم هدف حقیقی‌اش چه بوده اما کتاب گاه فاقد انسجام معنایی مشخص است و از طرفی به طور واضح، نمی‌توان مخاطب کتاب را گروه سنی خاصی دانست.

قائدی ادامه داد: به نظر می‌آید مخاطب اصلی کتاب بزرگسالانند اما در برخی بخش‌ها ممکن است مخاطب بزرگسال به خواندن مطالب بیشتر جذب نشود. از سویی نقاشی‌ها و تصاویر کتاب متناسب نوجوانان است و همین موضوع شناسایی مخاطب را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

«ما مشکل جملات زیبا نداریم و این جملات زیبا و قصار در ادبیات ما فراوان دیده می‌شوند. مشکل ما مهارت‌هایی اند که در زندگی نداریم و این کتاب می‌تواند این مهارت‌ها را به ما بیاموزد.» قائدی بعد از بیان این جملات افزود: اهمیت این کتاب نه به اعتبار حرف‌های زیبا، بلکه به دلیل آموزش مهارت‌های زندگی به مخاطب است. 

دعوت به معناجویی از مهمترین ویژگی‌های «اوپس» است
مهدی مناف‌زاده که مشاور و دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی است، رویکرد متفاوتی به کتاب داشت و این مجموعه را سرآغازی برای استفاده کاربردی از مفاهیم مطرح شده در آن دانست.
وی در این‌باره گفت: با بازگشتی به دوران کودکی خود این سوال در ذهن به وجود می‎آید که آیا مربیان ما می‌توانستند پرسش‌های ذهن ما را سروسامان دهند؟ با نگاهی به این اثر، مخاطب به این فکر فرو می‌رود که تعلیم و تربیت چگونه باید باشد و چه مواردی در این فرایند نباید فراموش شوند. 

مناف‌زاده افزود: در بسیاری از مواقع، چیستی معنای زندگی در ذهن ما به صورت سوالی مطرح می‌شود و همین معناجویی را می‌توان از ویژگی‌های کتاب دانست. 

وی با بیان این‌که مخاطب این کتاب می‌تواند بازه سنی 9 تا 90 ساله را دربربگیرد، گفت: ما ادبیاتی که قادر باشد یافته‌های علمی را منتقل کند کم داریم. متن‌هایی این‌گونه در محیط آموزشی ما کم اند و می‌توانند تلنگری باشند تا مربیان به کمک آن‌ها بتوانند نیاز کودکان و نوجوانان را پاسخگو باشند. 

مناف‌زاده آسیب‌شناسی حوزه‌های مربوط به آموزش و روانشناسی را ضروری دانست و اضافه کرد: باید بیندیشیم که چگونه می‌توان مطالب مطرح شده در این کتاب را به مخاطب منتقل کنیم. برخی معتقدند آثار غربی برای مخاطب ایرانی مناسب نیستند، اما مشکل این‌جاست که ما از گنجینه آثار خودمان هم استفاده و بهره نمی‌بریم.

به اعتقاد مناف‌زاده، جز تفکر چیزی نمی‌تواند این تغییرات را در درون افراد به وجود بیاورد و این مجموعه اثری است که با مشارکت فلسفه، روانشناسی و در ظرف ادبیات، مفاهیم را به مخاطب منتقل می‌کند. 

 مقایسه «اوپس» و «شازده‌کوچولو» اشتباه است
عباسلو در ادامه از زاویه دید ادبیات به این مجموعه نگریست و انتقادهای تندی را بر آن وارد کرد که سایر منتقدان هم پاسخ‌هایی برای انتقادهای عباسلو ارایه کردند.

عباسلو قیاس این اثر را با کتاب «شازده کوچولو» اشتباه دانست و گفت: نویسنده این مجموعه بی‌تردید از شازده کوچولو تاثیر گرفته و این شخصیت‌ها و مضامین اند که این دو اثر را به هم شبیه کرده اند اما این دو، فرسنگ‌ها با هم فاصله دارند و مجموعه «اوپس» فی‌الواقع اثری ادبی نیست.

وی افزود: در این کتاب‌ها جز جملاتی که پند و حکمت اند، چیزی دیده نمی‌شود و نویسنده ریتم داستانی به آن نداده است. «شازده کوچولو» اثری نوستالژیک است و داستانی مشخص دارد و به همین دلیل است که مخاطب آن را به گروه سنی خاصی محدود نمی‌کنیم. 

این نویسنده در ادامه به مقایسه سایر ویژگی‌های این دو اثر پرداخت و افزود: نگاه اوپس مثبت‌اندیشی است اما «شازده کوچولو» جنبه‌های منفی زندگی را نشان می‌دهد و به همین دلیل ماندگار شده است. 

تصویرگری کتاب عاملی بود که عباسلو آن را به عنوان یکی از مهمترین عوامل جذب مخاطب به آن دانست و ادامه داد: متن کتاب نکته تازه‌ای ندارد و در بسیاری از کتاب‌های روانشناسی دیگر هم آمده است.

قائدی در پاسخ به این انتقادها، مجموعه «اوپس» را یک متن آموزشی، با کارکردهای مشخص دانست و گفت: این مجموعه نوشته نشده که به یک اثر داستانی ماندگار تبدیل شود. این اثر برای غرق شدن مخاطب و لذت بردن نیست، بلکه آغازی است برای تفکر کردن و بر مهارت‌ورزی تاکید دارند. 


ورود به اندیشه از راه دل ممکن است
برازنده این اثر را در حوزه فلسفه کاربردی دانست و گفت: «اوپس» نمی‌خواهد برای مخاطب نسخه بپیچد و به افراد کمک می‌کند راه خود را انتخاب کنند. نویسندگان کتاب هیچ‌گاه ادعای داستان‌نویسی نکردند و مقایسه این دو اثر به دلیل شباهت‌ شخصیت‌ها و دغدغه‌های مشابه آن‌هاست. آن‌ها به مخاطب کمک می‌کنند برای اندیشیدن، از راه دل وارد شوند.

این مترجم افزود: مخاطب امروز حوصله خواندن متن بلند را ندارد و دوست دارد برخی مفاهیم را از تصویر بگیرد. تصویرگری‌های این کتاب هم نشان می‌دهند که برای کودکان نیست، چون ابهاماتی دارند و مفاهیمی انتزاعی را منتقل می‌کنند. در حالی که ویژگی تصویرگری کودک شفافیت و پیچیده نبودن آن است.

این جلسه با استقبال خوبی مواجه شد و حاضران در نشست یک جلد کتاب از مجموعه «اوپس» را به عنوان هدیه دریافت کردند.