«محمد بقایی» در گفت و گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره مساله موازی‌کاری ترجمه، گفت: در بحث کتاب‌هایی که برای چندمین بار ترجمه می‌شوند، چند عامل عمده وجود دارند. نخستین عامل متوجه مترجمان تازه‌کار و کم‌مایه‌ای است که برای ترجمه کتاب خود از ترجمه‌های اصلی و موجود در بازار استفاده می‌کنند و تنها با تغییر برخی جملات و کلمات کاری متفاوتی را ارایه می‌دهند و وارد بازار نشر می‌کنند. دومین عامل در این زمینه هنگامی است که برخی مترجمان حرفه‌ای از یک اثر ترجمه شده موجود در بازار به نحوی راضی نیستند و معتقدند که اثر حق مطلب را ادا نکرده است. در این زمینه مترجم احساس وظیفه می‌کند که اثر را بازترجمه کند. 

وی ادامه داد: اما سرانجام خوانندگان معیارند که بهترین ترجمه را برمی‌گزینند و سره را از ناسره تشخیص می‌دهند. دیگر عامل در مساله‌ بازترجمه‌ها، بعد اقتصادی و نگاه بازاری به بحث ترجمه است. به این نحو که ناشران به عنوان کاسبان فرهنگی، برای به دست آوردن حداقل پولی که بتوانند به وسیله آن کار نشر را ادامه دهند، از مترجمان می‌خواهند تا کتابی‌های بازاری و مردم پسند را ترجمه کنند. عامل تاثیرگذار دیگر در این بحث پراکندگی در کار نشر است که اکنون به اوج خود رسیده است. در زمان حاضر هر کس در بازار نشر به هر ترتیبی کتابی را وارد بازار می‌کند. این پراکندگی سبب می‌شود که کتاب‌های موازی نیز وارد بازار شوند.

وی افزود: بسیاری از ترجمه‌های موازی که با توجه به عوامل یاد شده وارد بازار می‌شوند، از نظر ساختاری از آثار قبلی ضعیف‌ترند. این آثار نه‌تنها در نگارش و استفاده از عبارات و واژگان مشکل دارند، بلکه در ساختار ویرایش نیز ضعف‌هایی بنیادی دارند. نامطلوب بودن این ترجمه‌ها به زبان فارسی آسیب می‌زند. البته در مواقعی نیز ترجمه‌های جدید بهتر از ترجمه‌های پیشین هستند که نباید آن‌ها را نیز نادیده گرفت. 

بقایی افزود:‌ با تمامی این مسایل مهمترین عاملی که سبب می‌شود تا ترجمه‌های موازی صورت بگیرد، نا‌آگاهی ناشران و مترجمان از آثار در دست چاپ یا ترجمه‌ هم‌صنفیان خود است. 

مترجم هرمان هسه ادامه داد: کلید حل این مشکل به دست وزارت ارشاد است. این وزارتخانه‌ باید میان ناشران و مترجمان هماهنگی ایجاد کند. این هماهنگی می‌تواند از طریق یک بانک اطلاعاتی جامع و توسط نهادی زیر مجموعه وزارت ارشاد صورت بگیرد تا پدید آورندگان کتاب، بدانند چه کتابی ترجمه شده است. 

وی در ادامه گفت: ضمنا وزارت ارشاد باید از ناشرانی که آثار فاخر تولید می‌کنند با بسته‌های حمایتی خود از جمله خرید بخشی از این کتاب‌ها حمایت کند. البته در بحث حمایتی و تشخیص آثار فاخر این وزارتخانه نیاز به تجدید نظری کلی دارد. وزارت ارشاد در این زمینه وظیفه‌ای دیگر نیز بر عهده دارد و آن بررسی ترجمه‌ها است. 

مترجم کتاب «بازسازی اندیشه دینی در اسلام» افزود:  این نهاد دولتی علاوه بر این که کتاب را از نظر محتوایی بازبینی می‌کند، باید از نظر ساختاری و نگارشی نیز این آثار را بررسی کند و در صورت مطلوب نبودن به انتشارات بازگرداند تا مشکلات ساختاری اصلاح شود. در صورت انجام این اقدامات تا حد چشمگیری از موازی‌کاری و بازترجمه آثار جلوگیری و از آسیب رسیدن به پیکره زبان پارسی جلوگیری خواهد شد. 

محمد بقایی (ماکان) متولد ۱۳۲۳ خورشیدی است. او تحصیلات دانشگاهی خود را در ایران در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند. وی پیش از انقلاب به ایالات متحده آمریکا رفت و در آن‌جا از دانشگاه «نوا» در ایالت فلوریدا دیپلم عالی زبان انگلیسی را اخذ کرد. ماکان پس از انقلاب‌اسلامی به ایران بازگشت و غالب اوقات خود را ضمن تدریس، وقف تالیف و ترجمه آثاری در حوزه تفکر کرد که موضوع اصلی آنها فلسفه، ادبیات و ادیان است.