به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نشست «ایرانشناسی در لیتوانیا» (60 سال نگارش پژوهش‌های جغرافیایی جهان اسلام) پنجشنبه (12 اردیبهشت‌ماه) در سرای بین‌الملل بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و با حضور «داینا آداما»، کارشناس هنرهای تجسمی کشور لیتوانی، مرتضی رزم‌آرا، زبان‌شناس تطبیقی ـ تاریخی و متخصص زبان و علیرضا دولتشاهی، لهستان‌شناس و مترجم زبان اسپرانتو برگزار شد.

در این نشست «داینا آداما» با اشاره به آغاز شرق‌شناسی در لیتوانی بیان کرد: تدریس زبان فارسی از سال 2002 در دانشگاه «ویلینوس» به‌منظور تربیت علاقه‌مندان فرهنگ‌های آسیایی و ایجاد پل ارتباطی برای تعامل بین شرق و غرب آغاز شد. دانشگاه «ویلنیوس» در قرن 16 میلادی تاسیس شد و شاه لیتوانی با اهدای کتابخانه‌اش به این دانشگاه، همچنین تصویب قانونی در پارلمان آن کشور مبنی بر مدارا با آزادی اندیشه و ادیان به پیشرفت علم در این دوره کمک بسیاری کرد. پس از آن با یکی شدن دو کشور لیتوانی و لهستان، تحولاتی رخ داد. از آن میان می‌توان به تاسیس آموزش‌وپروش و آموزش عالی در این کشور اشاره کرد.

این کارشناس هنرهای تجسمی افزود: بین دو جنگ اول و دوم جهانی، دانشگاه «ویلنیوس» از سوی لهستان اشغال می‌شود و لیتوانیایی‌ها دانشگاه دیگری را مرکز فعالیت‌ها قرار می‌دهند. پس از جنگ جهانی دوم و پیوستن لیتوانی به شوروی، شرق‌شناسی در این منطقه شکل دیگری می‌گیرد و بسیاری از شرق‌شناسان لیتوانی در شهرهای دیگر شوروی پراکنده می‌شوند.

این ایرانشناس لیتوانیایی گفت: رشته ایرانشناسی در لیتوانی در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد دانشجو دارد و دانشجویان می‌توانند برای ادامه روند آموزش به ایران نیز سفر کنند. سفارت ایران در ورشو نیز کتابخانه خوبی به این مرکز ایرانشناسی اهدا کرده است. از سوی دیگر «الگیس اژداوینیس» و «الگیمانتاس بونوویوس» تاثیر بسیاری بر شرق‌شناسی و به‌ویژه ایرانشناسی در لیتوانی داشتند. 

«آداما» افزود: سیما و تصویری که رسانه‌ها از ایران نشان می‌دهند با آن‌چه که افرادی به این کشور مسافرت کرده‌اند و دیده‌اند بسیار متفاوت است. ایرانشناسی در این میان می‌کوشد تا دلیل این تفاوت را پیدا کند. از سوی دیگر استعمار کوشش کرده تا تصویر مغشوشی از ایران را در اروپا و غرب ترویج کند.

مرتضی رزم‌آرا نیز در این نشست اظهار کرد: «الگیس اژداوینیس» دوره فوق لیسانس را با موضوع نشانه‌شناسی فرش ایرانی انجام داد. وی همچنین کتاب بسیار مهم «تصوف تمدن اسلامی» را نوشته که تا به حال به فارسی ترجمه نشده است. از سوی دیگر در حوزه‌های فلسفه، هنر، عرفان ایرانی اسلامی آثار بسیاری دارد. «اژداوینیس» معتقد بود تصوف در سنت شرق‌شناسی جریانی مبتنی‌بر شعر فارسی است در حالی‌که صوفیان زندگی و راه‌شان را منتسب به سیره رسول اکرم(ص) می‌دانند. 

علیرضا دولتشاهی نیز در این نشست گفت: متاسفانه ایران و لیتوانی رابطه مستقیم ندارند و همیشه این رابطه در سایه کشورهایی مانند روسیه، لهستان و سوئد بوده، همچنین شرق‌شناسی در این کشور نیز از شرق‌شناسی در لهستان یا روسیه متاثر است.

رییس انجمن دوستی ایران و لهستان ادامه داد: مطالعات شرق‌شناسی در اروپا با زبان عبری آغاز شد. در لیتوانی نیز این مطالعات از سده 19 میلادی در قدیمی‌ترین دانشگاه این کشور به نام «استفان باتوری» در شهر «ویلنو» شکل گرفت. ایده اصلی مطالعات شرق‌شناسی به «یان یوتوفسکی» برمی‌گردد. وی پس از آشنایی با مرکز مطالعات آسیایی طرحی مانند آن را در لیتوانی اجرا می‌کند. 

وی در ادامه گفت: از دیگر شرق‌شناسان لیتوانیایی می‌توان به «یوزف یولیان سینوفسکی» اشاره کرد که تالیفات بسیاری در این زمینه دارد. همچنین وی از برادرِ حاج سیاح درخواست کرد تا یکی از غزل‌های کریمه را از لهستانی به فارسی ترجمه کند که این نخستین متن ترجمه شده از لهستانی در ایران به‌شمار می‌رود. 

مترجم زبان اسپرانتو افزود: در سال 1822 دانشگاه «ویلنیوس» نخستین کرسی زبان شرقی یعنی عربی را راه‌اندازی کرد و انجمن‌های علمی شروع به‌کار کردند. در این دوره به‌دلیل سلطه روسیه تزاری بر این منطقه استفاده از زبان لیتوانیایی ممنوع بود. همچنین تلاش‌هایی برای ترجمه متن قرآن به لهستانی نیز آغاز شد که به‌دلیل دستگیری فعالان این حوزه از سوی شوروی، این اقدام‌ها گاه ناکام ماندند.

نشست «ایرانشناسی در لیتوانیا» (60 سال نگارش پژوهش‌های جغرافیایی جهان اسلام) با پرسش و پاسخ از سوی حاضران به پایان رسید.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام خمینی(ره) برپاست.