افشار امیری،‌ مترجم در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره ترجمه جلد دوازدهم «یادداشت‌های سیاسی ایران» اظهار کرد‌: این اثر جلد دوازدهم مجموعه چهارده جلدی مکاتبات سفارت انگلستان در تهران با وزارت امور خارجه این کشور در شهر لندن است. در این مجموعه چهارده جلدی مکاتبات انجام شده بین‌ سال‌های 1881 تا 1965 میلادی گنجانده شده است. این مجموعه در سال 1997 میلادی از سوی مرکز اسناد انگلستان منتشر شد.

وی ادامه داد: جلد دوازدهم این مجموعه حوادث سال‌های 1943 تا 1945 میلادی را شامل می‌شود. این سال‌ها مصادف با خروج رضا خان از ایران و پایان جنگ جهانی دوم است. این گزارش‌ها تصویری جامع از فراز و نشیب‌های حاکم در کشور ارایه می‌دهد. 

امیری مشکلات اقتصادی ناشی از حضور متفقین در کشور و تامین کالا‌های اساسی را در این گزارش‌ها محسوس خواند و گفت: نکته دیگری که در این گزارش‌ها به آن پرداخته شده است ایجاد فضای باز سیاسی برای احزاب است که فعالیت خود را گسترش دادند و مهم‌ترین آن‌ها حزب توده بود که از حمایت شوروی بهره‌مند می‌شد.

وی افزود: مشخصه دیگری که در این گزارش‌ها وجود دارد روی کار آمدن دولت‌ها و عمر کوتاه آن‌هاست. البته در این گزارش‌ها به صورت مستقیم به آن پرداخته نمی‌شود اما به ساختار قدرت و تحولات در ایران توجه می‌شود.

امیری با اشاره به ترجمه دیگر مجلدات مجموعه «یادداشت‌های سیاسی ایران» که تعدادی از آن‌ها را بر عهده داشته، گفت: نکته مهمی که در انتهای کتاب‌ها وجود دارد این است که شخصیت‌های مهم هر مجلد معرفی شده و این مساله نشان می‌دهد که سفارت انگلستان تا چه اندازه به جزییات توجه داشته و حتی ویژگی رفتاری شخصیت‌ها و چگونگی رسیدن آن‌ها به قدرت را شرح می‌دهد. آنچه در این یادداشت‌ها آمده می‌تواند روشی برای ارایه گزارش‌های سفارت‌ها باشد زیرا این نوع یادداشت‌های سیاسی گزارشی کامل از فضای کشور مورد نظر را ارایه می‌دهد.

وی درباره نکات مهم دیگری که در جلد دوازدهم به آن اشاره شده است توضیح داد: ‌پس از اشغال ایران توسط متفقین و پایان جنگ جهانی دوم، کشور‌های انگلیس و آمریکا نیرو‌های خود را از ایران خارج کردند اما روس‌ها 60 هزار نیروی مستقر در بخش شمالی کشور را بیرون نبردند و موضوع خودمختاری کردستان و آذربایجان را مطرح کردند. تمامی این مباحث در این یادداشت‌ها وجود دارد.

امیری گفت: نکته مهم دیگر به اعزام دکتر میل اسکو، مستشار اقتصادی انگلیسی اشاره دارد که در سال 1943 برای مشاوره و حل مشکلات اقتصادی به ایران می‌آید. در این مکاتبات آمده است که مساله افزایش مالیات براساس درآمد را مطرح می‌کند اما با استقبال روبه‌رو نمی‌شود.

وی کنفرانس مشهور تهران در نوامبر سال 1943 و ورود چرچیل و استالین به تهران برای تصمیم‌گیری درباره جنگ جهانی دوم را نکته برجسته دیگری در این یادداشت‌ها خواند و افزود: در آن زمان با وجود این‌که کشور ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود متفقین ایران را مجبور به اعلام جنگ با آلمان می‌کنند و این اتفاق دست‌آویزی برای اشغال ایران توسط روس‌ها و انگلیس‌ها و دستگیری ایرانی‌های طرفدار آلمان و جاسوسان آلمانی در ایران می‌شود.

امیری افزود: زمان ارسال گزارش‌های سفارت انگلیس در تهران به وزارت امور خارجه انگلیس در لندن متفاوت از یکدیگر است به نوعی که برخی گزارش‌ها هر دو هفته یکبار، برخی گزارش‌ها سه‌ماهه و دیگری سالیانه است. این کتاب مرجع خوبی برای محققان حوزه تاریخ و بررسی روابط ایران و انگلیس است.

وی درباره تفاوت اطلاعات درج شده در این یادداشت‌ها با آنچه امروز درباره خروج رضاخان از ایران و روی کار آمدن محمدرضا شاه وجود دارد گفت: برخی اطلاعات در اسناد وجود دارد و برخی مباحث هم جدید‌ است. نکته مهمی که در این یادداشت‌ها قال توجه است آشنایی با دیدگاه کشور انگلستان نسبت به مسایل مهم ایران است و محققان از لابه‌لای این یادداشت‌ها می‌توانند به نکات جدیدی درباره تاریخ معاصر ایران دست پیدا کنند. 

امیری درباره عنوان کتاب افزود: «یادداشت‌های سیاسی ایران» عنوان ترجمه شده کتاب است اما بهتر بود ناشر در زیر نویس آن، مکاتبات سفارت انگلستان در تهران با وزارت امور خارجه این کشور را درج می‌کرد. ترجمه جلد دوازدهم این کتاب که هزار و 600 صفحه‌ بود سال گذشته به پایان رسید و برای ترجمه به ناشر سپرده شد. گمان می‌کنم به دلیل حجیم بودن اثر به صورت دو جلدی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شود.