افراسیابی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: در برخی مواقع مشاهده می‌کنیم برخی سازمان‌ها بودجه‌ای را برای خرید بخشی از کتابهای ناشران و توزیع آن در میان اقشار مختلف جامعه اختصاص می‌دهند که هر چند این کار اقدام مفیدی برای حمایت از صنعت چاپ و نشر است اما تجربه سال‌های مختلف نشان داده این اقدام تاثیری بر کتابخوان کردن مردم نداشته است.
وی افزود: در این میام معتقدم این هزینه‌ها باید به حوزه اطلاع‌رسانی تزریق شود تا مخاطبان بتوانند بر اساس علایق خود کتاب‌ها را انتخاب کنند زیرا در برخی ادوار گذشته شاهد بودیم که دولت انتخاب می‌‌کرد چه کتابی برای مردم خریداری شود و یارانه‌های دولتی به کدام کتاب اختصاص داشته باشند در حالی که تدبیر این است که ببینیم مردم چه می‌خواهند؟
مولف کتاب «ارتباطات و توسعه» با اشاره به نتایج مثبت اطلاع‌رسانی گسترده کتاب در رسانه‌های عمومی گفت: زمانی که کتاب‌ها از طریق رسانه‌های عمومی مانند خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و شبکه‌های دیداری و شنیداری به مردم معرفی شوند هر فردی به تناسب احتیاج خود از محصولی که نیاز او را تامین می‌کند، استفاده خواهد کرد، کتاب‌ها هدفمند خریداری می‌شود و ناشر نیز نفع بیشتری می‌برد زیرا این اقدام موجب نفع بیشتر تولیدکننده یعنی ناشر و مصرف‌کننده یا همان خریدار خواهد شد.
برای کتاب تبلیغ کنیم پرفروش می‌شود
افراسیابی با بیان این که گاهی زمانی که کتابی از ناشری خریداری می‌شود، در نهایت به بیش از یک‌هزار عنوان هم نمی‌رسد، عنوان کرد: تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که وقتی بر کتاب تبلیغات خوب و گسترده انجام می‌شود، مردم بیشتر به سمت آن می روند، به عنوان مثال چرا کتاب «دا» اثری پرفروش شد، زیرا با تبلیغات خوب و وسیعی در رسانه‌ها برای این اثر روبه‌رو بودیم.
به گفته وی، این کتاب در حوزه اطلاع‌رسانی حمایت شد و این مردم بودند که کتاب را خریداری کردند و سود از آنِ ناشر (تولیدکننده و سرمایه‌گذار) شد. در این میان اگر کتاب‌ها خوب اطلاع‌رسانی شوند دست‌اندرکاران این حوزه به سود بیشتری می‌رسند و صنعت نشر کشور رونق پیدا می‌کند، از سوی دیگر با این اقدام از مخاطبان هم حمایت می‌شود زیرا مخاطب به محصولی که مورد نظرش است، دسترسی پیدا می‌کند.
این پژوهشگر حوزه رسانه با بیان این که ما در اطلاع‌رسانی و معرفی مناسب کتاب از طریق رسانه جمعی می‌توانیم شاهد طراحی یک سیستم برد برد باشیم، یادآور شد: این احتمال را بدهیم که در حالت‌های دیگر گاهی تولیدکننده بازنده است چون برای حمایت از او سقف تعیین می‌شود، از سوی دیگر مخاطب هم بازنده است زیرا به کتاب مورد نیاز خود دسترسی پیدا نمی‌کند.
حمایت از محصولات فرهنگی در اولویت باشد
افراسیابی تاکید کرد: معتقدم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری رسانه ملی و سایر رسانه‌های جمعی می‌تواند برنامه‌ای طراحی کند که بسیاری از بودجه‌های این دو مجموعه به حمایت از محصولات فرهنگی همانند کتاب در حوزه اطلاع‌رسانی اختصاص پیدا کند، زیرا اگر کتابی بر اساس کارشناسی‌های متولیان کتاب یک محصول منتخب است و در جشنواره‌ها حائز رتبه برتر شده این محصول قابلیت معرفی در رسانه ملی و رسانه جمعی دیگر را دارد. بنابراین ما اگر می‌خواهیم به مطبوعات یارانه بدهیم، می‌توانیم طرحی تدوین کنیم که بر اساس آن با تبلیغ محصولات فرهنگی ما به ازای آن پول تبلیغات را به رسانه‌ها بدهیم و این‌گونه رسانه‌ها به استمرار این طرح تشویق و ترغیب شوند.
وی با بیان این‌که معتقدم باید سیستم حمایتی جدیدی طراحی شود، توضیح داد: این سیستم باید بر اطلاع‌رسانی وسیع در حوزه محصولات فرهنگی مبتنی باشد. تمام سایت‌های خبری، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی به مشارکت گرفته شوند و به میزان مشارکتی که انجام می‌دهند حمایت مالی از آن‌ها شود، در این حالت عدالت در حوزه حمایت بیشتر رعایت می‌شود زیرا رسانه‌هایی که بیشتر به حوزه فرهنگ و جامعه خدمت می‌کنند حمایت بیشتری می‌شوند و از سوی دیگر حمایت بیشتری از تولیدکنندگان محصول انجام خواهد شد. تولیدکنندگان توقع دارند به معنای واقعی از محصولات آن‌ها حمایت شود و در نهایت به شعور و فکر مخاطب هم احترام گذاشته می‌شود زیرا خود گزینشگر است و او بر اساس اطلاعاتی که به دست می‌آورد قدرت انتخاب دارد و می‌تواند محصولات را انتخاب کند.
مولف کتاب «مطالعات شبکه‌های اجتماعی و سبک زندگی جوانان» با اشاره به گسترش جامعه جهانی اطلاعات، گفت: اکنون باید به این سمت برویم که به مخاطبان اطلاعات را عرضه کنیم نه کتاب را و با این کار به مخاطب احترام بگذاریم، همچنین از ناشر به معنای واقعی حمایت و بستر رقابت را فراهم کنیم زیرا زمانی که اطلاعات آثار را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهیم و از آن‌ها می‌خواهیم که آن‌ها را منتشر کنند و به میزان نقش آن‌ها در معرفی کتاب‌ها از آن‌ها حمایت می‌کنیم این امکان را در اختیار مخاطب می‌گذارد که گزینشگر باشد.
آمار مطالعه کتابهای الکترونیک در سرانه کتابخوانی
وی عنوان کرد: مخاطب نیز کتابی را انتخاب می‌کند که کیفیت و محتوای بهتر و مناسب‌تری دارد، رقابت هم عادلانه است زیرا فردی که محصول بدون پشتوانه فکری تولید کند محکوم به شکست است و کسی که محصول خوب تولید کند برنده واقعی است. حمایت از تولید ملی این نیست که ما از کالاهای ایرانی چه خوب و بد حمایت کنیم بلکه حمایت از تولید ملی یعنی حمایت از کالاهای خوب و با کیفیت، پس به اعتقاد بنده نخستین قدم در دولت تدبیر و امید در حوزه رسانه‌های جمعی باید این باشد که در رسانه‌های جمعی کتابهای خوب معرفی شوند و پس از آن آمار مطالعه جمعی افزایش پیدا کند.
افراسیابی با طرح این موضوع که مشکل اصلی ما در حوزه کتاب عدم معرفی محصولات خوب و مفید به مخاطب است، گفت: اگر مخاطب محصول خوب و مناسب را بشناسد حتما آن را خریداری می‌کند، جامعه تشنه کتابهای خوب است اما در مقابل اگر این کتاب‌ها به او معرفی نشود و مثل گنج در دل کتابفروشی‌ها خاک بخورد، حتی اگر بهترین کتاب دنیا هم باشد به دلیل نبود سیستم توزیع مناسب و عدم دسترسی به امکانات خاص برای مخاطب و ناشر فایده‌ای ندارد و فقط خاک می‌خورد.
وی همچنین در سخنان خود به موضوع دیگری اشاره کرد و یادآور شد: ما اکنون در عصر گسترش فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال زندگی می‌کنیم، عصری که در کنار کتاب به معنای سنتی با کتاب‌ها و نشریه‌های الکترونیک روبه‌رو هستیم در این میان زمانی می‌توانیم اظهارنظر و قضاوت درستی از دلایل کاهش کتابخوانی در جامعه داشته باشیم که مطالعه‌ای در حوزه مطالعه کتابهای الکترونیک صورت گیرد، معضلی که اکنون در کشور ما وجود دارد این است که ما جامعه را متهم می‌کنیم که از کتاب دور است در حالی که بسیاری از مردم از کتابهای مجازی و نشریات الکترونیک استفاده می‌کنند اما آمار کنونی عمدتا به مطالعه کتابهای مکتوب اختصاص دارد و این آمار نمی‌تواند وضعیت آماری فعلی کتابخوانی را در جامعه مشخص کند.
محمدصادق افراسیابی کارشناس ارشد سیاستگذاری فرهنگ و ارتباطات، دارای تالیفات علمی پژوهشی شامل کتاب و مقالات است. وی اکنون عهده‌دار معاونت فرهنگی، مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران است. ایشان نخستین فعالیت رسانه‌ای خود را در سال 1374 با انتشار گزارش اجتماعی در روزنامه «عصر مردم شیراز» آغاز کرد. فعالیت در رسانه‌هایی مانند سروش هفتگی، سروش جوان، جام‌جم، ایران، همشهری و رسالت را در کارنامه رسانه‌ای خود دارد. کسب عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه امام صادق (ع) در سال 1383 و تدریس در دانشگاه علمی و کاربردی از جمله فعالیت‌های وی به شمار می‌آید.
وی افزود: در این میام معتقدم این هزینه‌ها باید به حوزه اطلاع‌رسانی تزریق شود تا مخاطبان بتوانند بر اساس علایق خود کتاب‌ها را انتخاب کنند زیرا در برخی ادوار گذشته شاهد بودیم که دولت انتخاب می‌‌کرد چه کتابی برای مردم خریداری شود و یارانه‌های دولتی به کدام کتاب اختصاص داشته باشند در حالی که تدبیر این است که ببینیم مردم چه می‌خواهند؟
مولف کتاب «ارتباطات و توسعه» با اشاره به نتایج مثبت اطلاع‌رسانی گسترده کتاب در رسانه‌های عمومی گفت: زمانی که کتاب‌ها از طریق رسانه‌های عمومی مانند خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و شبکه‌های دیداری و شنیداری به مردم معرفی شوند هر فردی به تناسب احتیاج خود از محصولی که نیاز او را تامین می‌کند، استفاده خواهد کرد، کتاب‌ها هدفمند خریداری می‌شود و ناشر نیز نفع بیشتری می‌برد زیرا این اقدام موجب نفع بیشتر تولیدکننده یعنی ناشر و مصرف‌کننده یا همان خریدار خواهد شد.
برای کتاب تبلیغ کنیم پرفروش می‌شود
افراسیابی با بیان این که گاهی زمانی که کتابی از ناشری خریداری می‌شود، در نهایت به بیش از یک‌هزار عنوان هم نمی‌رسد، عنوان کرد: تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که وقتی بر کتاب تبلیغات خوب و گسترده انجام می‌شود، مردم بیشتر به سمت آن می روند، به عنوان مثال چرا کتاب «دا» اثری پرفروش شد، زیرا با تبلیغات خوب و وسیعی در رسانه‌ها برای این اثر روبه‌رو بودیم.
به گفته وی، این کتاب در حوزه اطلاع‌رسانی حمایت شد و این مردم بودند که کتاب را خریداری کردند و سود از آنِ ناشر (تولیدکننده و سرمایه‌گذار) شد. در این میان اگر کتاب‌ها خوب اطلاع‌رسانی شوند دست‌اندرکاران این حوزه به سود بیشتری می‌رسند و صنعت نشر کشور رونق پیدا می‌کند، از سوی دیگر با این اقدام از مخاطبان هم حمایت می‌شود زیرا مخاطب به محصولی که مورد نظرش است، دسترسی پیدا می‌کند.
این پژوهشگر حوزه رسانه با بیان این که ما در اطلاع‌رسانی و معرفی مناسب کتاب از طریق رسانه جمعی می‌توانیم شاهد طراحی یک سیستم برد برد باشیم، یادآور شد: این احتمال را بدهیم که در حالت‌های دیگر گاهی تولیدکننده بازنده است چون برای حمایت از او سقف تعیین می‌شود، از سوی دیگر مخاطب هم بازنده است زیرا به کتاب مورد نیاز خود دسترسی پیدا نمی‌کند.
حمایت از محصولات فرهنگی در اولویت باشد
افراسیابی تاکید کرد: معتقدم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری رسانه ملی و سایر رسانه‌های جمعی می‌تواند برنامه‌ای طراحی کند که بسیاری از بودجه‌های این دو مجموعه به حمایت از محصولات فرهنگی همانند کتاب در حوزه اطلاع‌رسانی اختصاص پیدا کند، زیرا اگر کتابی بر اساس کارشناسی‌های متولیان کتاب یک محصول منتخب است و در جشنواره‌ها حائز رتبه برتر شده این محصول قابلیت معرفی در رسانه ملی و رسانه جمعی دیگر را دارد. بنابراین ما اگر می‌خواهیم به مطبوعات یارانه بدهیم، می‌توانیم طرحی تدوین کنیم که بر اساس آن با تبلیغ محصولات فرهنگی ما به ازای آن پول تبلیغات را به رسانه‌ها بدهیم و این‌گونه رسانه‌ها به استمرار این طرح تشویق و ترغیب شوند.
وی با بیان این‌که معتقدم باید سیستم حمایتی جدیدی طراحی شود، توضیح داد: این سیستم باید بر اطلاع‌رسانی وسیع در حوزه محصولات فرهنگی مبتنی باشد. تمام سایت‌های خبری، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی به مشارکت گرفته شوند و به میزان مشارکتی که انجام می‌دهند حمایت مالی از آن‌ها شود، در این حالت عدالت در حوزه حمایت بیشتر رعایت می‌شود زیرا رسانه‌هایی که بیشتر به حوزه فرهنگ و جامعه خدمت می‌کنند حمایت بیشتری می‌شوند و از سوی دیگر حمایت بیشتری از تولیدکنندگان محصول انجام خواهد شد. تولیدکنندگان توقع دارند به معنای واقعی از محصولات آن‌ها حمایت شود و در نهایت به شعور و فکر مخاطب هم احترام گذاشته می‌شود زیرا خود گزینشگر است و او بر اساس اطلاعاتی که به دست می‌آورد قدرت انتخاب دارد و می‌تواند محصولات را انتخاب کند.
مولف کتاب «مطالعات شبکه‌های اجتماعی و سبک زندگی جوانان» با اشاره به گسترش جامعه جهانی اطلاعات، گفت: اکنون باید به این سمت برویم که به مخاطبان اطلاعات را عرضه کنیم نه کتاب را و با این کار به مخاطب احترام بگذاریم، همچنین از ناشر به معنای واقعی حمایت و بستر رقابت را فراهم کنیم زیرا زمانی که اطلاعات آثار را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهیم و از آن‌ها می‌خواهیم که آن‌ها را منتشر کنند و به میزان نقش آن‌ها در معرفی کتاب‌ها از آن‌ها حمایت می‌کنیم این امکان را در اختیار مخاطب می‌گذارد که گزینشگر باشد.
آمار مطالعه کتابهای الکترونیک در سرانه کتابخوانی
وی عنوان کرد: مخاطب نیز کتابی را انتخاب می‌کند که کیفیت و محتوای بهتر و مناسب‌تری دارد، رقابت هم عادلانه است زیرا فردی که محصول بدون پشتوانه فکری تولید کند محکوم به شکست است و کسی که محصول خوب تولید کند برنده واقعی است. حمایت از تولید ملی این نیست که ما از کالاهای ایرانی چه خوب و بد حمایت کنیم بلکه حمایت از تولید ملی یعنی حمایت از کالاهای خوب و با کیفیت، پس به اعتقاد بنده نخستین قدم در دولت تدبیر و امید در حوزه رسانه‌های جمعی باید این باشد که در رسانه‌های جمعی کتابهای خوب معرفی شوند و پس از آن آمار مطالعه جمعی افزایش پیدا کند.
افراسیابی با طرح این موضوع که مشکل اصلی ما در حوزه کتاب عدم معرفی محصولات خوب و مفید به مخاطب است، گفت: اگر مخاطب محصول خوب و مناسب را بشناسد حتما آن را خریداری می‌کند، جامعه تشنه کتابهای خوب است اما در مقابل اگر این کتاب‌ها به او معرفی نشود و مثل گنج در دل کتابفروشی‌ها خاک بخورد، حتی اگر بهترین کتاب دنیا هم باشد به دلیل نبود سیستم توزیع مناسب و عدم دسترسی به امکانات خاص برای مخاطب و ناشر فایده‌ای ندارد و فقط خاک می‌خورد.
وی همچنین در سخنان خود به موضوع دیگری اشاره کرد و یادآور شد: ما اکنون در عصر گسترش فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال زندگی می‌کنیم، عصری که در کنار کتاب به معنای سنتی با کتاب‌ها و نشریه‌های الکترونیک روبه‌رو هستیم در این میان زمانی می‌توانیم اظهارنظر و قضاوت درستی از دلایل کاهش کتابخوانی در جامعه داشته باشیم که مطالعه‌ای در حوزه مطالعه کتابهای الکترونیک صورت گیرد، معضلی که اکنون در کشور ما وجود دارد این است که ما جامعه را متهم می‌کنیم که از کتاب دور است در حالی که بسیاری از مردم از کتابهای مجازی و نشریات الکترونیک استفاده می‌کنند اما آمار کنونی عمدتا به مطالعه کتابهای مکتوب اختصاص دارد و این آمار نمی‌تواند وضعیت آماری فعلی کتابخوانی را در جامعه مشخص کند.
محمدصادق افراسیابی کارشناس ارشد سیاستگذاری فرهنگ و ارتباطات، دارای تالیفات علمی پژوهشی شامل کتاب و مقالات است. وی اکنون عهده‌دار معاونت فرهنگی، مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران است. ایشان نخستین فعالیت رسانه‌ای خود را در سال 1374 با انتشار گزارش اجتماعی در روزنامه «عصر مردم شیراز» آغاز کرد. فعالیت در رسانه‌هایی مانند سروش هفتگی، سروش جوان، جام‌جم، ایران، همشهری و رسالت را در کارنامه رسانه‌ای خود دارد. کسب عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه امام صادق (ع) در سال 1383 و تدریس در دانشگاه علمی و کاربردی از جمله فعالیت‌های وی به شمار می‌آید.
نظر شما