به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست تخصصی با موضوع «مطبوعات و کتاب کودک؛ رقابت یا رفاقت» امروز، جمعه 12 اردیبهشت با حضور اسدالله شعبانی، مدیر مسوول نشریه جیرجیرک؛ مرجان فولادوند، سردبیر مجله همشهری بچه‌ها؛ حسین نوروزی، نویسنده و روزنامه‌نگار و جمعی از خبرنگاران در سرای اهل قلم کودک و نوجوان بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

مجلات و کتاب‌ها هم رفیقند هم رقیب
مدیر مسوول مجله جیرجیرک در این نشست با اشاره به این‌که مجلات و کتاب‌ها هم رفیقند هم رقیب گفت: حوزه کتاب و مطبوعات به هم وابسطه‌اند و وقتی یکی از آن‌ها رشد کند دیگری هم رشد خواهد کرد و اگر کتاب خوبی تولید شود مطبوعات هم به آن می‌پردازند و آن‌را معرفی و نقد می‌کنند.

اسدالله شعبانی با تاکید بر این‌که رونق و تقویت مطبوعات کمک به گسترش کتاب و کتابخوانی است اظهار کرد: گسترش فرهنگ مانند پرنده‌ای است که بال‌های آن را مطبوعات و کتاب تشکیل می‌دهند. اگر به هر دلیلی برای هریک از این بال‌ها مشکل و آسیبی ایجاد شود این پرنده قادر به پرواز نخواهد بود.

کاهش تیراژها؛ مشکل اصلی کتاب و مطبوعات
وی ادامه داد: مشکل اصلی در حوزه نشر و مطبوعات کاهش تیراژهاست. در سال‌های گذشته کتاب‌های کودک و نوجوان و مجلات این حوزه با تیراژهای 30 تا 40 هزار نسخه منتشر می‌شدند و برخی ناشران دولتی هم تیراژهای 60 تا 100 هزار نسخه داشتند درحالی‌که امروزه مجلات و کتاب‌های کودک و نوجوان با تیراژهای بسیار پایین روانه بازار می‌شوند که پاسخگوی نیاز کودکان نیست. لذا باید بدون هیچ تبعیض و استثنایی مورد حمایت دولت قرار گیرند.

شعبانی افزود: بزرگترین مشکل موجود در حوزه مطبوعات کودک، بسته بندی بودن مجلات است به‌طوریکه مخاطب فکر می‌کند همه این مطالب از قبل وجود داشته است و کاملا تکراری، یکنواخت و خسته کننده است. اگر در قلمرو مطبوعات حرفه‌ای عمل کنیم ناگزیر تنوع هم ایجاد خواهد شد.

وی یادآوری کرد: امروزه بیشتر مجلات و کتاب‌های کودک و نوجوان مثل هم هستند و تکثر و موج آفرینی و حرکت فرهنگی تاثیرگذاری در آن‌ها دیده نمی‌شود. در حالی‌که در گذشته در مجلاتی مانند «آرِش» به وضوح موج‌سازی و تنوع دیده می‌شد. اگر نشریات در حوزه کودک موج آفرینی نکنند نمی‌توانند رشد کنند و نویسندگان هم نمی‌توانند جرات لازم برای نوشتن را پیدا کنند. امروزه بچه‌ها در آینه مطبوعات چهره خود را کم می‌بینند و به سلیقه‌های آن‌ها توجه زیادی نمی‌شود.

روزنامه‌دیواری‌ تمرینی برای روزنامه نگاری و نویسندگی
شعبانی ادامه داد: در زمان گذشته روزنامه دیواری وجود داشت که هم کتاب بود، هم مجله و همه موضوعات را شامل می‌شد. در واقع این روزنامه‌دیواری‌ها تمرینی بود برای روزنامه نگاری و نویسندگی. تهیه روزنامه‌دیواری علاوه بر این‌که جرات کودکان را افزایش می‌داد سبب بالا بردن قدرت تفکر و اعتماد به نفس در آن‌ها می‌شد و شروع بسیار خوبی برای تقویت نویسندگان و روزنامه‌نگاران خوب بود. اما متاسفانه امروزه دیگر این شیوه باب نیست و از رونق افتاده است، در نتیجه افراد مختلف بدون هیچ پیشینه‌، دوره‌ و تجربه‌ای به نویسندگی و روزنامه نگاری می‌پردازند.

این نویسنده و شاعر کودک و نوجوان با اشاره به نقش آموزش و پرورش در برقراری ارتباط میان کتاب و مجلات تصریح کرد: کتاب‎‌های درسی یکی از مهمترین ابزارهاست که در اختیار نظام آموزشی کشور قرار دارد و باید ذوق بصری را در کودکان ایجاد و تقویت کند. اما متاسفانه این کتاب‌ها فعالیت گرافیکی و تصویرسازی پایینی دارند حتی رنگ‌هایی که در آن‌ها استفاده می‌شود آنقدر ابتدایی و سطح پایین است که دیگر کودک رغبتی به دیدن ادامه تصاویر ندارد.
‌
کتاب و مطبوعات مکمل هم هستند
مرجان فولادوند سردبیر مجله همشهری بچه‌ها در ادامه با اشاره به این‌که کتاب و نشریه همواره همدیگر را تقویت می‌کرده‌اند تا این‌که بخواهند باهم رقابت کنند گفت: امروزه با توجه به مشکلات اقتصادی، خانواده‌ها مبلغ مشخصی را برای تهیه محصولات فرهنگی اختصاص می‌دهند و در این زمان است که از بین کتاب کودک و مطبوعات کودک یکی را انتخاب می‌کنند. درحالی‌که کتاب و مطبوعات مکمل هم هستند و کودک به هر دو آن‌ها نیاز دارد. 

فولادوند ادامه داد: ابتدای آشنایی کودک با هر موضوعی که شروع شود تا بزرگسالی هم ادامه پیدا می‌کند و زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مثلا اگر با مجلات شروع شود او در بزرگسالی هم به مطالعه روزنامه‌ها و در ادامه کتاب خواهد پرداخت.

وی تصریح کرد: کتاب‌ معولا دارای سوژه واحدی است و از تصاویر محدود به آن موضوع استفاده می‌کند و اگر کودک علاقه‌ای به آن موضوع یا تصاویر نداشته باشد باید آن کتاب را کنار بگذارد، درحالی‌که در مورد مجلات این موضوع صدق نمی‌کند و تنوع مطلب، موضوع و تصویری که در آن وجود دارد به کودک امکان انتخاب می‌دهد و اگر از هرکدام از این موارد خسته شد گزینه‌های بسیاری برای مطالعه دارد. مجله شروع خوبی است که بچه‌ها حوزه‌های مورد علاقه خود را پیدا کنند و بر حسب سلیقه‌شان کتاب‌های مورد نظرشان را انتخاب کنند.

مجلات مهارت خواندن را در بچه‌ها تقویت می‌کنند
فولادوند ادامه داد: مجلات تفاوت زیادی با کتاب ندارند جز تنوع مطلبی که در نشریات وجود دارد. فایده مجلات این است که می‌توانند مهارت خواندن را در بچه‌ها تقویت کنند و کودکی تربیت کنند که درآینده کتاب‌خوان باشد. در حوزه کودک و نوجوان کم‌کم باید وارد فضای ژورنالیستی شویم زیرا به‌رغم این‌که کتاب شعر و داستان خوب در کشور زیاد داریم اما جای مجله و خبرنگار کودک حرفه‌ای در کشور ما خالی است.

وی درباره گرایش کودکان به موضوعاتی که انتظار نداریم گفت: چند سال پیش طبق بررسی‌ 6 ماهه‌ای که درمجله همشهری بچه‌ها انجام دادیم متوجه شدیم که موضوعات مورد علاقه کودکان بیشتر مربوط به بخش‌های گزارش های شگفت انگیز و تاریخ ایران بوده، در حالی‌که فکر می‌کردیم آن‌ها بیشتر به خواندن شعر و داستان علاقه داشته باشند. لذا سعی کردیم در مجلات گزارش‌هایی از نقاط مختلف کشور داشته باشیم. البته گزارش‌نویسی برای کودکان با گزارش‌نویسی برای بزرگسالان بسیار متفاوت است و ریزه‌کاری‌های مهمی دارد که پرداختن به آن‌ها سبب می‌شود گزارش برای کودکان جذاب، هیجان‌انگیز و خواندنی شود اما در کشور گزارش‌نویس و خبرنگار حرفه‌ای که به زبان کودکان قلم بزند نداریم.

فولادوند ادامه داد: کودکان ما در حال تغییر هستند و نیاز به خلاقیت و هیجان دارند و مانند کودکان قدیمی نمی‌توان انتظار داشت در گوشه‌ای بنشینند و از گل و بلبل بخوانند.

نشریه حرفه‌ای برای کودکان نداریم
حسین نوروزی دیگر سخنران این نشست به رفاقتی که میان مطبوعات و رسانه وجود دارد اشاره کرد و گفت: رفاقت و رقابت در مورد کتاب و مجله خیلی صدق نمی‌کند، چون ایجاد کننده هر دو نسبتا افراد یکسانی هستند که اغلب هم کتاب می‌نویسند هم نشریه درمی‌آوردند. در حوزه نشریات کودک و نوجوان، خبرنگار و روزنامه‌نگار حرفه‌ای کودک نداریم. بچه‌ها در کنار شعر و داستان به موضوعاتی دیگر مانند خبر، طنز، گزارش، چیستان و سرگرمی‌های شاد، جذاب و هیجان انگیز نیاز دارند. مجله به طور کوتاه مدت نیاز کودکان را تامین می‌کند اما نشریات کودک موجود هیچ‌کدام به صورت حرفه‌ای پاسخگوی نیاز کودکان نیستند.

افزایش ذوق بصری کودکان با مجلات
وی ادامه داد: باید کارکردهای مختلف مجلات مورد توجه قرار گیرد و در آن صورت قالب‌های مختلف موجود هم مانند گزارش، یادداشت، خبر و داستان برای کودک قابل قبول و مطلوب خواهند شد. در حال حاضر ادبیات و نگاه اصولی به این حوزه باهم متفاوت هستند درحالی که نباید از هم تفکیک شوند. لذا در ابتدا باید خانواده‌ها را تربیت کنیم که کتاب و روزنامه را دو چیز جدا از هم ندانند و اعتقاد پیدا کنند که هر دو آن‌ها برای کودک لازم است. 

این نویسنده و روزنامه نگار تصریح کرد: مطبوعات علاوه بر اینکه می‌توانند سواد حرفه‌ای را افزایش دهند، کودکان را با گرافیک و عکس و تصاویر مختلف آشنا کرده و سبب افزایش ذوق بصری در آن‌ها نیز می‌شوند اما چون مطبوعات کودک در کشور ما حرفه‌ای نیستند نتوانسته‌اند این قدرت را در کودکان ایجاد کنند و آنها نمی‌توانند با تصاویر ارتباط برقرار کنند. 

نشست تخصصی مطبوعات و کتاب کودک؛ رقابت یا رفاقت93 در سرای اهل قلم کودک و نوجوان بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.