خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- متاسفانه امروزه، والدین چندان به کتاب خواندن علاقه مند نیستند. در نتیجه فرزندان آن‌ها نیز کمتر تمایل دارند وقت خود را صرف گوش کردن قصه کنند.

اسباب‌بازی‌های رنگارنگ و سی‌دی‌های کارتون و بازی در دنیای مجازی کودکان را از دنیای پهناور و پرماجرای کتاب‌ها بیرون کشیده‌اند. این درحالی است که نتایج تحقیقات نشان می‌دهد توانایی یادگیری و صحبت‌کردن کودکانی که از سنین کم برایشان کتاب خوانده شده، بیشتر است. در ادامه با راه‌های علاقه‌مند کردن کودکان زیر پنج سال به مطالعه آشنا شوید.

از بدو تولد تا شش ماهگی
شیرخوار کوچک هنوز برای گوش سپردن به داستانی که برایش می‌خوانید، آماده نیست. نوزادان حتی نمی‌توانند سر خود را بالا بگیرند و دید آن‌ها در بهترین حالت تار است، بنابراین نمی‌توانند حواس خود را متمرکز کنند. شیرخوار تقریباً تا چهار ماهگی قادر نیست رنگ‌ها را تشخیص دهد.

سیستم بینایی‌اش در این دوران هنوز رو به تکامل است. بنابراین برای او دنبال شکل‌هایی با کنتراست بالا باشید؛ تصاویر سیاه و سفید با طرح‌های متمایز و ساده مثلاً راه راه، خال خالی یا شکل‌های هندسی. شیرخواران در این سن دیدن چهره‌ها به خصوص چهره بچه‌ها را دوست دارند.

در این دوران صدای والدین توجه کودک را به خود جلب می‌کند و باعث افزایش مهارت‌های شناختی و رشد فکری او می‌شود. از آنجا که شیرخواران شیفته شنیدن صداهای تکراری و آشنا هستند، می‌توانید برای آنها نثری مشخص را به کرات بخوانید، مهم نیست چه متنی باشد، فقط بخوانید. چون کودک دوست دارد صدای مهربان شما را بشنود.

شش ماهگی تا یک سالگی
در این سن کودک کم‌کم روی صفحه کتابی که جلو او قرار می‌دهید، تمرکز می‌کند. کتاب‌هایی را برای فرزندتان انتخاب کنید که در هر صفحه یک عکس بسیار ساده و چند کلمه نوشته داشته باشند. کودکان شش تا 12 ماهه سعی می‌کنند ارتباط تصویر و داستان ساده کتاب را دریابند. بنابراین دنبال کتاب‌هایی باشید که تصاویر مرتبطی با داستان‌شان دارند و حواس کودک را تحریک می‌کنند. فرزندتان را تشویق کنید کتاب را ورق بزند تا مهارت‌های حرکتی ظریف در او تقویت شوند. اگر کتاب را مچاله می‌کند یا به دهانش می‌برد،وسواس به خرج ندهید. در این سن به دهان بردن اشیا تنها راه شناخت برای آن‌هاست. هنگام خواندن کتاب، تعامل بیشتری با فرزندتان داشته باشید، به عکس کتاب اشاره کنید و مثلاً بگویید: «این دماغه نینیه، مال تو کو؟... ایناهاش!» بچه‌ها از ارتباط دادن داستان و خودشان لذت می‌برند.






دوازده تا هجده ماهگی
کتاب برای کودک یک ساله مفهوم عمیق‌تری دارد و او را با مفاهیم و تضادها آشنا می‌کند. کودک درمی‌یابد بلند و کوتاه، کوچک و بزرگ، بالا و پایین و... یعنی چه؟ داستان به او کمک می‌کند کودک خود و دنیا را بهتر بشناسد. در این سن کودک لغت‌های بیشتری می‌داند، بنابراین داستان را بهتر متوجه می‌شود و به این ترتیب مهارت زبانی‌اش تکامل می‌یابد.

می‌توانید هنگام خواندن کتاب بپرسید: «توپه کو؟» و وقتی آن را نشان‌تان داد، بگویید: «آره، اون توپه.» نوپای کوچک شما ممکن است از میان کتاب‌هایش چندتایی را بیشتر دوست داشته باشد و حتی عاشق یکی دو جمله آن‌ها شود. مثلاً با خواندن: «پیشی پرید رو دیوار» از خنده ریسه برود. تا حالا فکر کرده‌اید چرا بچه‌ها به برخی داستان‌ها خو می‌گیرند؟ دلیلش این است که با شنیدن مکرر یک داستان، با کلمات و فضای آن آشنا می‌شوند و اشیای توصیف‌شده در داستان را درک می‌کنند. وقتی کودکی معنای کلمه‌ای را بپرسد و شما از جواب دادن طفره بروید ناراحت می شود. همچنین با خواندن داستان‌های خیلی متفاوت و خیلی متنوع هم پریشان خواهد شد.

در همین سن است که کودک یاد می‌گیرد کتاب باید بخشی از دنیای خارج از خانه او هم باشد. می‌توانید باهم به کتابخانه بروید و کتاب بگیرید، نوشته‌های عکس‌دار مواد غذایی را برایش بخوانید و هنگامی که سوار خودرو هستید، کتابی دستش بدهید تا سرگرم شود. حتی می‌توانید کتاب‌های پلاستیکی او را به حمام هم ببرید.

هجده تا بیست و چهار ماهگی
در این سن کودک احساس استقلال می‌کند و کتابش را هر جای خانه با خود می‌برد و با صدای بلند برای خودش و اسباب‌بازی‌هایش داستان می‌خواند. گاهی کودک جانوران تصویر کتاب را نشان می‌دهد و صدایشان را تقلید می‌کند.

از این به بعد سلیقه کودک در انتخاب کتاب بیشتر مشخص می‌شود. درنتیجه می‌توانید کتاب‌هایی با داستانهای بلندتر و متن بیشتری در هر صفحه برایش تهیه کنید. خودتان هم پا به پای او در داستان پیش بروید، نظرهایش را تصدیق یا رد کنید و به پرسش‌های کنجکاوانه‌اش جواب دهید یا با طرح پرسش‌هایی درباره داستان، ذهن او را پویاتر کنید. حتی می‌توانید بچه‌های همسن خود او را کنارش بنشانید و برای آن‌ها گروهی کتاب بخوانید.

دو تا پنج سالگی
ممکن است کودک در این سن وانمود به خواندن کتاب مورد علاقه‌اش کند. این وانمود‌کردن، گامی است به سوی خواندن واقعی و کمک می‌کند خود را خواننده واقعی کتاب به شمار آورد. برای این منظور می‌توانید به سؤالات زیر جواب دهید و متوجه شوید که کودکتان در چه مرحله‌ای از رشد علاقه مطالعه قرار دارد. توجه داشته باشید که نشانه‌های بررسی شما بیشتر از همه، کجا به نتیجه می‌رسند. اگر پاسخ‌های شما به سؤالات ذیل بیشتر الف باشند، احتمالاً فرزندتان در حال جابه‌جایی از سطح پایین‌تری است.

اگر جواب‌ها بیشتر (ب) باشند، فرزند شما احتمالاً در میانه این مرحله قرار دارد.
اگر بیشتر بررسی‌ها (ج) باشند، احتمالاً فرزند شما در حال گام برداشتن به مرحله بعدی است. اگر درباره پیشرفت خواندن فرزند خود نگرانید، با یک روانشناس متخصص صحبت کنید.

آیا فرزند شما ...

1. داستانی را با نگاه کردن به تصاویر دوباره بازگو می‌کند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

2. با بازگو کردن واژه‌ها از ذهن خود، وانمود به خواندن کتاب می‌کند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

3. وقتی شما مشغول خواندن هستید، از شما سؤال می‌کند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

4. روی کاغذ نشانه‌هایی را که شبیه حروف‌اند نقاشی می‌کند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

آیا فرزند شما می‌تواند…

1. شعرها و آوازهای کودکانه بخواند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

2. آنچه را بعداً در داستان اتفاق می افتد پیشگویی کند؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

3. حروف الفبا را تشخیص دهد و نام ببرد؟
الف) نه هنوز ب) گاهی اوقات ج) اغلب

راهکار
در هر شرایطی نگران نباشید. خوب است اگر فرزند شما ...
1. در حالی که شما می‌خوانید، پرسش‌های زیادی می‌کند، کودکان از راه حرف‌زدن درباره کتاب‌ها می‌آموزند.

2. نمی‌تواند هنگام گوش کردن به داستان آرام بنشیند. بعضی کودکان در حالی که نقاشی می‌کنند یا وقت بازی بهتر گوش می‌دهند.

3. حروف و کلمات را وارونه می‌نویسد، پیش‌دبستانی‌ها درحال تعیین موقعیت هستند.

4. کتاب‌های غیر داستان یا مفهومی را به کتاب‌های داستان ترجیح می‌دهد. بعضی از بچه‌ها این‌گونه هستند.-