وی درباره سفر دانشور به آمریکا توضیح داد: سال 1331 بانوی داستاننویسی ایران با استفاده از بورس موسسه «فول برایت» به آمریکا رفت و در کلاس آموزش داستاننویسی خلاق والس استگنر، نویسنده سرشناس آمریکایی و برگزیده جایزه پولیتزر 1372 در دانشگاه استنفورد حاضر شد. دانشور نخستین دانشجوی ایرانی است که داستانی از او در نشریات ادبی ایالات متحده چاپ شدبه چاپ رسید. استاگنر هم با پایان دوره 10 ماهه نامه ستایشآمیزی در مدح دانشجوی ایرانیاش مینویسد و باعث میشود نگاه همه دانشجویان به بانوی داستاننویسی ایران عوض شود.
نامدار بخشی از نامه استگنر به این مضمون را در اختیار ایبنا قرار داد: «وقتى مى گويم حضور سيمين كلاس را يكسر دگرگون كرد،اصلا تعارف نمى كنم.از طريق نوشته هايش و اولين داستان كوتاهش همكلاسان آمريكايى اش را مجبور به درك نقش عميق و آگاه ادبيات كرد؛ نقشى كه لازمه اش هم وجدان و هم قدرت كلام است. فكر مى كنم به تمام گروه كه اغلب در پى تكميل فنون نويسندگى بودند آموخت كه زبان هم مثل بقيه فنون فقط هدف نيست و وسيله است ... سيمين مطلق بود و تزلزل ناپذير. در پايان توقف كوتاهش در استنفورد، در مؤخره اى به «نرگس»( دومين داستان كوتاهش به انگليسى) خودش لُب كلام را نوشت و اين بار براى بيان كلماتى كه چون آتش از وجودش شعله مى كشيد، نه احتياج به مباحث جمعى در كلاس داشت و نه به راهنمايى استادش.»
نسل جوان، روشنفکران راج کاپور و جزیره سرگردانی!
دکتر الهام باقری، پژوهشگر فرهنگ و ادبیات هند دیگر سخنران این برنامه بود. وی با اشاره به رمان «جزیره سرگردانی»، گفت: این اثر دانشور داستان نسل جوان و روشنفکر چند دهه پیش است که دچار آشفتگیِ ذهنی شدهاند و نمیدانند بهراستی چه راهی را برگزینند. عشق متقابل هستی و مراد، دوستِ دانشگاهیِ چپِ تندروِ هستی از یک سو و عشقِ پسری دیگر به نام سلیم که خلق و خویی مذهبی دارد به هستی از سوی دیگر، سرگردانیِ شخصیت اصلی داستان (هستی) را دوچندان کرده است. سرانجام آرامش مذهبیِ سلیم بر روحِ ناآرامِ مراد پیروز میشود و هستی را به ازدواج با سلیم راضی میکند.
باقری اضافه کرد: این داستان سرشار از فرهنگ هندی است. انگار در پسِ ذهنِ نویسنده، درکنار فرهنگ ایرانی، بهویژه شیرازی، فرهنگ و آداب و رسوم هندی هم نقش پررنگی دارد و «جزیره سرگردانی» از این بابت با «بوف کور هدایت» رقابت تنگاتنگی دارد.
این پژوهشگر درباره تاثیر فرهنگ، هنر و ادب هند در «جزیره سرگردانی» عنوان کرد: این تاثیر را میتوان به چند بخش تقسیم کرد. بیان مستقیم اندیشهها، داستانها، آیینها و باورهای هندی در داستان، اشاره به کالاها و اشیای هندی در ایران یا برعکس کالاها و اجناس ایرانی در هند، بازگو کردن اشتراکات فرهنگی ایران و هند و نزدیکی فرهنگی و آیینی این دو کشور، پرداختن به شخصیتهای واقعی و فراواقعی هندی و اندیشهها و باورهای سیاسی نویسنده درباره هند، تاثیر فرهنگ این کشور بر داستان دانشور را به خوبی نمایان میسازد.
وی با اشاره به فرم و محتوای داستان «جزیره سرگردانی» افزود: یکی از ویژگیهای پسامدرن رمان «جزیره سرگردانی» حضور شخصیتهای واقعی مانند مهاتما گاندی، جواهر لعل نهرو، محمد مصدق، خلیل ملکی، استاد فروزانفر و خود سیمین دانشور و جلال آلاحمد و گاه فراواقعی مانند همسر سفیر هند در ایران یا کل مردم هند است، که سخنان و رفتار این شخصیتها، کمی رنگ و لعاب تاریخ شفاهی به رمان دادهاست. اشاره به جزییاتی مانند لهجه خاص همسر سفیر هند، هنگام سخن گفتن انگلیسی که به گوش هستی ناآشنا بود و از بیشتر حرفهایش سردر نمیآورد یا ساریِ (لباس محلی زنان هند) حریر وی که در تقابل با چند جمله تکراریِ فقر مردم هند، غیرمستقیم تضاد ثروت و فقر را پررنگتر میکند.
باقری تاثیر دانشور از فرهنگ و هنر هند را منحصر به ادبیات و شخصیتهای بزرگ شبهقاره ندانست و توضیح داد: دانشور حتی از سینمای هند و علاقه مردم ایران به فیلم هندی هم سخن گفته است. برای نمونه در صفحه 40 این اثر به راج کاپور، ستاره سینمای هند و فیلم «واکسی» محصول 1954 سینمای هند، اشاره میکند.
نشست بررسی تاثیر آیین هندی بر آثار دانشور، ساعت 17 پنجشنبه یکم خردادماه در خانه هنرمندان برگزار شد.-
نظر شما