خبرگزاری کتاب ایران- دکتر رسول جعفریان: سهم ما در دنیای کتاب دیجیتالی بسیار اندک و در قیاس با منابع عظیمی که در اختیار داریم تقریبا هیچ است. در این باره باید فکری کرد و چاره ای اندیشید. رشد تفکر اسلامی ایرانی در دنیای جدید منوط به سرمایه گذاری حساب شده در این بخش است.
این روزها لب تاب هر جوانی را ملاحظه کنید صدها بلکه هزاران مقاله و کتاب دیجیتالی را به انگلیسی و احیانا فارسی روی آن مشاهده می‌کنید. این نشان می‌دهد که بسیاری از جوانان ما علاقه مند هستند کتاب را تا آنجا که ممکن است کنار گذاشته و از متن های قابل جستجو و یا حتی فایل های پی دی اف استفاده کنند. بسیاری از آنها حتی علاقه‌ای به آمدن به نمایشگاه کتاب را ندارند و ترجیح می‌دهند آنچه را می خواهند از طریق کامپیوتر و اینترنت به دست آورند.
اکنون باید پرسید: جوانان ما چه متن هایی در اختیار دارند و ما چه وظیفه‌ای درقبال این وضعیت داریم.
افراد بزرگتر ما که دستی به جستجوهای کامپیوتری دارند می‌توانند کلمه دانلود را با کتابی خاص یا کلمات و ترکیبات مورد نظر بزنند و ملاحظه کنند که چه متونی برای دانلود در اختیار قرار می‌گیرد.
در حوزه ادبیات به معنای وسیع آن و به خصوص در حوزه علوم انسانی و حتی قصه و شعر و رمان و غیره بخش مهمی از دانلودها کتابهای ممنوعه چاپ خارج از کشور است. آثاری از قدیم و جدید که با ادبیات رایج در نظام جمهوری اسلامی سازگاری چندانی ندارد. در ازای آن چه اندازه کتاب و مقاله در داخل برای دانلود در اختیار گذاشته می شود که مطلوب و جذاب بوده و برای جوان ما قابل استفاده باشد؟
وقتی با این حجم از کتاب ومقاله روبرو می‌شویم که به لحاظ محتوا و مضمون مشکلاتی دارد اولین پرسشی که به ذهن ما می رسد این است که ما در این حوزه فکری چه مقدار متن خوب آماده دانلود کرده‌ایم تا جوان ما از آن استفاده کند؟ آنان بسیاری از متون انحرافی و ضد دینی را که در خارج از کشور تولید و چاپ می شود به راحتی در اختیار دارند اما آثار مثبت و خوب کمتر در اختیار آنان قرار می گیرد.
البته یک مورد را باید استثنا کرد و آن سایت های مداحی و روضه خوانی است که در جای خود مناسب و مشتریان خاص خود را دارد اما در اختیار گذاشتن متون اصیل از آثار قدیم و جدید در سایت های مختلف و قرار دادن امکان دانلود وظیفه چه کسی است.
شگفتی وقتی است که انسان مشاهده می کند دهها میلیون تومان صرف جشنواره های به اصطلاح جوان ایرانی می شود اما در این حوزه ها کار جدی صورت نمی گیرد. اگر فقط به جای هزینه کردن پوسترها و تبلیغات این جشنواره جوان ایرانی که در خیابانهای تهران شاهد آن هستیم کار روی در اختیار گذاشتن متن های خوب دیجیتالی برای جوانانی می شد که از صبح تا شب دست کم چند ساعت را پای اینترنت و رایانه می گذارنند، به نظرم نتیجه بهتری داشت.
اما مسأله فقط این نیست. مشکل ما این است که ما در حوزه ادبیات ایرانی و اسلامی و فارسی هزاران متن مهم کهن داریم که نسخه های دیجتالی آنها را در اختیار محققان و پژوهشگران قرار نداده ایم. فرهنگستان زبان فارسی ما یا ارگانهای مشابه معمولا به شکل کهنه ای اداره شده و تلاش درخوری در این بخش ندارند. ممکن است ما خبر نداشته باشیم اما اگر سری به سایت های برجسته جهانی در زمینه دانلود کتاب بزنیم خواهیم دید که سهم ما در زبان فارسی تا اندازه اندک است. فرضا تصور بفرمایید اگر کسی بخواهد چند کتاب در حوزه تاریخ ادبیات فارسی داشته باشد در کجا می تواند سراغ بگیرد؟ اگر یک دانشجوی ایرانی در خارج از کشور بخواهد از طریق سایت های مهم مرجع دنبال آثار فارسی بگردد، آیا این قبیل آثار را خواهد یافت. این در حالی است که آثار لاتین به جای خود، دنیای عرب سهم قابل توجهی در این حوزه داشته و بسیاری از متون خود را در سایت های مزبور برای دانلود گذاشته است.
شگفت‌تر از همه هنوز یک برنامه جامع از شعر فارسی وجود ندارد که بدون اشکال بتوان مجموعه دواوین فارسی را در آن ها یافت. البته نویسنده از برنامه درج آگاه است اما افرادی که از آن استفاده می کنند می دانند مشکلات‌آن چه اندازه است و انتظار دارند نهادهایی مانند فرهنگستان در این زمینه یک اقدام ملی شایسته انجام دهند (اگر چنین طرحی دارند خبررسانی کنند تا ما خوشحال شویم.)
توجه داریم که حجم قابل توجهی از آثار حوزه ادبیات دینی و فارسی در چند سال گذشته توسط برخی از ناشران سخت کوش چاپ شده است. اما آیا در کنار کمک های میلیاردی که برای «کتاب»می شود برای «نسخه های دیجیتالی» هم می شود؟ مگر گسترش ادبیات و تمدن ایرانی و اسلامی امروزه جز از این راه ممکن است؟ یا دست کم مگر این یک راه مهم برای آن نیست؟
به طور کلی باید گفت سهم ما در دنیای دیجیتال در حوزه متون اسلامی و ایرانی و فارسی اندک است. باید برای این کار برنامه ریزی کرد و متن هایی را در اختیار جوانان و محققان قرار داد بعد انتظار داشت تا آنان در دانشگاه و جامعه راه بهتری را برای زیستن انتخاب کنند.
شنبه ۱ آذر ۱۳۹۳ - ۱۱:۵۲
نظر شما