ادبیات داستانی چند دهه اخیرکشورهای اروپای شرقی، بخصوص آثار نویسندگان بوسنیایی، آنگونه که باید و شاید در ایران شناخته شده نیست، حال آنکه بسیاری از این نویسندگان، صاحب آثاری درسطح استانداردهای بین المللی هستند.
در تعریفی بسیار ساده میتوان،یرگوویچ را نویسندهای برخاسته از بحران جنگ قلمداد کرد، نویسندهای که با احاطه کامل بر حوزه ادبیات داستانی، توانسته برشی از تاریخ کشورش را دریادها ماندگار کند.
مجموعه داستان «سارایوو و یک چاه آب» جدای ازنگاه تاریخی وثبت لحظههایی ازجنگ، موید این نکته هم هست که اکنون میتوان داستاننویسی بوسنی و هرزگوین را کمی جدی تر مورد مطالعه قرار داد. نوعی داستاننویسی که حامل زخمهایی ازجنگ، درقالب تکنیکهای متداول داستاننویسی درجهان است.
هنر میلینکو یرگوویچ در داستانهای این مجموعه این است که مستقیم به سراغ جنگ نرفته بلکه دلهرههای جنگ را به شکلی زیر پوستی درنفس به نفس شخصیتها گنجاندهاست.
فاصله جنگ و خشونت با یک زندگی آرام در این داستانها چنان مرز نزدیکی به هم دارند که خواننده هرلحظه منتظر است سکوت دل انگیزمحیط یک خانه با صدای یک انفجار در هم بریزد.
میلینکویرگوویچ، پیش ازهرتوانایی دیگر، داستان نویسی به معنای کامل کلمه است. نویسندهای که میتواند مسیر روایت و شخصیتپردازیهایش را به هرشکل دلخواه پیش ببرد. در هیچکدام از داستانهای این مجموعه شاهد دشوارنویسیهای معمول درداستاننویسی نیستیم، شخصیتهای ساخته شده درداستانهای این مجموعه، آدمهایی از سه قومیت ساکن در این منطقه جغرافیایی هستند. آدمهایی که به یک اندازه ازجنگ آسیب دیده اند.
جهان داستانی نویسنده در این مجموعه، جهانی متمایل به گذر از وضعیت اضطرار به وضعیت عادی و صلح است. او در این گیر و دار، تمام طرفهای درگیر درجنگ را متضرر می داند که این نوع نگاه در داستانی چون«فولکس غورباغهای» به اوج خود رسیده و درداستانهایی چون«دزدی»، «ماهی قزلآلا»، «مزار» وچند داستان دیگرتکرار شدهاست.
نکته حالب توجه در داستانهای این مجموعه، وجه جهان شمول بودن آنهاست. به این معنی که رویدادهای داستانی و شخصیتهای ساکن در محلات متعدد شهری چون سارایوو، با کمترین تغییرمحیطی و تغییرنامها می توانند نمایانگرمصیبتهای جنگ دردیگر نقاط جهان باشند. سبک مالیخولیایی نویسنده وشوخ طبعی بسنیایی او در این کتاب، بیهودگی جنگ را به عنوان مفهومی که ازمرزهای بالکان فراتر می رود محکوم می کند و درک درست جنگ و صلح که دراصل کلید کامیابی او به عنوان نویسنده است را به اثبات می رساند.
بی توجهی به احساسات انسانی درجنگ توسط رسانهها، نبود انسجام جهانی برای ثبات صلح و چند مورد دیگر ازموضوعات مختلف را هم میتوان با کمی دقت درتار و پود داستانهای یرگوویچ پیداکرد، او درداستان«اسلوبودان» تصویری مشمئزکننده ازنماینده یک رسانه جهانی ارائه میدهد که بی هیچ احساس مسئولیتی، فقط تمایل به فیلمبرداری از اجساد کشته شده درجنگ دارد:«یکی از گزارش های سی انان ازجنگ در سارایوو،اسلوبودان را نشان می دهد که خیلی آرام و بی خیال، درحالی که خمپاره ها این طرف وآن طرف میافتند، درشهر قدم می زند. دوربین فیلمبرداری او را حدود هفتاد متردنبال می کند و گزارشگر شاید منتظر است تا لحظه انفجار خمپاره و مرگ یکی از اهالی سارایوو را شکار کند...»
مجموعه داستان«سارایوو و یک چاه آب» با ترجمه ابتهاج نوایی درشمارگان 1100نسخه و قیمت 12500 تومان ازسوی انتشارات نیکا عرضه شدهاست.
نظر شما