عمرانی در این نشست با تأکید بر موضوع «RDA در محیط وب معنایی» به تاریخچه پیدایش و ضرورت استفاده از RDA پرداخت و گفت: چند سالی است با این پرسش روبه‌روییم که چرا فهرست کتاب‌ها و منابع ما رغبتی در کاربر ایجاد نمی‌کند؟
وب معنایی رقیبی جدی برای فهرست‌نویسی
وی با اشاره به این‌که شیوه فهرست‌نویسی سنتی در دنیا منسوخ شده افزود: در حال حاضر با رقیب نیرومندی با عنوان وب2 روبه‌رو هستیم. وب2 به دلیل جذابیت و مشارکت کاربران، از محبوبیت بالایی به‌عنوان یکی از منابع تحقیقی روبه‌روست و با پیشرفت تکنولوژی و ظهور وب3 یا وب معنایی، فهرست‌نویسی به‌شیوه سنتی با خطر جدی روبه‌رو می‌شود.
عمرانی ادامه داد: برای همسان شدن با محیط وب معنایی، ما نیز باید داشته‌های خود را به وب منتقل کنیم. نیاز اصلی فهرست‌نویسی در وب معنایی، ایجاد قالبی برای رعایت نظم سلسله مراتب داده‌هاست، در حالی‌که قالب در وب معنایی تعریف نشده است.
RDA استانداردی برای فهرست‌نویسی
نایب رئیس شورای سیاست‌گذاری و تامین منابع علمی کشور، با ارائه تعریفی علمی از RDA تصریح کرد: RDA به عنوان استانداردی برای فهرست‌نویسی است که در واقع دستور زبان وب معنایی است که از سه جز تشکیل شده است. در وب معنایی روابط داده‌ها از طریق این سه جز تعریف می‌شود.
وی در ادامه سخنرانی خود با اشاره به ابزارهای اصلی RDA در وب معنایی گفت: RDF به عنوان چارچوب توصیف منبع، RDFs به عنوان فرانمایی برای توصیف واژگان RDF، نظام سازماندهی دانش ساده SKOS و زبان هستان‌شناسی یا ساختار اصطلاح‌نامه‌ها، چهار ابزار اصلی برای ورود به محیط وب معنایی است.
عمرانی افزود: برای استفاده از هر واژگانی، باید از قالب نظام سازماندهی دانش ساده SKOS استفاده کرد که در آن به ازای هر واژه یک کد URI یا شناساگر منابع یکسان استفاده می‌شود. زبان مورد نیاز برای نمایش جملات سه جزیی RDF، زبان XML است که محدودیت‌های قالبی را ندارد و به‌راحتی قابل گسترش است.
دبیر شورای سیاست‌گذاری و تامین منابع علمی کشور، درباره نیازهای RDF نیز عنوان کرد: توانایی کامل پردازش RDF موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود، چراکه هر سه جز جمله در RDF شناساگر URI مستقلی را لازم دارد.
وی با اشاره به ابزار مورد نیاز برای شناسایی RDF در وب معنایی، از سه ابزار اصلی برای شناسایی فاعل، گزاره و مفعول نام برد و گفت: در شناسایی فاعل یا اثر، باید محل ذخیره الکترونیکی نسخه اصلی مشخص باشد، درباره گزاره و مفعول نیز پدیدآوری و هویت پدیدآور باید به دقت تعیین شود.
فهرست‌نویسی، میراث تخصصی ایران
عمرانی در ادامه با طرح پرسش «چگونه از میراث خود نگهداری کنیم» افزود: فهرست‌نویسی میراث بسیار تخصصی ما از گذشته است که پیش از ظهور رایانه نیز از آن استفاده می‌کردیم. توصیف رابطه شخص، کتاب، نحوه دسترسی به اطلاعات کتاب و سایر اطلاعات یک اثر، همگی از خصوصیات سیستم فهرست‌نویسی دستی است که ما از 150 سال پیش از آن استفاده می‌کردیم.
نایب رئیس شورای سیاست‌گذاری و تامین منابع علمی کشور، با اشاره به جایگاه ایران در زمینه فهرست‌نویسی اظهار کرد: در حال حاضر ما در ایران نیاز به ایجاد داده پیوندی فارسی داریم. یکی دیگر از کارهای لازم در این زمینه به‌روز کردن استانداردهای فهرست‌نویسی براساس نیازهایی است که در وب معنایی داریم.
RDA از قاعده مشخصی پیروی نمی‌کند
وی ادامه داد: مشکل اصلی در RDA این است که از قاعده مشخصی پیروی نمی‌کند و هر کدام از کتابخانه‌های دنیا از شیوه‌ای جداگانه استفاده می‌کنند.در حال حاضر و در حوزه RDA، کتابخانه کنگره آمریکا و PCC، دو قاعده را مشخص کرده‌اند و کتابخانه ملی ایران نیز نیاز جدی به اصلاح شیوه فهرست‌نویسی و ورود به RDA دارد.
عمرانی در پایان با اشاره به گسترش وب معنایی، به ضرورت ورود کتابخانه‌های ایران به این حوزه تاکید کرد و گفت: پیش از آن‌که روش فهرست‌نویسی کنونی به کلی منسوخ شود، باید جایگاهی برای خود در محیط وب معنایی تعریف کنیم.
نشست «RDA (توصیف و دسترسی به منابع)» پیش از ظهر شنبه 13 دی‌ماه در محل اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.
نظر شما