به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) خانه سینما عصر شنبه بیست و هفتم دی ماه شاهد برگزاری مراسم رونمایی از کتاب «رو در رو با اصغر فرهادی» بود. کتابی که به قلم اسماعیل میهن دوست، کارگردان سینمای ایران، منتقد و مستندساز درباره اصغر فرهادی، کارگردان اسکاری نوشته شده است.
در این مراسم میهن دوست در سخنانی کوتاه عنوان کرد: در مقدمه این کتاب ذکر شده که ایده انتشار کتابی درباره اصغر فرهادی موضوع جدیدی نیست بلکه از زمان تماشای فیلم «شهر زیبا» به این تصمیم رسیدم و هنگام ساخت فیلم «چهارشنبه سوری» با او طرح موضوع کردم اما به دلیل گرفتاری‌های هر دو طرف، این مساله طول کشید. زمانی که بعد از یک دوره فترت تصمیم گرفتم بحث کتاب را زنده کنم، فرهادی هنوز اسکار نگرفته بود. البته سعی نکردم با او شیفته وار برخورد کنم.
وی در ادامه با اشاره به تجربه طولانی خود در زمینه روزنامه نگاری گفت: به تجربه دریافته‌ام که گفت و گو بهتر از مونولوگ است و به همین دلیل هم در این کتاب، با فرهادی به گفت و گو نشستم تا نتیجه کار برای مخاطب حاوی نکاتی تازه باشد.
کتاب، نکات تازه ای از سینمای فرهادی به مخاطب می‌دهد
مهرزاد دانش از منتقدان حوزه سینما نیز در سخنانی با اشاره به نام کتاب گفت: انتخاب نام کتاب نوعی کلیشه گریزی و ابداع واژگان جدید می‌تواند باشد اما به نظر من شاید علت انتخاب این نام برای کتاب اسماعیل میهن دوست این است که اغلب کتاب‌های منتشر شده در این عرصه بیشتر «ستایش نامه» است. گاهی هم مصاحبه‌گران دچار خود شیفتگی می‌شوند و خودشان در ارتفاع قرار می‌گیرند و به نوعی سینماگر را محاکمه می‌کنند. خوشبختانه اسماعیل میهن دوست در کتاب خود از هر دو این آسیب‌ها دور و حاوی نکات جدیدی درباره فیلم‌های فرهادی است. فکر می‌کنم حاصل این کتاب این است که قرار نیست صرفاً گفت و گویی باشد بلکه در این مواجهه کارگردان به چالش کشیده شده است. البته نه چالش بی ادبانه بلکه چالشی از سر کنجکاوی، تحلیل و بینش. خواندن این کتاب باعث می‌شود به فضاهای جدیدی در فیلم‌های فرهادی دست یابیم.
چرا انسان غربی فیلم‌های فرهادی را دوست دارد؟
سوسن شریعتی، محقق و پژوهشگر نیز در این مراسم با بیان اینکه سه فیلم از آثار فرهادی را دیده‌است و نه متخصص سینمای اوست و نه متخصص سینما، گفت: رشته من تاریخ است اما سال‌ها قبل از من خواسته شد درباره فیلم «چهارشنبه سوری» مطلبی بنویسم. از آنجا به بعد شوخی شوخی گهگاه منتقد فیلم هم شده‌ام. البته زمانی که بعد از 20 سال غیبت دوباره به ایران بازگشتم، یکی از اولین مواجهه‌هایم با جامعه ایران فیلم چهارشنبه سوری بود که از طریق آن جامعه ایران را شناختم.
شریعتی با ذکر مشخصه‌هایی درباره فیلم‌های فرهادی گفت: در مواجهه با فیلم‌های فرهادی احساس کردم این آدم‌ها چقدر شبیه ما هستند و بالعکس. در این فیلم شخصیت‌ها درگیر تناقض‌هایی جدی هستند.
شریعتی با اشاره به بازنمایی شخصیت‌های طبقه متوسط در آثار فرهادی گفت: در زمان نمایش فیلم جدایی نادر از سیمین، در جلسه ای خصوصی دیدم که فردی خطاب به فرهادی او را نماد سینمای مدرن ایران عنوان کرد. یکی از پارادوکس‌های فیلم‌های فرهادی همین مدرن بودن و افزون زدایی و بی افسانه و افسون بودن است. به عنوان بیننده فیلم‌های او پس از پایان نمایش احساس کردم آینه ای در مقابل ما گرفته شده و ما را دلخور می‌کند. در فیلم چهارشنبه سوری با افرادی مواجهیم که همه حق دارند و هیچ کس مقصر نیست.
شریعتی با اشاره به طرح پرسش‌های اخلاقی در فیلم‌های این کارگردان و یکی از موضوعات اساسی انسان ایرانی و روشنفکر ایرانی گفت: نزاع خویشتن‌های موازی که انسان امروز با آن درگیر می‌شود، در کارهای فرهادی بازتاب دارد و به همین دلیل فیلم‌های او توسط مخاطب غربی دیده می‌شود.
امیدوارم بده‌ـ‌بستان بین اهالی فرهنگ ادامه یابد
جواد طوسی، منتقد سینما در این نشست با اشاره به سابقه نگارش چنین کتاب‌هایی درباره فرانسو تروفو، مارتین اسکورسیزی در دنیا و ساموئل خاچکیان، زنده یاد فریدون گله، ناصر تقوایی، بهمن فرمان آرا و... در ایران گفت: لزوم استمرار چنین گفت و گوهایی به شدت احساس می‌شود اما این مساله تابع موقعیت فرهنگی است و اینکه چقدر شمارگان می‌تواند مؤثر باشد. در این عرصه ژورنالیسم تعریف متفاوت‌تری پیدا می‌کند. قاعدتاً نحوه ورود به موضوع و محرم شدن با کارگردان اهمیت دارد؛ به ویژه که اصغر فرهادی به عنوان کارگردان بین‌المللی حالا دیگر رو در رو با رسانه‌ها گفت‌وگو نمی‌کند و به واسطه دستیار این کار انجام می‌گیرد و این دستیار هم گاهی عوض می‌شود.
این منتقد سینما در ادامه با اشاره به تاریخ انجام برخی گفت‌وگوهای صورت گرفته در این کتاب با فرهادی گفت: حجم گفت و گو درباره دو فیلم اول فرهادی یعنی رقص در غبار و شهر زیبا در این کتاب بسیار اندک است. هنوز معتقدم این دو فیلم بهتر از دیگر ساخته‌های فرهادی است و جا داشت در این کتاب بیشتر به آن پرداخته شود.
طوسی با بیان اینکه «فرهادی نوع خاصی از سینما را به مخاطبان ارائه می‌کند» عنوان کرد: فرهادی در فیلم درباره الی تقابل میان طبقه متوسط با طبقه پایین را به تصویر می‌کشد و به جنبه‌های مختلف این مساله باید در گفت و گو بیشتر پرداخته می‌شد. قطعاً باید سه‌گانه‌ای که سنگ بنایش با چهارشنبه سوری گذاشته شد و با درباره الی و جدایی نادر از سیمین ادامه یافت، بیشتر از جنبه اجتماعی بررسی می‌شد.
وی درباره بخش‌های مهم این کتاب گفت: کتاب به واسطه پرداختن به جنبه‌های تکنیکی بسیار اهمیت دارد. البته این کتاب نکات قابل تاملی دارد که امیدوارم در چاپ‌های بعدی برطرف شود. مثلاً نیاز بود به فیلمنامه دایره زنگی که فرهادی برای همسرش نوشت اشاره بیشتری می‌شد.
طوسی در پایان با تاکید بر نیاز عرصه فرهنگ به بده ـ بستان میان اهالی فرهنگ گفت: همین که خانم لاهیجی برای انتشار این کدام پیش قدم شدند بسیار مغتنم است و امیدوارم تداوم پیدا کند تا ما از این دوره بی رونق و دوران فطرت در عرصه فرهنگ عبور کنیم.
مردم دنیا فهمیدند که فرهادی ایرانی است
مدیر انتشارات روشنگران در این جلسه با ابراز رضایت از تلفیق اهالی قلم و سینما در این جلسه گفت: شما سینماگران خوشحال تر هستید چون خانه سینما دارید اما ما نویسندگان خانه نداریم. من خوشحالم که این هفته توانستم دو مراسم رونمایی برگزار کنم، یکی از دفتر انتشاراتی‌ام و دیگر در این سالن که این اتفاق برای ناشری مثل من شانس بسیار بزرگی است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه بیست و هفت سال است آثار بهرام بیضایی را منتشر می‌کند گفت: عده ای تصور می‌کنند من ناشر کتاب‌های سینمایی هستم اما من ناشر هر کتابی نیستم. خوشحالم که کتابی را منتشر کرده‌ام که به فعالیت فردی می‌پردازد که نام ما را در جهان مطرح کرده است. ما گاهی نیازمند آبرومندی و البته لایق این آبرومندی هستیم. البته سینمای ما در سال‌های اخیر جوایز فراوانی برده اما اسکار نام جهانی بزرگتری است و حالا بسیاری از مردم دنیا فهمیده‌اند که فرهادی ایرانی است.
سینما امروز پیشتاز است
فرهاد توحیدی، رئیس هیات مدیره خانه سینما در سخنانی با تمجید از انتشارات روشنگران به دلیل فعالیت پیگیرانه در حوزه انتشار کتاب‌های سینمایی، درباره مطالعات سینمایی و نسبت آن با نشر گفت: ادبیات سینمایی از رشد و اقبال قابل توجهی برخوردار بوده و علت آن این است که خودآگاهی که در حوزه سینما و حوزه مطالعات نظری سینما به وجود آمده است. نقش پیشتازی که ادبیات در دهه 40 و 50 به عهده داشت، خواه‌ناخواه به دوش سینما افتاده و استعدادهای درجه اول به سینما کوچ می‌کنند و سینما این بخت را دارد که با چنین استعدادهایی غنی شود و حوزه مطالعات سینمایی بیش از پیش رونق بگیرد و عمق لازم را پیدا کند.
توحیدی با اشاره به تقارن انتشار این کتاب با کتاب فیلمنامه‌های اصغر فرهادی عنوان کرد: فرهادی به اندازه کافی کارگردان مهمی است. نویسنده کتاب و ناشر آن هم آدم‌های مهمی هستند و اینکه سه عنصر اصلی کتاب از آدم‌های مؤثر در حوزه خود هستند باعث مباهات است.
این جلسه با اجرای کامران ملکی برگزار شد و در پایان به حاضران یک نسخه کتاب اهداء شد. قرار بود اصغر فرهادی هم در این نشست حضور یابد که بنا به دلایلی حضور نیافت. جواد طوسی از این اقدام فرهادی به عنوان امری غیراخلاقی نام برد که این سخنان طوسی با تشویق حضار و تأیید این موضوع مواجه شد.
در این مراسم میهن دوست در سخنانی کوتاه عنوان کرد: در مقدمه این کتاب ذکر شده که ایده انتشار کتابی درباره اصغر فرهادی موضوع جدیدی نیست بلکه از زمان تماشای فیلم «شهر زیبا» به این تصمیم رسیدم و هنگام ساخت فیلم «چهارشنبه سوری» با او طرح موضوع کردم اما به دلیل گرفتاری‌های هر دو طرف، این مساله طول کشید. زمانی که بعد از یک دوره فترت تصمیم گرفتم بحث کتاب را زنده کنم، فرهادی هنوز اسکار نگرفته بود. البته سعی نکردم با او شیفته وار برخورد کنم.
وی در ادامه با اشاره به تجربه طولانی خود در زمینه روزنامه نگاری گفت: به تجربه دریافته‌ام که گفت و گو بهتر از مونولوگ است و به همین دلیل هم در این کتاب، با فرهادی به گفت و گو نشستم تا نتیجه کار برای مخاطب حاوی نکاتی تازه باشد.
کتاب، نکات تازه ای از سینمای فرهادی به مخاطب می‌دهد
مهرزاد دانش از منتقدان حوزه سینما نیز در سخنانی با اشاره به نام کتاب گفت: انتخاب نام کتاب نوعی کلیشه گریزی و ابداع واژگان جدید می‌تواند باشد اما به نظر من شاید علت انتخاب این نام برای کتاب اسماعیل میهن دوست این است که اغلب کتاب‌های منتشر شده در این عرصه بیشتر «ستایش نامه» است. گاهی هم مصاحبه‌گران دچار خود شیفتگی می‌شوند و خودشان در ارتفاع قرار می‌گیرند و به نوعی سینماگر را محاکمه می‌کنند. خوشبختانه اسماعیل میهن دوست در کتاب خود از هر دو این آسیب‌ها دور و حاوی نکات جدیدی درباره فیلم‌های فرهادی است. فکر می‌کنم حاصل این کتاب این است که قرار نیست صرفاً گفت و گویی باشد بلکه در این مواجهه کارگردان به چالش کشیده شده است. البته نه چالش بی ادبانه بلکه چالشی از سر کنجکاوی، تحلیل و بینش. خواندن این کتاب باعث می‌شود به فضاهای جدیدی در فیلم‌های فرهادی دست یابیم.
چرا انسان غربی فیلم‌های فرهادی را دوست دارد؟
سوسن شریعتی، محقق و پژوهشگر نیز در این مراسم با بیان اینکه سه فیلم از آثار فرهادی را دیده‌است و نه متخصص سینمای اوست و نه متخصص سینما، گفت: رشته من تاریخ است اما سال‌ها قبل از من خواسته شد درباره فیلم «چهارشنبه سوری» مطلبی بنویسم. از آنجا به بعد شوخی شوخی گهگاه منتقد فیلم هم شده‌ام. البته زمانی که بعد از 20 سال غیبت دوباره به ایران بازگشتم، یکی از اولین مواجهه‌هایم با جامعه ایران فیلم چهارشنبه سوری بود که از طریق آن جامعه ایران را شناختم.
شریعتی با ذکر مشخصه‌هایی درباره فیلم‌های فرهادی گفت: در مواجهه با فیلم‌های فرهادی احساس کردم این آدم‌ها چقدر شبیه ما هستند و بالعکس. در این فیلم شخصیت‌ها درگیر تناقض‌هایی جدی هستند.
شریعتی با اشاره به بازنمایی شخصیت‌های طبقه متوسط در آثار فرهادی گفت: در زمان نمایش فیلم جدایی نادر از سیمین، در جلسه ای خصوصی دیدم که فردی خطاب به فرهادی او را نماد سینمای مدرن ایران عنوان کرد. یکی از پارادوکس‌های فیلم‌های فرهادی همین مدرن بودن و افزون زدایی و بی افسانه و افسون بودن است. به عنوان بیننده فیلم‌های او پس از پایان نمایش احساس کردم آینه ای در مقابل ما گرفته شده و ما را دلخور می‌کند. در فیلم چهارشنبه سوری با افرادی مواجهیم که همه حق دارند و هیچ کس مقصر نیست.
شریعتی با اشاره به طرح پرسش‌های اخلاقی در فیلم‌های این کارگردان و یکی از موضوعات اساسی انسان ایرانی و روشنفکر ایرانی گفت: نزاع خویشتن‌های موازی که انسان امروز با آن درگیر می‌شود، در کارهای فرهادی بازتاب دارد و به همین دلیل فیلم‌های او توسط مخاطب غربی دیده می‌شود.
امیدوارم بده‌ـ‌بستان بین اهالی فرهنگ ادامه یابد
جواد طوسی، منتقد سینما در این نشست با اشاره به سابقه نگارش چنین کتاب‌هایی درباره فرانسو تروفو، مارتین اسکورسیزی در دنیا و ساموئل خاچکیان، زنده یاد فریدون گله، ناصر تقوایی، بهمن فرمان آرا و... در ایران گفت: لزوم استمرار چنین گفت و گوهایی به شدت احساس می‌شود اما این مساله تابع موقعیت فرهنگی است و اینکه چقدر شمارگان می‌تواند مؤثر باشد. در این عرصه ژورنالیسم تعریف متفاوت‌تری پیدا می‌کند. قاعدتاً نحوه ورود به موضوع و محرم شدن با کارگردان اهمیت دارد؛ به ویژه که اصغر فرهادی به عنوان کارگردان بین‌المللی حالا دیگر رو در رو با رسانه‌ها گفت‌وگو نمی‌کند و به واسطه دستیار این کار انجام می‌گیرد و این دستیار هم گاهی عوض می‌شود.
این منتقد سینما در ادامه با اشاره به تاریخ انجام برخی گفت‌وگوهای صورت گرفته در این کتاب با فرهادی گفت: حجم گفت و گو درباره دو فیلم اول فرهادی یعنی رقص در غبار و شهر زیبا در این کتاب بسیار اندک است. هنوز معتقدم این دو فیلم بهتر از دیگر ساخته‌های فرهادی است و جا داشت در این کتاب بیشتر به آن پرداخته شود.
طوسی با بیان اینکه «فرهادی نوع خاصی از سینما را به مخاطبان ارائه می‌کند» عنوان کرد: فرهادی در فیلم درباره الی تقابل میان طبقه متوسط با طبقه پایین را به تصویر می‌کشد و به جنبه‌های مختلف این مساله باید در گفت و گو بیشتر پرداخته می‌شد. قطعاً باید سه‌گانه‌ای که سنگ بنایش با چهارشنبه سوری گذاشته شد و با درباره الی و جدایی نادر از سیمین ادامه یافت، بیشتر از جنبه اجتماعی بررسی می‌شد.
وی درباره بخش‌های مهم این کتاب گفت: کتاب به واسطه پرداختن به جنبه‌های تکنیکی بسیار اهمیت دارد. البته این کتاب نکات قابل تاملی دارد که امیدوارم در چاپ‌های بعدی برطرف شود. مثلاً نیاز بود به فیلمنامه دایره زنگی که فرهادی برای همسرش نوشت اشاره بیشتری می‌شد.
طوسی در پایان با تاکید بر نیاز عرصه فرهنگ به بده ـ بستان میان اهالی فرهنگ گفت: همین که خانم لاهیجی برای انتشار این کدام پیش قدم شدند بسیار مغتنم است و امیدوارم تداوم پیدا کند تا ما از این دوره بی رونق و دوران فطرت در عرصه فرهنگ عبور کنیم.
مردم دنیا فهمیدند که فرهادی ایرانی است
مدیر انتشارات روشنگران در این جلسه با ابراز رضایت از تلفیق اهالی قلم و سینما در این جلسه گفت: شما سینماگران خوشحال تر هستید چون خانه سینما دارید اما ما نویسندگان خانه نداریم. من خوشحالم که این هفته توانستم دو مراسم رونمایی برگزار کنم، یکی از دفتر انتشاراتی‌ام و دیگر در این سالن که این اتفاق برای ناشری مثل من شانس بسیار بزرگی است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه بیست و هفت سال است آثار بهرام بیضایی را منتشر می‌کند گفت: عده ای تصور می‌کنند من ناشر کتاب‌های سینمایی هستم اما من ناشر هر کتابی نیستم. خوشحالم که کتابی را منتشر کرده‌ام که به فعالیت فردی می‌پردازد که نام ما را در جهان مطرح کرده است. ما گاهی نیازمند آبرومندی و البته لایق این آبرومندی هستیم. البته سینمای ما در سال‌های اخیر جوایز فراوانی برده اما اسکار نام جهانی بزرگتری است و حالا بسیاری از مردم دنیا فهمیده‌اند که فرهادی ایرانی است.
سینما امروز پیشتاز است
فرهاد توحیدی، رئیس هیات مدیره خانه سینما در سخنانی با تمجید از انتشارات روشنگران به دلیل فعالیت پیگیرانه در حوزه انتشار کتاب‌های سینمایی، درباره مطالعات سینمایی و نسبت آن با نشر گفت: ادبیات سینمایی از رشد و اقبال قابل توجهی برخوردار بوده و علت آن این است که خودآگاهی که در حوزه سینما و حوزه مطالعات نظری سینما به وجود آمده است. نقش پیشتازی که ادبیات در دهه 40 و 50 به عهده داشت، خواه‌ناخواه به دوش سینما افتاده و استعدادهای درجه اول به سینما کوچ می‌کنند و سینما این بخت را دارد که با چنین استعدادهایی غنی شود و حوزه مطالعات سینمایی بیش از پیش رونق بگیرد و عمق لازم را پیدا کند.
توحیدی با اشاره به تقارن انتشار این کتاب با کتاب فیلمنامه‌های اصغر فرهادی عنوان کرد: فرهادی به اندازه کافی کارگردان مهمی است. نویسنده کتاب و ناشر آن هم آدم‌های مهمی هستند و اینکه سه عنصر اصلی کتاب از آدم‌های مؤثر در حوزه خود هستند باعث مباهات است.
این جلسه با اجرای کامران ملکی برگزار شد و در پایان به حاضران یک نسخه کتاب اهداء شد. قرار بود اصغر فرهادی هم در این نشست حضور یابد که بنا به دلایلی حضور نیافت. جواد طوسی از این اقدام فرهادی به عنوان امری غیراخلاقی نام برد که این سخنان طوسی با تشویق حضار و تأیید این موضوع مواجه شد.
نظر شما