آموزش مقدماتی شش شاخه از شاخههای مختلف فلسفه تحلیل زبان، با زبانی واضح و روشن و با بهرهگیری از مثالهای برگرفته از زندگی روزمره در کتاب «آموزش فلسفه»، ویژگیهایی منحصر به فرد به آن بخشیدهاند. در پیشگفتار این کتاب آمده است: «فلسفه هیچ گاه نباید نوعی نشخوار باشد. همچنین گردش در یک موزه از نظریات خشک و غبارآلود نیست.»
وحید صفری ــ مترجم این کتاب ــ در مقدمه، پیش از هر چیز به ارائه توضیحی درباره دوره آموزشی سطح «آ» میپردازد که امروزه در انگلستان با جدیت در مراکز پیشدانشگاهی پیگیری میشود. در واقع این دوره نوعی پیشنیاز برای ورود به دانشگاه است و خود به دو مرحله متفاوت آ اس و آ 2 تقسیم میشود. کسانی که آ اس را با موفقیت بگذرانند، مجوز ورود به آ 2 را میگیرند و کسانی که در هر دو مرحله موفق شوند، مجوز ورود به دانشگاه را به دست میآورند.
مترجم سپس به بیان ویژگیهای مختلف این کتاب نسبت به کتابهای مقدماتی دیگری درباره فلسفه که به زبان فارسی ترجمه شدهاند، میپردازد که به تعبیرش در نوع خود منحصر به فرد است؛ نخست آن که کتاب به زبان روان و قابل فهم نوشته شده است، به طوری که آن دسته از خوانندگان کتاب که معمولا آشنایی کاملی با مسائل فلسفی و راهحلهای این مسائل ندارند، با خواندن آن با بسیاری از این مسائل و راهحلهای فیلسوفان بهروشنی آشنا میشوند. در این کتاب از مثالهایی استفاده شده است که مربوط به زندگی روزمرهاند و برای خوانندگان کاملا قابل فهم و دریافتاند.
دیگر این که، واژهها و مفاهیم کلیدی هر فصل در ابتدا و انتهای آن ذکر شدهاند که در انتهای فصل با تعریف و توضیحی مختصر همراه میشوند. این بهخصوص به خواننده کمک میکند که درکی اجمالی از تعریف و مفهوم هر واژه داشته باشد.
ویژگی دیگر کتاب این است که در هر فصل تلاش شده است که بخشها، زیرعنوانها و عناوین فرعی آن فصل بر اساس موضوعهای برجسته حوزه فلسفی مربوط به آن تنظیم شوند. همچنین در هر فصل جدولهایی طراحی شده که درآنها مطالب تلخیصشده، مثالها و مطالعات موارد خاص به شکلی مفید گنجانده شده اند.
خواننده در این کتاب با دو دسته سؤال مواجه میشود که گروهی از آنها برای تبادل نظر طراحی شده و گروهی دیگر از میان سؤالهای امتحانی سالهای قبل برگزیده شدهاند. سؤالهای گروه نخست برای ارزیابی میزان درک مطلب و تقویت استدلالورزی فلسفی طراحی شده و سؤالهای گروه دوم خواننده را با سؤالهایی مواجه میکند که امکان طرح آنها در امتحان وجود دارد. در مقدمه کتاب و پایان هر فصل منابعی شامل مقالهها، کتابها و وبسایتها به زبان انگلیسی برای مطالعه بیشتر به خواننده معرفی شده است.
فلسفه، آموختن فلسفیدن است
الیزابت برنز، مایکل لیسوینگ، پتریک ریوردان، جنیس تامس و نیکولاس ویلسون نویسندگان این کتاب هستند که فصلهای مختلف آن را نوشتهاند. نیجل واربرتن در پیشگفتار این کتاب آورده است: نقاط قوت کتاب روشن است. نویسندگان مطالب را به شکلی واضح و روشن تبیین کردهاند و این نشان دهنده تجربه آنها در مقام استاد است. وضوح و روشنی مطالب در صورتی که بهخوبی انجام شود، نامحسوس است اما اگر در زمینه فلسفه زیاد مطالعه کنید، میفهمید که همه فیلسوفان، واضح و روشن نمینویسند.
او در خلال توضیحات خود در پیشگفتار به خواننده توصیه کرده که کتاب را با دقت ولی فعالانه بخواند نه مانند کسانی که مطالب آن را منفعلانه جذب میکنند: «فلسفه هیچ گاه نباید نوعی نشخوار باشد. همچنین گردش در یک موزه از نظریات خشک و غبارآلود نیست. مطالعه فلسفه عبارت است از آموختن فلسفیدن، نه تنها آموختن سخن دیگران. ... نقادانه با آنچه میخوانید، درگیر شوید. آنچه هنگام مستغرق شدن در جزئیات چندان آشکار نیست، این است که هنگام مطالعه فلسفه شما فقط مشغول یادگیری نظریات نیستید، بلکه میآموزید که چگونه درباره برخی از عمیقترین سؤالهایی که میتوانید بپرسید، فکر کنید.»
ساختار کتاب
در کتاب «آموزش فلسفه» درباره هر یک از موضوعهای شش گانه یک فصل وجود دارد: نظریه شناخت، فلسفه اخلاق، فلسفه دین، فلسفه ذهن، فلسفه سیاسی و فلسفه علم. هر یک از فصلها دارای سؤالهایی برای بحث وتبادل نظر است که برای تحریک درک وتامل خواننده، در مطالب فصل مربوطه گنجانده شدهاند. همچنین هر فصل شامل سؤالهای امتحانی گذشته است و در پایان هر فصل واژههای کلیدی آن فصل به اختصار تعریف میشود.
گزیدهای از کتاب
در واحد 4 کتاب «آموزش فلسفه» که اختصاص به فلسفه ذهن دارد در بیان «تجربههای خارج از بدن به عنوان شاهدی بر دوگانهانگاری جوهری» آمده است:
«گاهی کسانی که (در یک حادثه یا عمل جراحی سخت) در آستانه مرگ قرار داشتهاند، گزارش کردهاند که در حالت بیهوشی ظاهری، تجربه شگفتانگیزی را از سر گذراندهاند. تجربه مورد نظر عبارت بوده است از جدا شدن از بدن و معلق شدن بر فراز آن. در برخی از این گزارشها، فرد مورد نظر در ادامه وارد یک تونل طولانی میشود، به سمت یک نور سفید حرکت میکند و صدای یکی از بستگان خود را که سالها پیش از دنیا رفته است، میشنود و سپس «به این جهان باز میگردد» و در بدن آشنا و قدیمی خود از خواب برمیخیزد. اگر یک فاعل بتواند در فضا به موقعیتی غیر از موقعیت بدنش منتقل شود، آنگاه آن فاعل و بدن او باید دو جوهر متمایز باشند. بنابراین «تجربههای خارج از بدن» در صورتی که از شواهد و قرائن خوبی برخوردار باشند، دلیل خوبی برای درستی دوگانه انگاری جوهری محسوب میشوند. البته در اینجا سؤالی مطرح است: آیا میتوان نشان داد که احساس جدایی از بدن و مشاهده آن از راه دور، احساسی واقعنماست و صرفا توهمی قانع کننده نیست؟»
کتاب «آموزش فلسفه» برای نخستین بار در سال 1393 توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی با بهای 190 هزار ریال منتشر شده است.
نظر شما