ترجمه یک و نیم کتاب در هر سال
در این نشست دکتر محمد‌رضا خواجه‌پور، مترجم کتاب «سه دقیقه اول (نگاهی به نو به آغاز عالم)» درباره آغاز ترجمه مجموعه دانش معاصر گفت: شکل‌گیری ایده ترجمه این مجموعه با پیشنهاد دکتر حسین معصومی همدانی، شکل گرفت. به‌طور میانگین هر سال ترجمه یک و نیم کتاب منتشر شده است.
وی ادامه داد: مشکل اساسی در سرعت کم در ترجمه، یافتن ویراستارانی بود که فرصت بررسی این کتابها را داشته باشند. تلاش شد از همه شاخه‌های علمی در این مجموعه وجود داشته باشد. مجموعه «دانش معاصر» به‌طور عمده شامل محتوای تجربی است. مباحثی مانند فلسفه و تاریخ علم نیز از موضوعات این مجموعه است. در برخی شاخه‌ها مانند زیست‌شناسی چندان موفق نبوده‌ایم.
خواجه‌پور با اشاره به سابقه نشر کشور در زمینه نشریات علمی افزود: در خلال سال‌های 27 تا 30 مجموعه‌‌های علمی «گوناگون» و «چه می‌دانم» در کشور منتشر می‌شد، بنابراین پیش از این در حوزه نشر مطالب علمی بی‌تجربه نبوده‌ایم.
جای این مجموعه در حوزه نشر خالی بود
دکتر حسین معصومی همدانی نیز در ادامه بحث اظهار کرد: نمی‌دانم چه کسی پیشنهاد دهنده اصلی ترجمه این مجموعه بود، اما به‌نظر می‌رسید جای این مجموعه در حوزه نشر خالی بود؛ مجموعه‌ای که به لحاظ علمی موثق و به لحاظ زبانی خواندنی باشد.
وی با اشاره به رونق نشریات و کتاب‌های علمی پیش از انقلاب ادامه داد: بعد از انقلاب اسلامی به دلیل اهمیت یافتن مسائل اجتماعی، سیاسی و فلسفی از اهمیت مباحث علمی کاسته شد.
معصومی همدانی، درباره لزوم ترجمه مجموعه دانش معاصر گفت: من و دکتر خواجه‌پور به‌عنوان افرادی که سال‌ها در عرصه دانشگاهی فعالیت داریم به این نتیجه رسیده‌‌ایم که اطلاعات دانشجویان در حوزه‌های غیردرسی بسیار اندک است.
میزان استقبال مخاطبان و تلقی جامعه از علم
این عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: از مجموعه 16 عنوانی دانش معاصر فقط چند عنوان تجدید چاپ شده‌اند. میزان استقبال مخاطبان، انعکاس‌دهنده نوع تلقی جامعه از علم است. کتاب‌هایی با موضوع فلسفی در این مجموعه عنوان پرفرو‌ش‌ترین‌ها را به خود اختصاص دادند.
وی درباره کتاب «نرم و نازک» از مجموعه دانش معاصر ادامه داد: «نرم و نازک» درباره پدیده‌های متعارف فیزیک و کتابی تألیف برنده جایزه نوبل فیزیک است. «نرم و نازک» و «نقشی بر سنگ» از جمله کتاب‌های این مجموعه بود که توقع داشتیم به‌عنوان پرفروش‌ترین کتاب برسند. کتاب «فیزیک نوین» در این مجموعه با استقبال مخاطبان مواجه شد و به‌نظر می‌رسد دلیل آن ماهیت تاریخی آن است.
معصومی همدانی گفت: این مجموعه برای مخاطبان دبیرستانی تولید شده اما به نظر می‌رسد متن و محتوای آن در سطحی بالاتر نوشته شده است.
نقش آثار علمی در تحول اجتماعی
عبدالحسین بصیره نیز در ادامه این نشست با تأکید بر نقش ناشران در تولید و معرفی آثار علمی اظهار کرد: تولید کتاب‌هایی به زبانی ساده مغفول مانده است و این در حالی است که این دسته از کتابها در تحول اجتماعی بسیار مؤثرند. البته باید توجه داشت که هر پژوهشگر فرهیخته نیز قادر به نوشتن این آثار نیست.
وی در ادامه با اشاره به پیوند دانش و فناوری افزود: بین دانش و فناوری، پیوند عمیقی وجود دارد. پیرو جوان از انواع فناوری‌ها استفاده می‌کنند، اما درباره دانش ساخت آن بی‌اطلاعند. کتاب‌هایی مانند مجموعه «دانش معاصر» در انتقال این دانش مؤثر است.
علم پنجره‌ای است برای نگاه متفاوت به دنیا
ماندانا فرهمندیان، مترجم کتاب «نرم و نازک» در ادامه بحث گفت: کتاب «نرم و نازک» مسائلی مانند چگونه می‌توانم درباره علوم مختلف بدانم و بخوانم؟ ذهنم را برای مدت‌ها مشغول کرده بود. بسیاری از افراد نیز مانند من به دنبال رفع این کنجکاوِی‌ها هستند. به‌نظر من علم پنجره‌ای است برای نگاه متفاوت به دنیا. مجموعه‌هایی نظیر «دانش معاصر» به مخاطب امکان می‌دهد با نگاهی متفاوت به دنیا نگاه کنند.
وی ادامه داد: «نرم و نازک» در واقع مجموعه سخنرانی‌های پیر ژیل دوژن، برنده جایزه نوبل فیزیک برای دانش‌آموزان دبیرستانی است.
این مترجم درباره ترجمه کتاب «عناصر(افسانه، تاریخ علم)» توضیح داد: این کتاب درباره تاریخ شیمی و فیزیک و نقش عناصر در زندگی مدرن است. کتابی که نشان می‌دهد راه علم مسیری پر پیچ و خمی است.کتاب «یخچال انیشتین» نیز به موضوعات متنوعی در حوزه زیست‌شناسی، زمین‌شناسی تاریخ علم و تازه‌های علم پرداخته است.
فرهمندیان افزود: ویژگی‌کتاب «گرمایش جهانی» موجز به موضوع زیست محیطی گرم شدن زمین اشاره دارد. موضوعی بین‌رشته‌‌ای که شامل مبحث اقتصادی، فرهنگی اجتماعی میشود.
ترجمه یعنی، ترجمه فرهنگ ملل دیگر
دکتر فیروز آرش، مترجم کتاب «کیهان‌شناسی» و «فیزیک ذرات» نیز در این نشست درباره موضوعات این دو کتاب گفت: کتاب «کیهان‌شناسی» به زبان ساده و در عین حال دقیق به موضوعات متنوع این حوزه پرداخته است.
وی در ادامه با اشاره به مقوله ترجمه اظهار کرد: با ترجمه در واقع فرهنگ دیگر ملل ترجمه میشود. مترجم باید دارای ویژگی‌هایی از جمله تسلط به زبان، دانش عمومی، قدرت تجسم، واژه‌گزینی و واژه‌سازی باشد. کتاب باید جزئی از وجود مترجم باشد.
آرش درباره دلایل فروش اندک مجموعه «دانش معاصر» افزود: توجه به مقوله نقد از سوی افراد متخصص، در میزان فروش مؤثر خواهد بود.
این عضو هیأت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه آزاد تفرش درباره ترجمه کتاب «هیچ» نیز گفت: این کتاب شامل مباحثی از پاسکال تا کوانتوم است. شک درباره باورهایمان، موضوع مشترک همه کتاب‌هایی است که ترجمه کرده‌ام. انتقال دانش به دیگران، ترجمه این کتابها را برایم دلپذیر می‌کرد.
«فلسفه علم» از بهترین‌هاست
هومن پناهنده مترجم کتاب « فلسفه علم» نیز در ادامه اظهار کرد: کتاب «فلسفه علم» در عین اختصار، دارای یک جامعیت است و به مباحثی مانند فلسفه علم، جامعه‌‌شناسی،تاریخ و روان‌شناسی اشاره دارد. معتقدم این کتاب یکی از بهترین‌هاست و فکر می‌کنم در بین کتاب‌های انگلیسی نیز یکی از بهترین‌ها باشد. اما مجموعه ویژگی‌های این کتاب زمینه ترجمه این کتاب نبود، بلکه پیشنهاد دکتر معصومی موجب شد تا ترجمه این کتاب را بپذیرم.
خواجه‌پور در ادامه مباحث نشست درباره ترجمه کتاب «سه دقیقه اول» گفت: این کتاب در سال 1977 به چاپ رسیده و ترجمه مجدد این کتاب با هدف روزآمدی محتوای کتاب منتشر شده است. مولف کتاب، از معرروف‌‌ترین دانشمندان فیزیک قرن بیستم است که در دو حوزه تألیف کتاب‌های فنی و علمی به زبان ساده قلمی قوی و نگاهی دقیقی دارد. ترجمه مجدد این کتاب با توجه به پیشرفت‌های حوزه کیهان‌شناسی صورت گرفت. کتاب در چاپ جدید با با چند زیر‌نویس و یک افزوده به چاپ رسید. افزوده این شامل سه موضوع مهم و جدید در حوزه کیهان‌شناسی است. به عبارتی دیگر، کتاب مجموعه‌ای از اطلاعات دانش کیهان‌شناسی سال 2009 تا 2012 است.
وی با مقایسه کتاب‌های جدید حوزه کیهان‌شناسی با کتاب «سه دقیقه اول» اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد بیشتر نویسندگان کتاب‌های علمی موجود در بازار در حوزه کیهان‌شناسی به دنبال حیرت‌زده کردن مخاطب هستند تا انتقال دانش. حیرت‌زدگی، ناشی از زیاده‌وری ژورنالیسم علمی است.
نظر شما