به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین بزرگداشت هفتاد و هفتمین سالگرد تأسیس کتابخانه ملی و دهمین سالروز افتتاح ساختمان جدید آن و همچنین تجلیل از دست‌اندرکاران احداث و راه‌اندازی بنای کتابخانه ملی و قدردانی از پوراندخت سلطانی، مادر کتابداری نوین ایران و رونمایی از کتاب «مرزبان فرهنگ؛ جشن‌نامه دکتر سیدمحمود مرعشی نجفی» امروز (11 اسفندماه) با حضور شخصیت‌های شناخته شده عرصه کتاب و کتابداری در سالن قلم مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی برگزار شد.
 
سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این مراسم اظهار کرد: امروز ما به بازتولید شخصیت‌های مؤثر در عرصه کتاب و کتابداری همچون عبدالله انوار، کامران فانی، پوراندخت سلطانی، بهاءالدین خرمشاهی و مرعشی نجفی نیازمندیم.
 
 وی ادامه داد: کتابخانه ملی در نظر دارد در برنامه گسترده‌ای از این شخصیت‌ها تجلیل کند و تندیس‌های آنها را در تالارهای کتابخانه ملی بگذارد تا روزانه میلیون‌ها جوان آنها را نظاره‌گر باشند و آنها را الگوی خود قرار دهند.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان این‌که پوراندخت سلطانی مادر و بزرگ کتابخانه ملی است و باید از ایشان تجلیل می‌کردیم تا فراموش نکنیم این ساختمانی که امروز از آن بهره‌مند هستیم، حاصل دسترنج عزیزانی همچون پوراندخت سلطانی، علی اکبر اشعری و محمد رجبی است که از ریشه‌های این درخت تنومند (کتابخانه ملی) به شمار می‌آید؛ ما با این ریشه‌ها مفهوم پیدا می‌کنیم.
 
صالحی امیری در پایان سخنانش، گفت: امروز دو جلد کتاب از حجت الاسلام والمسلمین محمود مرعشی نجفی که همه وقت خود را در راه صیانت از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و عمر خود را وقف کتاب و کتابخوانی کرد، رونمایی خواهند شد.
 
علمای ما به کتاب عشق می‌ورزیدند
غلامرضا امیرخانی، معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی از دیگر سخنرانان این مراسم بود، وی اظهار کرد: نفس برگزاری این‌گونه بزرگداشت‌ها قابل تأیید و تصدیق است؛ تجلیل از افرادی که 10 سال پیش در چنین روزی باعث افتتاح کتابخانه ملی شدند، مایه مباهات و افتخار فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی ما است.
 
وی با اشاره به سال‌ها تلاش پوراندخت سلطانی، عنوان کرد: بدون تردید هر کتابخانه‌ای که در ایران است، ردپایی از سلطانی در آن دیده می‌شود؛ من زندگی وی را در دو قالب هنر عشق ورزیدن به کتابخانه و هنر عشق ورزیدن به کتاب و کتابخوانی تعریف می‌کنم.
 
معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: خانم سلطانی مقاله‌ای با عنوان «در ستایش کم‌خوانی» دارد که در آن به معضل توجه به کمیت کتاب‌ها به جای توجه به کیفیت آنها اشاره کرده است. وی در این مقاله چنین نوشته است «متأسفانه در عصری هستیم که بهترین ناشر را ناشری می‌دانند که تعداد بیشتری کتاب منتشر کرده باشد؛ این است که استادان ما در دانشگاه‌ها مدام می‌نویسند و این‌که چه می‌نویسند، مهم نیست! این در حالی است که علمای پیشین ما به کتاب عشق می‌ورزیدند؛ آنها با هر کلمه کتاب حرف می‌زند و یک کتاب را بارها می‌خواندند . اما اینک کدامیک از ما می‌توانیم ادعا کنیم که یک کتاب را بیش از یک بار خوانده‌ایم یا حتی به ظاهر ادعا کنیم که زیاد می‌خوانیم؟!»
 
ایران سابقه دیرینه در کتابداری دارد
بخش دیگر این مراسم به سخنرانی کامران فانی، نویسنده، مترجم، کتابدار و نسخه‌پژوه اختصاص یافت. وی اظهار کرد: امروز برای من مایه مباهات است که در مراسم تجلیل از پوراندخت سلطانی که از برجسته‌ترین شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور به شمار می‌آید، حضور داشته باشم.
 
فانی عنوان کرد: آشنایی من با خانم سلطانی، بزرگ‌ترین رویداد زندگی من بود؛ من از این نعمت برخوردار بودم که سالیان دراز از همکاران نزدیک ایشان باشم. در این‌جا قصد ندارم از سجایای اخلاقی سلطانی سخن بگویم که بسیار در دیگران تأثیرگذار بود. در این‌جا فقط به مقام کتابداری ایشان اشاره می‌کنم. سلطانی بی‌تردید شناخته‌شده‌ترین کتابدار ایرانی چه در ایران و چه در جهان است.  
 
وی با بیان این‌که نیم قرن از زندگی سلطانی، سرگذشت کتابداری نوین در ایران است، گفت: سلطانی مجموعه مقالاتی با عنوان «فرصت حضور» دارد که از نظر ما سلطانی نعمت حضور بود که رشته جدیدی در کتابداری جهان ایجاد کرد. وی در حوزه علوم کتابداری و علوم انسانی یگانه و منحصر به فرد بود.
 
فانی افزود: سال 1347، بزرگ‌ترین سال کتابداری ایران است چرا که در این سال، گروه کتابداری دانشگاه تهران تأسیس و برای نخستین‌بار کتابداری به عنوان رشته تحصیلی مطرح شد. در همان سال، انجمن کتابداری ایران تأسیس شد که به ویژه در سال‌های قبل از انقلاب نقش جدی در توسعه کتابداری داشت. همچنین نخستین مرکز پژوهشی و خدماتی کتابداری در این سال تأسیس شد.

این نویسنده با بیان این‌که ایران سابقه دیرینه در کتابداری دارد، گفت: سامان یافتن مجموعه غنی میراث مکتوب ایران جز با کتاب و کتابداری امکان نداشت.
 
وی توضیح داد: در قدیم کتابخانه ملی با این وسعت نبود؛ به عبارت دیگر بیشتر نقش کتابخانه عمومی داشت؛ درست است که 77 سال از تأسیس آن می‌گذرد اما به نظر من عمرش خیلی کوتاه‌تر از آن است چرا که دیر از آن بهره‌برداری شد. در کنار همه این‌ها خانم سلطانی بیش از همه نقش داشت.
 
این نسخه‌پژوه با بیان این‌که باید یاد کنیم از ایرج افشار که پلی میان کتابخانه سنتی و کتابخانه نوین بود، بیان کرد: متأسفانه در قدیم کتابداری به عنوان حرفه انبارداری شناخته می‌شد اما امروزه به کتابداری به عنوان یک رشته تحصیلی دانشگاهی توجه می‌شود. در این عرصه همواره خانم سلطانی نقش پیشگام داشت. وی به کتابداری به عنوان یک علم کاربردی نگاه می‌کرد.
 
فانی ادامه داد: مهم‌ترین درسی که ما از خانم سلطانی می‌گیریم این است که همواره می‌گوید «اگر شما حرفه‌ای را انتخاب می‌کنید، با ایثار و دلبستگی به آن بپردازید و خودتان را وقف آن حرفه کنید.» خانم سلطانی حق بزرگی بر گردن کتابداری، کتاب دوستان، کتاب و فرهنگ دارد.
 
میرهادی و سلطانی سهم بلندی در رشد فرهنگ ایران دارند
در ادامه این مراسم نوش‌آفرین انصاری، نویسنده و پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی اظهار کرد: همواره از این‌که در طول زندگی با 2 بانوی این سرزمین یعنی توران میرهادی و پوراندخت سلطانی که خدمات فراوانی انجام داده‌اند، همراه بودم به خود می‌بالم. این دو، سهم بلندی در رشد فرهنگ ایران دارند؛ یکی در حوزه تعلیم و تربیت و دیگری در رشته کتابداری.
 
وی ادامه داد: هر دوی این بزرگواران هم غرب را خوب می‌شناسند و هم ایران را گرامی دارند و مدیران لایق و تأثیرگذار هستند. هر دو به فرهنگ مشارکت پایبند هستند و آثار ماندگاری را خلق کرده‌اند. هر دو پایبند به اخلاق اجتماعی و فردی هستند. هر دو میل به سرپرستی کارهای دشوار دارند که شاید از عهده دیگری برنمی‌‌آید.
 
این پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی افزود: هر دو دستگیر نیازها و حلال مشکلات هستند. هر دو مسئولیت‌پذیرند و کار اجتماعی داوطلبانه را باور دارند. هر دو همواره نسبت به هم کشش عجیبی دارند. شاید خیلی از افراد تاکنون توفیق همکلامی و هم نشینی با سلطانی را نداشته‌اند اما وی را می‌توانند از روی آثارش بشناسند.
 
حجت الاسلام علی بنایی، معاون استانداری قم و مسئول مجمع قم پژوهی از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی اظهار کرد: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی و آثاری که امروز ما شاهد آن هستیم، نشان از وسعت دید آیت‌الله مرعشی نجفی دارد. ایشان در این راه زحمات فوق‌العاده‌ای را متحمل شدند و به عنوان یک کتابشناس خبره و مسلط مطرح هستند. از این که از وی در ایران و جهان به عنوان الگوی بزرگ در کتابشناسی یاد می‌شود، برای ما مایه مباهات است.
 
نماینده سابق مردم قم در مجلس ادامه داد: در چند مورد آیت‌الله مرعشی نجفی و آقازاده ایشان الگو هستند که از آن میان می‌توان به قدرت تشخیص نیاز  روز و اقدام برای حل آن، اهتمام و همت والای آنها و در نهایت، تمرکزگرایی بر روی هدف، مشخص اشاره کرد؛ اگر می خواهیم این راه را ادامه دهیم باید نسبت به حفظ آثار مرعشی نجفی اهتمام داشته باشیم.
 
در بخش دیگر این مراسم، حجت الاسلام والمسلمین محمود مرعشی نجفی اظهار کرد: مرحوم والد بنده برای ذخائر اسلامی عمرشان را صرف کرد. ایشان به من شب‌ها طریقه نسخه‌شناسی و کتابشناسی را آموزش می‌داد و چون بنده علاقه زیادی به این عرصه داشتم این مسیر را ادامه دادم.
 
مرعشی نجفی افزود: اکنون در کتابخانه مرعشی نجفی بالغ بر 85 هزار عنوان نسخه خطی و بیش از 42 هزار جلد نسخه خطی وجود دارد که بعضی از آنها دربرگیرنده چندین رساله است. این کتابخانه در هر هفته، بین 5 تا 15 نفر مهمان خارجی دارد که از منابع آن استفاده می کنند.
 
وی توضیح داد: مرحوم پدر بنده یک روزی بازماندگان خود را فراخواند و گفت «من به ظاهر مالک این آثار هستم اما در اصل مردم مالک آنها هستند شما نیز چشم داشتی به این آثار نداشته باشید.» ما هم هیچ اعتراضی نداشتیم و امروز همه کتاب‌های ایشان اهداء شده‌اند و در اختیار علاقه‌مندان قرار دارند.
 
فرزند آیت‌الله مرعشی نجفی ضمن تشکر از خدمات و زحمات انجمن نویسندگان قم و مؤسسه خانه کتاب در عرصه کتاب، گفت: آیت‌الله حائری از جمله علمایی هستند که اگر در قم می‌ماند بدون تردید در زمره مراجع تقلید قرار می‌گرفت. همچنین باید از افشار، انوار، فانی، دانش‌‌پژوه و همچنین خانم‌ها انصاری و سلطانی یاد کنم که زحمات زیادی در عرصه کتاب متحمل شده‌اند.
 
در پایان مراسم، ضمن رونمایی از کتاب «مرزبان فرهنگ؛ جشن‌نامه دکتر سیدمحمود مرعشی نجفی»، از پوراندخت سلطانی به پاس سال‌ها زحمات فراوان در عرصه کتاب و کتابداری قدردانی به عمل آمد. همچنین لوح یادبوری به آیت‌الله محمود مرعشی نجفی اهداء شد.
 
در ادامه این مراسم از دست‌اندرکاران احداث و راه‌اندازی بنای کتابخانه ملی تجلیل شد؛ علی عبدالعلی زاده، محسن میرحیدر، منوچهر ملکیانی فرد، بهزاد شاهرودی، عبدالرشید توتونچیان، علی خورشیدی پور، زهرا شادمان، علی میرزایی قمی، احترام کیان‌مهر، مرتضی نوری پور، محمد شاگر نوقادی، احمد کلجانیان، عبدالکریم سپهری‌نیا و محمدتقی قلعه‌کی.

در این مراسم، مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب، علی اکبر اشعری، رئیس پروژه باغ کتاب، سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و سایر فرهنگ دوستان و صاحبنظران عرصه کتاب و کتابداری حضور داشتند.