به گزارش نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، نشست تخصصی نقد و بررسی کتاب «سیره‌نویسان و قرآن» یکشنبه (25 بهمن‌ماه) با حضور منصور داداش‌نژاد، مؤلف کتاب، حجت‌الاسلام سیداحمد الحسینی، دبیر علمی نشست، حجج‌الاسلام حسین مرادی نسب و عزت‌الله مرتضایی، به‌عنوان ناقد در حاشیه یازدهمین نمایشگاه کتاب استان قم برگزار شد.
سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی هدف اصلی کتاب
در ابتدای این نشست، منصور داداش نژاد، مؤلف کتاب با تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س)، به معرفی کتاب خود پرداخت و عنوان کرد: در این کتاب تلاش شده به این مساله پاسخ داده شود که سیره‌نویسان از قرآن به چه میزان استناد کرده‌اند و این استناد چه روند و مراحلی را طی کرده است.
وی در ادامه با بیان اینکه چهار روند و مرحله را برای سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را شناسایی کرده‌ام، بیان کرد: اصل پیش از تدوین سیره نبوی، اصل تدوین سیره نبوی، اوج استفاده از استنادات قرآنی و در دوره معاصر وارد شدن استعمار جدید به سرزمین‌های اسلامی چهار مرحله سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را تشکیل میدهد.
مؤلف کتاب در ادامه با اشاره به ضمیمه‌های کتاب عنوان کرد: ضمیمه کتاب 6 پیوست دارد که بسیار غنی و مهم است و بیش از نیمی از کتاب را در برمی‌گیرد. استناد رسول خدا به آیات قرآن، جدول استنادهای قرآنی پیامبر (ص)، استنادهای صحابه به قرآن، جدول موارد قرآنی عروه بن زبیر در کتاب‌های سیره و تفسیر، موارد قرآنی ابن شهاب زهری از غیر طریق عروه و موارد قرآنی بیهقی در دلائل النبوه ضمیمه‌های کتاب را شامل می‌شود.
سیره نبوی و قرآن دو عنصر مهم و تأثیرگذار در زندگی
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام عزت‌الله مرتضایی به سخنرانی پرداخت و عنوان کرد: سیره نبوی و قرآن بحث مهمی است و دو عنصر بسیار مهم و تأثیرگذار در زندگی و بالندگی جوامع اسلامی به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه مطالب کتاب در چهار فصل مطرح شده است، افزود: در فصل اول کتاب کلیات آمده، در فصل دوم به سیر تاریخی استناد سیره‌نویسان به قرآن پرداخته شده، در فصل سوم گونه‌ها، شیوه‌ها و اهداف استناد سیره‌نویسان به قرآن آمده است و در فصل آخر که مهم‌ترین فصل کتاب است برداشت‌ها و گزارش‌های مورخان و سیره‌نویسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
حجت‌الاسلام مرتضایی در ادامه به اهمیت 6 پیوست کتاب اشاره کرد و افزود: منابع مورد استفاده کتاب گسترده و عمیق است و نشان از تسلط فوق‌العاده مؤلف بر موضوع کتاب دارد.
وی در ادامه به نقد کتاب سیره‌نویسان و قرآن پرداخت و افزود: عنوان کتاب به اصطلاح تخصصی نمایه عطفی است و از دو کلیدواژه «سیره‌نویسان» و «قرآن» که پایه این تحقیق هستند، تشکیل شده است ولی این مطلب به صورت شفاف مطرح نشده است که قرآن در چه بخش‌هایی از تاریخ استفاده کرده است و تاریخ نیز در کدام بخش‌ها از قرآن بهره برده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه قم نقد دیگرش را به حجم کتاب وارد کرد و گفت: حجم کل کتاب 328 صفحه است و در این میان حجم متن اصلی کتاب که چهار فصل را تشکیل میدهد، 144 صفحه است و سایر مطالب که 184 صفحه است را پیوست‌های کتاب تشکیل میدهد و تناسب بین حجم کتاب با پیوست‌ها رعایت نشده است. هرچند که پیوست‌های کتاب بسیار مهم و حائز اهمیت است و نباید از حجم آن کم کرد اما بهتر است حجم متن اصلی کتاب افزایش یابد تا این تناسب رعایت شود.
حجت‌الاسلام مرتضایی در ادامه با بیان اینکه محتوای کتاب نیز مانند ساختار کتاب از غنای قابل توجهی برخوردار است، عنوان کرد: مؤلف در صفحه اول کتاب مطرح کرده است که برای نشان دادن سیر تطور استناد به قرآن، محتوای نگاشته‌های 12 سیره‌نویس را بررسی کرده است، اما تصریح نکرده است که ملاک انتخاب این 12 تن چیست؟
مدیر گروه قرآن، اخلاق و دعا مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ادامه داد: در صفحه دوم کتاب که مؤلف چهار روند و مرحله را برای سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را شناسایی کرده است برای هر مرحله نام دو تن از این اشخاص را آورده است و در کل نام 8 نفر از این 12 تن آمده است که هر یک در کدام مرحله بوده‌اند ولی نام 4 تن از آنها در این چهار دوره نیامده است که در کجا و چه مرحله‌ای هستند و برای خواننده این مطلب مشخص نشده است.
حجت‌الاسلام مرتضایی در پایان سخنانش از عدم هماهنگی آدرس‌دهی منابع مورد استفاده کتاب نیز انتقاد کرد و افزود: در کتاب مواردی از اغلاط متنی و تایپی وجود دارد که باید اصلاح شوند.
جلوه‌گری نمود ظاهری سیره نبوی در جهان اسلام
حجت‌الاسلام حسین مرادی‌نسب در ادامه این نشست با تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س) به سخنرانی پرداخت و گفت: کتاب‌های بسیاری دز زمینه سیره نبوی در حوزه، تربیتی، اخلاقی و... وجود دارد ولی ما باید سیره نبوی را در جهان اسلام طوری که نمود ظاهری داشته باشد، جلوه‌گر کنیم.
وی در ادامه به نقد کتاب سیره‌نویسان و قرآن پرداخت و اظهار کرد: کتاب حاضر پیشینه تحقیق ندارد و بهتر بود این مبحث نیز در کتاب مطرح می‌شد و اینکه تاکنون چه کسانی درباره سیره پیامبر در قرآن کار کرده‌اند؟
حجت‌الاسلام مرادی‌نسب ادامه داد: پیش از بحث آغاز سیره‌نویسی و گونه‌های سیره نبوی باید به منشأ تاریخ‌نگاری اسلامی پرداخته می‌شد که جای طرح این مطلب در کتاب حاضر خالی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش به نقد محتوایی کتاب پرداخت و بیان کرد: برخی از آیات قرآن که در کتاب آمده است اعراب‌گذاری نشده است و برای خواننده مشخص نیست که به چه نحوی این آیات را بخواند.
حجت‌الاسلام مرادی نسب در پایان عنوان کرد: در کتاب حاضر، سیره‌نویسان شیعه معرفی نشده‌اند هرچند که کتاب‌های سیره‌نویسان شیعه به‌مرور زمان از میان رفته است ولی نام آنها باقی مانده است و باید گفته می‌شد که سیره‌نویسان شیعه نیز در سیره‌نگاری نقش داشته‌اند.
حجت‌الاسلام سیداحمد الحسینی نیز که مدیریت این نشست زا بر عهده داشت، ضمن تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س)، از موسسه خانه کتاب و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که این نشست را برگزار کردند، تشکر کرد.
سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی هدف اصلی کتاب
در ابتدای این نشست، منصور داداش نژاد، مؤلف کتاب با تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س)، به معرفی کتاب خود پرداخت و عنوان کرد: در این کتاب تلاش شده به این مساله پاسخ داده شود که سیره‌نویسان از قرآن به چه میزان استناد کرده‌اند و این استناد چه روند و مراحلی را طی کرده است.
وی در ادامه با بیان اینکه چهار روند و مرحله را برای سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را شناسایی کرده‌ام، بیان کرد: اصل پیش از تدوین سیره نبوی، اصل تدوین سیره نبوی، اوج استفاده از استنادات قرآنی و در دوره معاصر وارد شدن استعمار جدید به سرزمین‌های اسلامی چهار مرحله سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را تشکیل میدهد.
مؤلف کتاب در ادامه با اشاره به ضمیمه‌های کتاب عنوان کرد: ضمیمه کتاب 6 پیوست دارد که بسیار غنی و مهم است و بیش از نیمی از کتاب را در برمی‌گیرد. استناد رسول خدا به آیات قرآن، جدول استنادهای قرآنی پیامبر (ص)، استنادهای صحابه به قرآن، جدول موارد قرآنی عروه بن زبیر در کتاب‌های سیره و تفسیر، موارد قرآنی ابن شهاب زهری از غیر طریق عروه و موارد قرآنی بیهقی در دلائل النبوه ضمیمه‌های کتاب را شامل می‌شود.
سیره نبوی و قرآن دو عنصر مهم و تأثیرگذار در زندگی
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام عزت‌الله مرتضایی به سخنرانی پرداخت و عنوان کرد: سیره نبوی و قرآن بحث مهمی است و دو عنصر بسیار مهم و تأثیرگذار در زندگی و بالندگی جوامع اسلامی به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه مطالب کتاب در چهار فصل مطرح شده است، افزود: در فصل اول کتاب کلیات آمده، در فصل دوم به سیر تاریخی استناد سیره‌نویسان به قرآن پرداخته شده، در فصل سوم گونه‌ها، شیوه‌ها و اهداف استناد سیره‌نویسان به قرآن آمده است و در فصل آخر که مهم‌ترین فصل کتاب است برداشت‌ها و گزارش‌های مورخان و سیره‌نویسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
حجت‌الاسلام مرتضایی در ادامه به اهمیت 6 پیوست کتاب اشاره کرد و افزود: منابع مورد استفاده کتاب گسترده و عمیق است و نشان از تسلط فوق‌العاده مؤلف بر موضوع کتاب دارد.
وی در ادامه به نقد کتاب سیره‌نویسان و قرآن پرداخت و افزود: عنوان کتاب به اصطلاح تخصصی نمایه عطفی است و از دو کلیدواژه «سیره‌نویسان» و «قرآن» که پایه این تحقیق هستند، تشکیل شده است ولی این مطلب به صورت شفاف مطرح نشده است که قرآن در چه بخش‌هایی از تاریخ استفاده کرده است و تاریخ نیز در کدام بخش‌ها از قرآن بهره برده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه قم نقد دیگرش را به حجم کتاب وارد کرد و گفت: حجم کل کتاب 328 صفحه است و در این میان حجم متن اصلی کتاب که چهار فصل را تشکیل میدهد، 144 صفحه است و سایر مطالب که 184 صفحه است را پیوست‌های کتاب تشکیل میدهد و تناسب بین حجم کتاب با پیوست‌ها رعایت نشده است. هرچند که پیوست‌های کتاب بسیار مهم و حائز اهمیت است و نباید از حجم آن کم کرد اما بهتر است حجم متن اصلی کتاب افزایش یابد تا این تناسب رعایت شود.
حجت‌الاسلام مرتضایی در ادامه با بیان اینکه محتوای کتاب نیز مانند ساختار کتاب از غنای قابل توجهی برخوردار است، عنوان کرد: مؤلف در صفحه اول کتاب مطرح کرده است که برای نشان دادن سیر تطور استناد به قرآن، محتوای نگاشته‌های 12 سیره‌نویس را بررسی کرده است، اما تصریح نکرده است که ملاک انتخاب این 12 تن چیست؟
مدیر گروه قرآن، اخلاق و دعا مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ادامه داد: در صفحه دوم کتاب که مؤلف چهار روند و مرحله را برای سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی را شناسایی کرده است برای هر مرحله نام دو تن از این اشخاص را آورده است و در کل نام 8 نفر از این 12 تن آمده است که هر یک در کدام مرحله بوده‌اند ولی نام 4 تن از آنها در این چهار دوره نیامده است که در کجا و چه مرحله‌ای هستند و برای خواننده این مطلب مشخص نشده است.
حجت‌الاسلام مرتضایی در پایان سخنانش از عدم هماهنگی آدرس‌دهی منابع مورد استفاده کتاب نیز انتقاد کرد و افزود: در کتاب مواردی از اغلاط متنی و تایپی وجود دارد که باید اصلاح شوند.
جلوه‌گری نمود ظاهری سیره نبوی در جهان اسلام
حجت‌الاسلام حسین مرادی‌نسب در ادامه این نشست با تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س) به سخنرانی پرداخت و گفت: کتاب‌های بسیاری دز زمینه سیره نبوی در حوزه، تربیتی، اخلاقی و... وجود دارد ولی ما باید سیره نبوی را در جهان اسلام طوری که نمود ظاهری داشته باشد، جلوه‌گر کنیم.
وی در ادامه به نقد کتاب سیره‌نویسان و قرآن پرداخت و اظهار کرد: کتاب حاضر پیشینه تحقیق ندارد و بهتر بود این مبحث نیز در کتاب مطرح می‌شد و اینکه تاکنون چه کسانی درباره سیره پیامبر در قرآن کار کرده‌اند؟
حجت‌الاسلام مرادی‌نسب ادامه داد: پیش از بحث آغاز سیره‌نویسی و گونه‌های سیره نبوی باید به منشأ تاریخ‌نگاری اسلامی پرداخته می‌شد که جای طرح این مطلب در کتاب حاضر خالی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش به نقد محتوایی کتاب پرداخت و بیان کرد: برخی از آیات قرآن که در کتاب آمده است اعراب‌گذاری نشده است و برای خواننده مشخص نیست که به چه نحوی این آیات را بخواند.
حجت‌الاسلام مرادی نسب در پایان عنوان کرد: در کتاب حاضر، سیره‌نویسان شیعه معرفی نشده‌اند هرچند که کتاب‌های سیره‌نویسان شیعه به‌مرور زمان از میان رفته است ولی نام آنها باقی مانده است و باید گفته می‌شد که سیره‌نویسان شیعه نیز در سیره‌نگاری نقش داشته‌اند.
حجت‌الاسلام سیداحمد الحسینی نیز که مدیریت این نشست زا بر عهده داشت، ضمن تبریک ولادت با سعادت حضرت زینب (س)، از موسسه خانه کتاب و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که این نشست را برگزار کردند، تشکر کرد.
نظر شما