داریوش مهاجر مولف «نوروز در چهارسوی گیتی» در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه فرهنگ ایرانی یک فرهنگ جهانی است، اظهار کرد: ما بسیاری از عناصر فرهنگ ایرانی را می‌بینیم که در مناطقی که هیچ گاه جزو امپراتوری ایران نبوده‌اند، وجود داشته‌اند به طور مثال من زمانی در جنوب الجزایر زندگی می‌کردم. هر چند الجزایر یک کشور عربی به شمار می‌رود که در شمال آفریقای سفید واقع شده ولی همه مردمانش عرب نیستند.

وی ادامه داد: مردم الجزایر از دو گروه بزرگ قومی تشکیل می‌شود یکی عرب‌ها و دیگری بربرها. بربرها نیز به سه گروه قومی عمده تقسیم می‌شوند که از آن جمله می‌توان به کبیلی‌ها، شاوی‌ها و موزابیت‌ها اشاره کرد. البته بربر در اینجا به معنای وحشی نیست.

رستم نامی که در الجزایر شنیده می‌شود

وی توضیحاتی را در باره موزابیت‌ها ارائه کرد و افزود: در سال 160 هجری قمری نخستین حکومت اسلامی در این منطقه توسط یک ایرانی تبار به نام «عبدالرحمان بن رستم» به وجود آمد این شخص به همراه طرفدارانش از خوارج بودند و پس از اینکه به این منطقه آمدند به آنها رستمیان یا رستمویه می‌گفتند.

به گفته مهاجر، هنوز هم در میان موزابیت‌ها کسانی وجود دارد که نامشان رستم بوده و هست. به هر حال در میان شعرای این منطقه می‌توان سبک شاعران شرق و ایرانی را دید.

وی با بیان اینکه موزابیت‌ها برخی از ویژگی پدران خود را به ارث بردند، گفت: آنها در آستانه بهار خانه تکانی کرده و کوی و برزن را نظافت می‌کنند. لباس نو به تن می‌کنند و به دیدن اقوامشان می‌روند. بنابراین به رغم تحولاتی که طی بیش از یک هزار سال در این منطقه روی داده شرایط اقلیمی آنها را موجب ترک برخی از رفتارهایشان نکرده است.

نوروز ایرانی‌ها در الجزایر، زنگبار و چین

مهاجر در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه در ایالات غربی چین نیز قومی وجود دارد به نام اویغورها که نوروز را جشن می‌گیرند، گفت: ایالت سین کیانگ منطقه‌ای کوهستانی و بیابانی در شمال غربی کشور چین و در همسایگی آسیای مرکزی قرار دارد. سین کیانگ در زبان چینی به معنای سرزمین نو است ولی ساکنان اصلی آن اویغورها هستند. برخی محققان بر این باورند که اویغورها پیش از پذیرفتن اسلام پیرو مذهب مانی بودند کما اینکه آیین مانی مدت‌ها دین حکومتی اویغورها بود. 

وی اضافه کرد: جالب این است که این قوم از واژه‌های فارسی استفاده می‌کنند و در عباداتشان به زبان فارسی دعا می‌کنند. این در حالی است که از سال 1947 یعنی از زمان مائو زبان فارسی ممنوع شده است ولی این قوم هنوز هم در چین هستند. حال این قسمت هیچگاه جزو امپراتوری ایران نبوده است.

مهاجر با بیان اینکه همچنین در زنگبار نیز بیش از 14 هزار خانواده ایرانی الاصل وجود دارد و نخستین حزبی که برای استقلال بر علیه استعمار بریتانیا جنگید آفروشیرازی‌ها بودند، گفت: این افراد در قرن سوم هجری به دلایلی از شیراز به این منطقه هجرت کردند و اکنون نیز می‌توان تاثیراتی را از پدیده نوروز در آنها دید.

20 منطقه در جهان تحت تاثیر نوروز هستند

وی با تاکید بر اینکه نوروز یکی از پدیده‌های فرهنگ ایرانی است و در این کتاب به تعدادی از کشورهایی که از این فرهنگ اثر گرفته‌اند، اشاره شده است گفت: دولت در تحقیقی نشان داده که حدود 20 منطقه در جهان تحت تاثیر نوروز هستند. در سال 2010 مجمع سازمان ملل متحد نوروز را به عنوان یک روز جهانی شناخت.

این پژوهشگر ادامه داد: متاسفانه زمانی که نماینده ترکیه در مجمع ادعا می‌کرد که نوروز برای آنهاست نماینده ایران سخنی نمی‌گفت در حالی که می‌شد این موضوع را مطرح کرد که اگر نورز برای ترک‌هاست چرا اسم نوروز، در آن‌جا بایرام است!

به گفته مهاجر، در بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، افغانستان، بخشی از پاکستان، بخش‌هایی از هند به ویژه در کشمیر فرهنگ ایرانی و نوروز رواج دارد. کشمیر را زمانی ایران کوچک می‌گفتند و نوروز بسیار در آن نفوذ داشت.

وی با اشاره به تاثیر فرهنگ ایرانی و نوروز در پاکستان نیز گفت: تا 30 سال پیش زبان فارسی در پاکستان تدریس می‌شد و کلمات زبان فارسی بسیار در زبان اردو وجود دارد. نوروز در این کشور هم ردپایی از خود به جا گذاشته است حتی در سرود ملی پاکستان واژه‌های فارسی زیادی دارد.

نوروز در فراز و نشیب تاریخ جاودان ماند

وی تاکید کرد: بنابراین در سراسر جهان و در کشورهایی چون سوریه، عراق و ... نوروز را جشن می‌گیرند. اکنون نیز با توجه به گسترش مهاجران ایرانی در سراسر جهان از جمله در کالیفرنیا آمریکا و کانادا نوروز جشن گرفته می‌شود و به همین دلیل دولت‌ها چند روز را برای نوروز تعطیل می‌کنند.

مهاجر با اشاره به اینکه نوروز به دلیل ویژگی‌ها و رسومی که در آن نهفته است، جاذبه دارد و فرهنگ‌های مختلف آن را جذب می‌کنند گفت: سعی کردم در این کتاب با اشاره به فرهنگ‌های مختلف نوروز را در سراسر جهان بررسی کنم. 

وی در پایان سخنانش گفت: نوروز پدیده‌ای زیبا است و با وجود همه مشکلاتی که هست جاودانه خواهد بود همان‌گونه که در زمان حمله اعراب بسیاری از کتابخانه‌ها را سوزاندند و یکی از مراسمی که به شدت با آن مقابله می‌کردند نوروز بود اما مردم ایران با وجود همه مشکلات از نوروز دفاع کردند بنابراین مردم ایران از نوروز دفاع می‌کنند و نوروز ادامه پیدا کرد و به گونه‌ای شد که حتی اعراب احادیثی را درباره گرامیداشت از نوروز درست کردند.

کتاب «نوروز در چهارسوی گیتی» نوشته داریوش مهاجر با شمارگان هزار نسخه در 220 صفحه به بهای 17 هزار تومان از سوی انتشارات بادبان منتشر شده است.