خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- نقش حیاتی موزه‌ها در جوامع بشری نقشی ماندگار و مروج ناب‌ترین و نفیس‌ترین پدیده‌های فرهنگی است. موزه‌ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل‌های گذشته و میراث هنر و تاریخ هر سرزمینی هستند. هریک از اشیای موزه در عین بی‌زبانی به هزار زبان و از روزگاران دور و مردمانی سخن می‌گویند که فرهنگ و تمدن یک ملت را شکوفا کردند.
امروزه در کشورهای گوناگون جهان موزه‌ها، آثار تاریخی، باستانی، مردم‌شناسی و مجموعه تاریخی آن کشورها را به نمایش می‌گذارند. افزون بر این عنوان جدیدی به این فهرست اضافه شده با نام «موزه کتاب». مکانی با نفیس‌ترین و قدیمی‌ترین آثار مکتوب که در بخش نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران جای گرفته است.
دغدغه حفاظت از گنجینه نفیس خطی
بخش نسخ خطی و کتاب‌های قدیم چاپ کتابخانه ملی با جای دادن هزاران نسخه خطی نفیس از قرن دوم هجری تا کنون یکی از با اهمیت‌ترین و جذاب‌ترین بخش‌های این کتابخانه به‌شمار می‌رود. نسخ خطی در این مجموعه در بهترین شرایط فیزیکی و امنیتی نگهداری و حفاظت می‌شوند تا این میراث کهن به دست نسل‌های بعد برسد و ماندگار شود. این بخش با دغدغه حفاظت از این گنجینه نفیس و البته با تمام امکاناتی که در اختیار دارد، تلاش می‌کند تا میراث‌بان خوبی باشد و خدماتی در شأن کتابخانه ملی به مراجعان خود ارائه دهد.
این بخش در کنار تمام این خدمات به تازگی با راه‌اندازی موزه کتاب امکان بازدید عموم از نفایس خطی ایران را فراهم آورده تا به گفته احسان‌الله شکراللهی، مدیرکل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نسل جوان را با هویت فرهنگی و میراث کهن سرزمین خود آشنا کند. این موزه شامل بخش‌های مختلفی مانند اسناد، نسخ خطی، منابع غیرکتابی، نشریه و روزنامه و کتب چاپی است. فرامین شاهان صفوی، افشار و قاجار، نسخ خطی کتاب‌هایی نظیر مثنوی معنوی، قرآن کریم، کلیات سعدی و هفت اورنگ، آلبوم عکس‌هایی از تهران و آثاری از این قبیل نیز در موزه کتاب و میراث مستند ایران به نمایش گذاشته شده است.
با مدیرکل این اداره از موزه کتاب و نفایسی که در خود جای داده است گفت‌وگوی کوتاهی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
راه‌اندازی موزه کتاب و میراث مستند ایران
شکراللهی درباره اهمیت تاسیس موزه کتاب اظهار کرد: بنای کتابخانه ملی که 10 سال پیش به بهره‌برداری رسید، یکی از زیباترین بناهای فرهنگی و اداری کشور است و محتوای این بنا نیز بسیار جذاب است؛ هم در بخش اسناد و کتاب‌های چاپی و هم سالن‌های مطالعه و شاید بتوان ادعا کرد دیدنی‌ترین بخش سازمان، بخش نسخ خطی است. طبیعی بود که امکان ورود افراد به مخزن ممنوع باشد و به همین دلیل سال‌ها گالری بسیار کوچکی به نمایش آثار سازمان اختصاص داده شده بود و در حدود 40 نسخه یعنی یک هزارم مجموعه ما به‌عنوان نمونه و مستوره در معرض نمایش قرارگرفته بود اما این فضای محقر و کوچک به هیچ وجه درخور شأن مجموعه بزرگ این سازمان نبود.
وی افزود: بنا به همین دلایل با تدبیر هوشمندانه ریاست سازمان فضایی 800 متر مربعی به نمایشگاه یا موزه سازمان اختصاص پیدا کرد و به‌عنوان موزه کتاب و میراث مستند ایران راه‌اندازی شد. مدیریت‌های مختلف معاونت کتابخانه به‌ویژه اداره کل خطی و اطلاع‌رسانی و اسناد تلاش کردند زبده آثار خود را که در گذشته نمایش درخوری نداشت در این موزه به نمایش بگذارند. بخش نسخ خطی با به نمایش گذاشتن 65 تابلو و 25 نسخه خطی بیشترین حضور را در این موزه دارد و بعد از آن واحد اسناد با حدود 40 اثر و اطلاع‌رسانی با حدود 25 اثر در رده‌های بعدی قرار دارند. در این موزه از انواع مختلف منابع موجود در سازمان استفاده شد تا تنوع لازم را در معرض نگاه بازدیدکنندگان موزه قرار دهیم.
«معجزنگار» متعلق به دوره فتحعلیشاه قاجار
مدیر کل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به دیگر آثار نگهداری شده در این موزه بیان کرد: تابلوهای به نمایش درآمده در موزه کتاب هم از آثار کهن و هم از آثار معاصر انتخاب شده است. یکی از نفیس‌ترین نسخه‌های خطی موجود در این موزه قرآنی به خط ملک محمد قزوینی معروف به «معجزنگار» متعلق به دوره فتحعلیشاه قاجار است. 25 هنرمند نگارگر آرایه‌بندی صفحات آن را انجام داده‌اند و گفته می‌شود حدود چهار کیلو طلا در تزئین آن به کار رفته است.
وی ادامه داد: نکته قابل توجه در موزه کتاب این است که امکان نمایش ادواری آثار وجود دارد؛ چراکه نسخه‌ها نباید به مدت طولانی در معرض نور قراربگیرند. بر این اساس هرسه ماه یک‌بار آثار جا به جا می‌شوند. البته در موزه نیز امکانات امنیتی و حفاظتی وجود دارد اما به هر روی موزه مکانی است که در معرض عموم قرار دارد و عبور عموم نیز با تنفس، غبار و تعرق همراه است و همین عوامل نسخ خطی را در معرض آسیب قرار می‌دهد. نکته دیگر اینکه، کارشناسان بخش‌های مختلف اسناد، موزه و اطلاع‌رسانی برای معرفی آثار و راهنمایی بازدیدکنندگان انتخاب شده‌اند. افتتاح موزه کتاب برای آشنایی نوجوانان و جوانان با میراث کهن و هویت فرهنگیشان بسیار حائز اهمیت است.
بازدید از موزه «کتاب و میراث مستند ایران»
به مناسبت 18 می روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی، موزه «کتاب و میراث مستند ایران»، از دوستداران آثار مکتوب تاریخی و موزه‌ای، میزبانی می‌کند. علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید از این موزه روزهای چهارشنبه و پنجشنبه این هفته از ساعت ۸ تا ۱۶، به نشانی بزرگراه شهید حقانی (غرب به شرق) بعد از ایستگاه متروی حقانی، بلوار کتابخانه ملی ایران، ساختمان کتابخانه ملی مراجعه کنند.
چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۱۰:۳۶
نظرات