خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- امام جعفر صادق (ع) در روز جمعه یا دوشنبه هفدهم ربیع‌الأول سال 80 هجرى، در مدینه دیده به جهان گشود. اما بنا به گفته شیخ مفید و شیخ كلینى، ولادت آن حضرت در سال 83 هجرى اتفاق افتاده است. بنا به نوشته مؤلف کتاب «جنات الخلود» سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) نیز 25 شوال سال 148 هجرى روى داده است.
 
ششمین امام شیعیان بیش از چهار هزار شاگرد داشته‌ که از جمله بزرگ‌ترین شاگردان ایشان می‌توان به «ابوحمزه ثمالی»، «مفضل بن عمر»، «جابر بن حیان» و «مالک بن اَنَس» اشاره کرد.
 «مالک بن اَنَس» پیشوای یکی از مذاهب چهارگانه فقهی اهل سنت و از شاگردان امام جعفر صادق (ع) درباره عظمت و شخصیت علمی و اخلاقی این امام معصوم (ع) می‌گوید: «من فقیه‌تر و داناتر از جعفر‌بن محمد ندیده‌ام. او داناترین فرد این امت است.» (شمس الدین ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۶، ص۲۵۷؛ تاریخ‌الکبیر، ج ۲، ص۱۹۹ و ۱۹۸، ح۲۱۸۳.)
 
عطار نیشابوری فصل نخست کتاب «تذکره الاولیا» در شرح احوال بزرگان اولیا و مشایخ صوفیه، را به شرح حال امام صادق (ع) اختصاص داده ‌است: «اگر تنها صفت او گویم، به زبان و عبارت من راست نیاید که در جمله علوم و اشارات و عبارات بی تکلف به کمال بود و قدوه جمله مشایخ بود و اعتماد همه بر وی بود و مقتدای مطلق بود. هم الهیان را شیخ بود و هم محمدیان را امام و هم اهل ذوق را پیشرو و هم اهل عشق را پیشوا. هم عباد را مقدم، هم زهاد را مکرم. هم صاحب تصنیف حقایق، هم در لطایف تفسیر و اسرار بی‌نظیر بود.»
 
احادیث امام‌صادق (ع) حاوی اسرار تشیع

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر انصاری، پژوهشگر حوزه دین و نویسنده کتاب «نامه امام صادق (علیه السلام) به شیعیان» در سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) درباره ضرورت تالیف این اثر  اظهار کرد: از ائمه (ع) وصیت‌نامه و یا به نوعی نصیحت‌نامه‌هایی به یادگار مانده که منعکس‌کننده دستورالعمل‌های آن بزرگواران است. براساس روایات مختلف از امام صادق (ع) چندین مورد نصحیت‌نامه به‌عنوان دستورالعمل‌های اخلاقی و اعتقادی برای شیعیان باقی مانده است.
 
وی ادامه داد: بدون اینکه کسی از حضرت خواسته باشد خود ایشان نامه‌هایی را تنظیم و برای اصحاب خود می‌فرستادند و سفارش می‌کردند که آن‌را حفظ و سرلوحه زندگی قرار دهند؛ آن‌هم در شرایطی که مخالفان زیادی داشتند. شیعیان این نوشته‌ها را در جانمازهای خود قرارداده و قبل و بعد از نماز آن‌ را مطالعه و با آن تجدید عهد می‌کردند. این موضوع برای من بسیار جالب بود و انگیزه‌ای شد که در روزگار خودمان نیز این ‌نامه را احیا و برای شیعیان به یادگار بگذاریم.
 
حجت‌الاسلام انصاری گفت: از نظر شیعیان امام صادق (ع) یکی از دوازده امام و دارای علم الهی است. امام صادق (ع) در میان دیگر مذاهب و ادیان دو جلوه ویژه داشتند. زمان ایشان مصادف با انقراض بنی‌امیه بود و بنی‌عباس نیز هنوز روی کار نیامده بود و این فرصت و موقعیتی استثنایی برای نشر علوم در اختیار امام قرار داده شد و توانستند به راحتی علوم را منتشر کنند.
 
این پژوهشگر حوزه دین افزود: بیش از چهار هزار شاگرد از محضر امام صادق (ع) بهره می‌بردند. امام صادق (ع) علاوه بر مباحث اخلاقی، اعتقادی و دینی بر تمامی علوم دیگر از جمله علوم طبیعی و نجوم نیز احاطه داشتند و در بین دیگر مذاهب و به‌ویژه اهل سنت به‌عنوان یک عالم بسیار بزرگ تلقی می‌شدند. امام (ع) در بین اهل سنت اعتبار بالایی داشتند. اهل سنت ایشان را عالمی بزرگ و راوی احادیث پیامبر و علوم مقبول می‌دانستند.
 


نویسنده کتاب «نامه امام صادق (علیه السلام) به شیعیان» عنوان کرد: براساس کتاب‌های معتبر اهل‌سنت ابوحنیفه، شافعی، ابن حنبل و مالک بن اَنَس، چهار پیشوای اهل ‌سنت، همگی شاگردان امام بوده و به شاگردی ایشان افتخار می‌کردند. اگر ترازوی علم را وسط بگذاریم متوجه می‌شویم که بیشتر معارف و علومی که به‌عنوان معارف اهل‌بیت (ع) شناخته می‌شوند، در زمان ایشان رشد کرده است.
 
وی درباره پژوهش‌هایی که در ارتباط با زندگی، سیره و وجوه مختلف شخصیتی امام صادق (ع) در کشور انجام شده نیز گفت: کارهای محتوایی خوبی تاکنون درباره این امام معصوم (ع) در کشور انجام شده، اما با توجه به گستردگی مسائل و علوم زمان ایشان، جای کار بسیار بیشتری وجود دارد. از جنبه دیگر می‌توان به این نتیجه رسید کتاب‌هایی که درباره شاگردان و اصحاب ایشان مانند جابربن حیان منتشر شده نیز به‌طور غیر مستقیم به ایشان مرتبط می‌شود. وقتی نویسندگان در این کتاب‌ها شرح‌حال و زندگی این شاگردان را توصیف می‌کنند، انگار خود امام را توصیف کرده‌اند، چراکه کلام و علم امام صادق (ع) چنین شاگردان بزرگی را ساخته است.
 
حجت‌الاسلام انصاری ادامه داد: در بُعد اعتقادی نیز بیشترین موارد از امام صادق (ع) نقل و منتشر شده است. به‌عنوان مثال کتاب معروف «توحید مفضل» حدیثی است که «مفضل» در جلسات متعدد از محضر امام صادق (ع) دریافت کرده است. اصل ارزش این کتاب به اعتبار امام صادق (ع) است. با تمام کارهای خوبی که انجام شده، معتقدم می‌توان در زمینه معرفی اصحاب و شاگردان و آثار آن‌ها، همچنین تقسیم‌بندی موضوعی احادیث امام صادق (ع) آثار و پژوهش‌های بسیاری تالیف و منتشر کرد. در حال حاضر «موسوعه امام صادق (ع)» در قم در حال نگارش و تاکنون بیش از 50 جلد آن منتشر شده است.
 
نویسنده کتاب «نامه امام صادق (علیه السلام) به شیعیان» افزود: احادیث امام‌صادق (ع) به دلیل این‌که در زمان آزادی و عدم مقابله شدید دشمنان بیان شده، حاوی اسرار تشیع و اسرار اعتقادی بسیاری است و کسانی که به طور تخصصی روی احادیث حضرت پژوهش و مطالعه انجام می‌دهند، خوب است از این زاویه به احادیث ایشان توجه داشته باشند.