بهروز اثباتی، عضو شورای سیاستگذاری جایزه کتاب سال دفاع‌مقدس در گفت‌وگو با ستاد خبری هفدهمین جایزه کتاب سال دفاع‌مقدس با اشاره به فلسفه وجودی این جایزه گفت: این جایزه براساس منویات مقام معظم رهبری درباره ادبیات دفاع‌مقدس به‌عنوان گنجینه‌ای از گوهرهای پایان‌ناپذیر، پایه‌گذاری شده و راه‌اندازی، تداوم، پیشینه‌سازی و بررسی کتاب‌ها و در نهایت اهداء جایزه به آثار برتر نقطه قوت آن است. به‌هرحال جایزه کتاب سال دفاع مقدس با قدمتی بیش از 24 سال در فضای ادبیات ایران ماندگار و تاثیرگذار شده است.
وی ادامه داد: درباره میزان تاثیرگذاری اهداف برگزاری این جایزه بر حوزه نشر و جریان ادبی باید کار مطالعاتی منسجمی صورت بگیرد؛ اما به‌هرحال مشخص است که جایزه کتاب‌سال دفاع مقدس توانسته بر برخی مقاطع تاثیرگذار باشد و در برخی مقاطع نیز نتوانسته آنچنان که باید و شاید به چشم‌انداز خود برسد.
تاثیرپذیری جایزه کتاب سال دفاع مقدس از جریانات سیاسی
اثباتی درباره فقر محتوایی در بخش تالیف دفاع‌مقدس گفت: انتخاب کتاب برتر در جایزه کتاب سال در فرایند کلی نشر مکتوب قرار می‌گیرد و از عوامل مختلفی متاثر است؛ بهطور مثال اگر در یک مقطع زمانی انسجام مناسبی بین نویسندگان و ناشران شکل بگیرد بهطور طبیعی تاثیرات این جایزه نیز مانند یک موج عمل می‌کند؛ اما وقتی محیط نشر به دلیل درگیری چند نویسنده یا وجود موانع بر سر فعالیت نشر، متلاطم باشد تاثیر جایزه کتاب سال دفاع مقدس نیز کاسته می‌شود.
دبیر پیشین جایزه کتاب سال دفاع‌مقدس اظهار کرد: محیط‌های غیرفرهنگی مانند جریانات سیاسی در نتایج این جایزه موثر‌ند؛ بهطور مثال، گاهی تلاطم‌های سیاسی موجب ایجاد تنش در جریان جایزه کتاب سال دفاع‌مقدس می‌شود و اثرات آن را محو می‌کند؛ علاوه بر این در برخی از جریانات سیاسی نیز تاثیرگذاری به‌گونه‌ای است که جامعه نیاز به این آثار را احساس می‌کند.
تداوم رمز تاثیرگذاری جایزه کتاب سال دفاع مقدس
اثباتی با تاکید بر تاثیرگذاری جایزه کتاب‌سال دفاع مقدس بر جریان ادبی ایران گفت: تداوم این جایزه علت اصلی تاثیرگذاری آن است؛ نمی‌توان از این جایزه با توجه به کارکرد آن انتظار خلاقیت داشت؛ چرا این جایزه فقط به‌عنوان ویترین به مخاطبان درباره اخبار انتشار آخرین کتاب‌های این حوزه طی دو سال اطلاعرسانی می‌کند. ایجاد انگیزه و رغبت در نویسنده‌ها مهم‌ترین آثار این جایزه کتاب سال دفاع مقدس است.
وی ادامه داد: من ناشرانی را سراغ دارم که نماد جایزه خود را در این جشنواره با افتخار نشان می‌دهند و در واقع جایزه کتاب‌سال دفاع مقدس، تفاخرهای معنایی دارد. این جایزه تاکنون توانسته نقطه ثقلی در جریان ادبی ایران باشد. همه این عوامل موجب می‌شود که ما به انتخاب کتاب‌های برتر در این جایزه نمره خوب بدهیم با این وجود می‌توانستیم بهتر از این هم کار کنیم.
اثباتی با اشاره به اهمیت تبلیغ و اطلاعرسانی درباره جایزه کتاب سال دفاع مقدس گفت: بهتر است روند داوری آثار به مخاطبان اطلاعرسانی شود. متاسفانه این موضوع در زمان دبیری من کمتر صورت گرفت اما لازم است داوری‌ها، شاخص‌ها و مولفه‌های انتخاب کتاب‌های برتر اطلاعرسانی شود.
ضرورت بازتعریف برخی مفاهیم در ادبیات دفاع مقدس
عضو شورای سیاستگذاری جایزه کتاب سال دفاع مقدس افزود: از سوی دیگر باید جایزه کتاب سال دفاع مقدس به لحاظ موضوعی توسعه پیدا کند؛ به‌عبارت دیگر امروزه مفهوم مقاومت و ایثار با توجه به مقتضیات زمان باید باز تعریف شود. اکنون در فضای مجازی جنگ دیگری جریان دارد و شاید امید دشمن به حوزه دفاع‌مقدس بسیار کمتر از براندازی آن در فضای مجازی باشد؛ بنابراین باید شجاعت این جشنواره به لحاظ موضوعی گسترش پیدا کند؛ اکنون فضای مجازی باید به‌عنوان یک حقیقت پذیرفته شود و بهطور مثال، کتاب‌های صوتی و الکترونیکی در فضای مجازی منتشر و در این جایزه بررسی شود؛ اکنون مخاطب ما فقط محدود به یک استان و منطقه نیست و فضای مجازی امکان دسترسی به انبوهی از مخاطبان را فراهم کرده است.
اثباتی گفت: در اوایل انقلاب اسلامی، جریانات ضد انقلاب نقش کلیدی در دفاع مقدس داشتند و موضوع مقاومت مردم در مناطقی از جمله کردستان، تبریز، صحرای ترکمن و تهران مقابل این جریانات کمتر بررسی شده که می‌تواند در جایزه کتاب سال دفاع مقدس تقویت شود.
وی با بیان اینکه مخاطب کودک و نوجوان در حوزه دفاع‌مقدس فراموش شده یادآور شد: باید برای مخاطب کودک و نوجوان محتوای دفاع مقدس تولید کرد اما امروز آثار ما در این حوزه بسیار کم است چرا که اغلب نویسندگان فکر می‌کنند با فعالیت در این حوزه اعتبار و شهرتشان محدود می‌شود. هنر نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که در حوزه دفاع مقدس فراموش شده و باید مورد توجه قرار گیرد.
به گفته وی، هنر کلیدواژه اساسی است و بسیاری از شاخه‌های هنری مانند سنگ‌نوشته‌ها، تابلوها، عکس‌ها و ... از دفاع مقدس برجا مانده که بعضا بسیاری از آنها طی این سال‌ها از بین رفته است بدون اینکه ما از آن کتابی را منتشر کرده باشیم و در اختیار مردم قرار دهیم. امروز فضای مجازی به ما کمک می‌کند که بتوانیم موزه هنرهای دفاع‌مقدس را تاسیس کنیم.
نیاز توجه به تحلیل‌های جامعه‌شناختی و روانشناختی
اثباتی با اشاره به کم‌توجهی به مباحث علمی و تحلیل جامعه‌شناختی و روانشناختی از دفاع‌مقدس گفت: علم فرهنگ و به‌صورت کلی علوم انسانی در گفتمان دفاع مقدس کمتر دیده شده است. امروز دشمنان ما روی جنگ‌های باطل خود صدها کتاب با رویکرد روانشناختی و جامعه‌شناختی تولید می‌کنند در حالی‌که ما نتوانسته‌ایم روی جنگ‌های حق خود پس از 37 سال کار مهمی انجام دهیم و آثار این حوزه بسیار کمرنگ است.
وی همچنین درباره این که چگونه می‌توان کتاب دفاع مقدس را در جامعه ترویج داد، گفت: مشکل ما کتاب نیست بلکه کتابخوان کم داریم. باید معیارها و مولفه‌های مورد علاقه جوانان را استخراج کرده و مدل‌های رفتاری مناسب جوانان را در فضای مجازی پیاده کنیم. امروز نسل جوان بیشتر تصویرگراست تا متن‌خوان. بنابراین باید ادبیات تصویری در حوزه دفاع‌مقدس مورد توجه قرار گیرد.
مخاطب کودک و نوجوان را در دفاع مقدس فراموش کردیم
اثباتی تاکید کرد: از سوی دیگر خلاصه‌نویسی و عصاره‌نویسی باید متناسب با علائق نسل جوان در دستور کار تولید کتاب‌های دفاع مقدس قرار گیرند و روحیات این‌گروه از مخاطبان در طراحی جلد، استفاده از رنگ و ... مورد توجه باشد. جوان ایرانی به رنگ‌ها و سمبل‌های خاص خودش را می‌خواهد و بنابراین باید مخاطب‌شناسی، مخاطب‌پروری، ابزارشناسی و تولید ابزار نوین در عرصه نگارش کتاب‌های دفاع‌مقدس مدنظر قرار گیرد چرا که در غیر اینصورت مخاطب جوان علاقه بیشتری به مطالعه کتاب‌های غربی نشان می‌دهد.
عضو شورای سیاستگذاری جایزه کتاب سال دفاع مقدس گفت: در حوزه کتاب دفاع مقدس موضوعات هنر، کودک و نوجوان و مباحث علمی و تحلیل جامعه‌شناختی و روانشناختی از دفاع‌مقدس باید بیش از گذشته در نظر گرفته شود.
دوشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۰۹:۰۰
نظر شما