به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم تقدیر از خبرنگاران فعال حوزه کتاب با حضور نعمت‌الله فاضلی، حسن میر عابدینی و زهرا حاجی محمدی امروز پنجشنبه (14 اردیبهشت‌ماه) در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب برگزار شد.
نعمت‌الله فاضلی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخشی از این نشست معیار سنجش نقش خبرنگاران در جامعه را بررسی وضعیت کتاب و کتابخوانی دانست و گفت: کتاب در جامعه امروز ما یک رسانه موفق نیست و جایگاه خبرنگاران این حوزه را باید مرتبط با این موضوع سنجید.
وی با اشاره به انواع تعاریف و طبقه‌بندی خبر افزود: در حوزه کتاب یکی از سخت‌ترین کارها تعریف خبر است و همواره این سوال مطرح می‌شود که چه چیزی یک خبر برای رسانه کتاب است؟ آنچه که در پاسخ به این سوال مطرح می‌شود معمولاً با ساده‌ترین سطح آن است بدین معنی که خبر کتاب اغلب به اخبار مرتبط با تازه‌های نشر و یا چهره‌های این حوزه تعبیر می‌شود. از همین منظر مساله خبرنگاری کتاب هم روشن‌تر می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه خبرنگاری کتاب امروز اطلاعات سازنده‌ای را درباره کتاب در اختیار جامعه قرار نمی‌دهد، گفت: امروز این سوال مطرح می‌شود که خبرگزاری‌ها چه چیزی را باید به‌عنوان خبر کتاب منعکس کند؟ اغلب اخباری که درباره کتاب توسط رسانه‌ها منتشر می‌شود معمولاً انعکاس‌دهنده اخبار بازار نشر، چالش‌های ناشران و... می‌شود اما اساساً خبری که مأموریت کتاب و رسالت آن در جامعه را تقویت کند منتشر نمی‌شود.
فاضلی با طرح این سوال که کتاب در جامعه چه وظیفه‌ای دارد و مساله خواندن در ایران چیست، توضیح داد: متاسفانه جریان اصلی حوزه خبر کتاب در ایران معطوف به مساله کتاب، رسالت و نقش آن در جامعه نیست و اغلب اخبارهای این حوزه خبرهای بازار نشرند مانند سایر اخباری که در حوزه‌های دیگر منتشر می‌شوند اما خبری که بگوید رابطه خواننده و نویسنده در فضای عمومی چیست و جریان خواندن در جامعه چگونه جاری و ساری می‌شود، وجود ندارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مرگ مولف که زمانی از سوی رولان بارت مطرح شد گفت: امروز ما در ایران باید از مرگ خواننده سخن بگوییم چرا که امروز خواننده‌ای که خلاق و معناساز باشد نداریم و مخاطب ما نمی‌تواند متنی را انتقادی بخواند به همین دلیل است که کنش خلاقانه شکل نمی‌گیرد و این رخداد مهم طی 10 سال اخیر در جامعه ایران است. متاسفانه حوزه خبر در ایران توزیع نمی‌دهد که نسبت خواننده با متن، نویسنده و کنش خواننده چیست؟
وی افزود: بسیاری از کتاب‌ها در جامعه در بوق و کرنا قرار می‌گیرد و حوزه بازار کتاب نیز تحت فشار گروه‌های ذی‌نفوذ ناشران است. اما اساسا آموزش و توانایی لازم در خبرنگاران کتاب در ایران برای اینکه کنش خواندن را تسری بدهند، وجود ندارد.
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه کتاب باید مغز حوزه عمومی در جامعه را عهده‌دار شود گفت: حوزه خبر در ایران هیچ خبری در این موضوع منعکس نمی‌کند که آیا رسانه کتاب توانسته کار ویژه خودش را انجام دهد چون خبر یک امر عینی نیست بلکه شکلی از خوانش و تفسیر جامعه است و وقتی خبر وارد حوزه رسانه‌ای مانند کتاب شود تفسیرش مضاعف است. بدین معنی خبر کتاب تفسیر مضاعف جامعه است و حوزه عمومی بدین معنا با تفاسیر مضاعف تقویت می‌شود.
فاضلی با اشاره به رسالت رسانه تخصصی کتاب تاکید کرد: همان‌طور که رسانه مانند تلویزیون چنانچه بیننده داشته باشد رسانه است کتاب هم وقتی رسانه است که بتواند در حوزه عمومی کار ویژه خودش را انجام داده بدین معنی که امکان توسعه تفکر انتقادی در جامعه را فراهم کند چرا که کار ویژه رسانه کتاب تنها سرگرمی و تولید لذت نیست بلکه گسترش تفکر عمیق انتقادی و تحلیلی در جامعه است. کاری که خبرنگاران کتاب هم باید به آن مبادرت کنند این است که بتوانند به‌حوزه عمومی این امکان را بدهند.
وی با تاکید بر اینکه مشکل حوزه خبرنگاری کتاب در ایران این است که درک عمیقی از رسانه کتاب در جریان خبری وجود ندارد، اظهار کرد: از سوی دیگر مقتضیات بازار و سیاست حکومت اجازه نمی‌دهد که حوزه خبر کتاب خلاق، مستقل و باهویت خاص خودش کار کند تا بتواند پیوند عمیقی بین متن، خواننده و نویسنده ایجاد کند.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش گسترش کنش خواندن را رسالت خبرنگاران کتاب عنوان کرد و افزود: معیار سنجش خبرنگار و خبرگزاری کتاب این است که بدانید چه خدماتی برای گسترش خواندن کردند. متاسفانه حوزه خواندن و خبر کتاب به حاشیه رانده شده و حاشیه‌ای شدن کارویژه اصلی خبر کتاب بحرانی است که امروز این حوزه با آن دست به گریبان است. خبر کتاب وقتی می‌تواند خبر باشد که خبرنگار و خبرگزاری ویژه آن نه‌تنها از کیفیت برخوردار باشند بلکه بتوانند آزادی، استقلال و هویت کافی هم داشته باشند.
فاضلی با بیان اینکه امروز رسانه کتاب در ایران وجود ندارد گفت: شکل‌گیری رسانه تخصصی کتاب منوط به این است که امکان گسترش تفکر انتقادی در آن وجود داشته باشد. البته طبیعتاً کار نهاد ویژه کتاب تفسیر و نقادی متن مانند یک فرد دانشگاهی یا نقاد نیست اما باید این موضوع را هم در نظر داشت که مساله کتاب در ایران فقط آسیب‌های اقتصادی آن نیست و باید به لایه‌های دیگر آن هم پرداخت.
به گفته این استاد دانشگاه جهان، خبر کتاب در حال گسترش است و خبرگزاری کتاب فقط در انحصار سازمان‌های رسمی نیست چرا که موبایل این امکان را در اختیار همگان قرار داده است. تلگرام امکان خواندن و نوشتن را بیشتر کرده و اگرچه متون کتاب به‌صورت پاره پاره در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود اما عادت به‌خواندن بیشتر شده است.
فاضلی در همین باره افزود: در عین حال شبکه‌های اجتماعی مینی‌مالی کردن ذائقه خواندن را بحرانی می‌کنند بدین معنی که خواندن کتاب‌های کوچک هم برای خواننده دشوار شده و یک نوع کوچک‌سازی در ذائقه خواننده ایرانی شکل گرفته است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش پایانی سخنانش با بیان اینکه خبرنگاران کتاب سربازان فداکاری هستند که مشعل مطبوعات را در حوزه رسانه زنده نگه داشته‌اند عنوان کرد: باید به شخص خبرنگار توجه بیشتری شود آنها باید صاحب سبک، نوشتار و بینش خاص خود باشند همانگونه که در همه جای جهان نویسنده خوب قهرمان است. خبرنگار کتاب هم چنین است و نمی‌توان انتظار داشته باشد که انتظار معمولی‌ای مانند دیگران داشته باشد.
ویژگی‌های خبرنگار موفق کتاب
میرعابدینی نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه خبرنگاری کتاب کاری بین رشته‌ای است، گفت: در تاریخ ادبیات جهان بسیاری از نویسندگان موفق مانند مارکس و همینگوی فعالیت خود را از روزنامه‌نگاری آغاز کرده‌اند و پس از آن در نویسندگی به موفقیت رسیده‌اند.
وی با اشاره به امکانات محدود خبرنگاران کتاب برای فعالیت در این عرصه افزود: خبرنگاران کتاب باید از سد سانسور بگذرند تا بتوانند بسیاری از مفاهیم موردنظر خود را منتقل کنند. با همه این مسایل خبرنگار کتاب موفق کسی است که اطلاعات دقیقی از حوزه خودش داشته باشد. بازار کتاب را بشناسد، کتابخوان باشد، بی‌طرف اطلاع‌رسانی کند و وقتی مخاطب گزارش و خبر آن را خواند احساس تبلیغ ناشر یا نویسنده خاصی را نکند. چرا که در غیر اینصورت اعتمادش را نسبت به خبرنگار از دست می‌دهد.
میرعابدینی با تاکید بر اینکه خبرنگاران کتاب باید کار تخصصی در این حوزه را فرا بگیرند و کتاب هم بیشتر بخوانند گفت: در غیر اینصورت نمی‌توان چندان امیدی به ثمربخش بودن فعالیت‌های خبرنگاران کتاب داشت.
در بخش پایانی این نشست از کمال صادقی، خبرنگار خبرگزاری مهر، محسن حکیم‌معانی، خبرنگار و تهیه‌کننده حوزه کتاب در رادیو، احمد غلامی، پیشکسوت و فعال رسانه‌ای حوزه کتاب و حورا نژاد صداقت، خبرنگار مجله کرگدن و همشهری جوان تقدیر به‌عمل آمد.
سیاُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» و با ریاست سیدعباس صالحی از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.
پنجشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۱۹:۵۷
نظر شما