مذکرات 5+1 علاوه بر جریان گفتگوها از حاشیههایی نیز برخوردار بود که گاه این حاشیهها متن مذکرات را نیز تحت تاثیر قرار میداد. برخی از خبرنگاران حاضر در این مذکرات به بیان حاشیههایی از آن پرداختند که از جمله میتوان به کتاب «تجربهای دیگر» از مرتضی غرقی اشاره کرد.
کتاب «تجربهای دیگر» مرتضی غرقی به برخی به مذکرات 5+1 اختصاص دارد که در این میان موضوع جمله معروف وزیرامور خارجه کشورمان را نیز منعکس کرده است. غرقی درباره دلیل بیان چنین جملهای از سوی ظریف مینویسد: «پشت پرده ماجرای «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن» ظریف کجا و به چه کسی این جمله را گفت؟ ظریف میگفت هیچگاه در مذاکرات طرف مقابل را تحقیر نمیکند.
در جلسهای با حضور خبرنگاران ایرانی، ظریف با توصیه به اهالی رسانه برای عدم تحقیر طرف مقابل خاطرهای را تعریف کرد. خاطره که احتمالا خود او هم نمیدانست قرار است تا این اندازه سرو صدا کند: او گفت: «در طول مذاکره پریشب آقای هاموند طی صحبتهای گفت: ما نمیتوانیم تحریمهای تسلیحاتی شما را لغو کنیم، برای اینکه شما یکی از حامیان تروریست در منطقه هستید و نظم و ثبات منطقهای را برهم میزنید. من هم از این صحبتهای وزیر امور خارجه انگلستان عصبانی شدم و در پاسخ گفتم: آنکه از تروریستها حمایت میکند و ثبات منطقه را بههم میزند حتما ایران نیست. حامی تروریست کسی است که در طول 8 سال ایران و عراق، انواع و اقسام تسلیحات و موشکها را به صدام حسین داد تا بر سر مردم بیگناه ایران خالی کند. حامی تروریسم کسی است که بعدا خودش به عراق حمله کرد و به بهانه حمایت صدام حسین از تروریسم، این کشور را به این روز انداخت.»
عراقچی اینجا به میان صحبتهای ظریف آمد و ادامه داد: «آقای ظریف همینطور که این جملات را میگفت، عصبانیتر میشد و صدایش بلندتر میرفت. آقای ظریف آنقدر بلند سر هاموند داد میزد که ما هم نگران شدیم.» ظریف ادامه داد: خانم موگرینی با شنیدن صحبتهای من بلافاصله گفت: «پس با این وضع دیگر توافقی نداریم. بهتر است به خانه برگردیم و ادامه گفتگوها دیگر فایدهای ندارد.»
ظریف ادامه داد: «من از شنیدن این صحبت عصبانیتر شدم و با صدای بلند سر موگرینی فریاد کشیدم هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید.» لاوروف که از این جمله ظریف خوشش آمده بود، بلافاصله ادامه میدهد: و یک روس را...
اهالی رسانه از ظریف پرسیدند: «آقای ظریف میتوانیم این ماجرا را منتشر کنیم؟» ظریف پاسخ داد: «خیر. من همین الان به شما گفتم، همانطور که ما دوست نداریم طرف مقابل هم نمیخواهد تحقیر شود و خوب نیست ما وارد چنین فضایی شویم.» در اینجا یکی از حضار به ظریف گفت: «البته آقای دکتر من این ماجرا را از یکی از کارشناسان روس هم شنیدهام. اگر موافق باشید دوستان این ماجرا را به نقل از یکی از منابع روس منتشر کنند.»
ظریف هرچند از درون راضی نبود بدون اینکه پاسخ مشخصی به این موضوع بدهد از این موضوع عبور کرد.
بعد از جلسه ابتدا خبرگزاری مهر و بعد ایرنا و دیگر رسانهها این خبر را به نقل از یک منبع روس کار کردند و این جمله مثل توپ صدا کرد. هرچند همانطور که ظریف پیشبینی میکرد درون فضای مذاکرات اثر منفی بر جای گذاشت و خانم موگرینی بهشدت از رسانهای شدن آن جرحوبحث از دست هیأت ایران دلخور شد. اما در فضای داخلی، اوضاع بهشدت به سود ظریف تغییر کرد.»(ص240)
اما تنها جملات دیپلماتها نبود که در طول مذکرات قابل توجه بود، بلکه نوع حضور آنها در هتل کوبورگ نیز از جمله مسائلی بود که مورد توجه رسانهها قرار داشت. خوراکیها، هدایا و ... از جمله مسائلی بود که غرقی با اشاره به آن آورده است:«در طول مذاکرات نکات قابل توجهی در حاشیه آن اتفاق افتادکه شاید برای شما جالب باشد یکی از آن اتفاقات این بود که در شبهای مذاکره اتاق اعضا شبیه خوابگاههای دانشجویی در شب امتحان بوده: بسیار آشفته و درهم برهم، بهطوری که براساس آمار مسئول تشریفات هتل کوبورگ در طول 20 روز مذاکرات هستهای در وین 5 کیلو پاستیل خورده شده که طعم پرتغالی و توتفرنگی مورد علاقه ظریف و موگرینی بوده است و 14 کیلو آجیل و پسته و میوه خشکشده هدیه سفارت ایران هم مصرف شد. علاقه لاوروف به پسته ایرانی و ولع سیرناپذیرش سوژه دستانداختن کری شده بود و سر گردو برای خوردن با پنیر صبحانه، که سنت ایرانی است، بین وزیر روسیه و آمریکا درگیری مزاحآمیز شده بود.»(ص254)
البته نکته قابل توجه در رابطه با هدایای رد و بدل شده میان اعضای مذاکرکننده 5+1 این است که فهرست هدایای آنها تنها از طریق اسناد آمریکا مشخص شد. مطلبی که به نظر میرسد غرقی کنایهوار به آن اشاره میکند:«یک سال بعد بعد از مذاکرات اداره فدرال آمریکا اسناد رسمی دولت آمریکا فهرستی از هدایای اخذ شده توسط مقامات دولتی این کشور از طرفهای خارجی در سال 2015 را منتشر کرد. آنطور که در این فهرست آمده، در این سال از جانب مقامات ایرانی سه هدیه برای «جانکری»، وزیر خارجه و «وندی شرمن» معاون وقت سیاسی وزارت خارجه امریکا ارسال شده است. لیست منتشره میگوید که «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران یکجلد کتاب حاوی تصاویر آثار استاد فرشچیان به ارزش 400 دلار به همتای آمریکای خود هدیه داد.
«عباس عراقچی» معاون حقوقی ظریف هم فرشی به ارزش ... به خانم وندی شرمن، همرده آمریکای خود هدیه کرده است.
در این میان، «حسین فریدون» برادر رئیسجمهور که در مذاکرات هستهای حضور داشت به ارزش 1100دلار به وندی شرمن هدیه کرده است که البته این مساله امری طبیعی در میان مقامات رسمی کشورهاست. اما نهاد و سازمان مربوطه در ایران هیچگاه اعلام نمیکند که مقامات ایرانی چه هدایایی از طرف مقابل دریافت میکند.»(ص256)
از طرفی در مدت زمان مذکرات تولدهایی نیز رخ داد که مولف اشارهای گذرا به آن نیز داشته است:«همچنین در طول مذاکرات دو تن از دیپلماتهای مذاکره کننده هیات انگلیسی باردار شدند و نوزاد به دنیا آوردند یکی از آنها خانم سوزان نام داشت و میگفت نام بچهاش را با «جی» شروع خواهد کرد و این کار را هم کرد. این حرف مخفف توافق جامع هستهای ایران و 5 + 1 است. در این مدت 14 جشنتولد گرفته شد. در شب تولد وزیر خارجه آلمان هم 3 کیلو بستنی دستساز و گرانقیمت اتریشی «زایویی» آورده شد. در این مدت هفت نفر کارشان به بیمارستان کشید که کمردرد ظریف، شکستگی پای جانکری به هنگام دوچرخهسواری و شکستگی دمان وندی شرمن رسانهای شد. اما مشکل معده هاموند به رسانهها اعلام نشد.»(ص256)
کتاب «تجربهای دیگر» اثر مرتضی غرقی در 424 صفحه، شمارگان دو هزار نسخه و به بهای 16 هزار تومان از سوی انشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
نظر شما