به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) در نشست هم‌اندیشی اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه در عرصه دفاع مقدس با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، احمد دهقان، نویسنده حوزه ادبیات جنگ،‌ مرتضی سرهنگی،‌ مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری، جواد محقق،‌ معاون شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و همایون امیر‌زاده،‌ مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به بیان دیدگاه های خود در این حوزه پرداختند. 
 
زبان جهانی داستان جنگ مایه فخر ماست
در این نشست که مدیریت آن را همایون امیرزاده عهده دار بود، احمد دهقان که به تازگی ترجمه ی مجموعه «من قاتل پسرتان نیستم» در یکی از دانشگاه های لندن رونمایی شد، ابتدا به قابلیت جهانی شدن ادبیات دفاع مقدس  اشاره کرد و با توجه به بازخوردهای مثبتی که از مخاطبان خارجی گرفته است، بر قابلیت های مهم ادبیات دفاع مقدس برای کمک به جهانی شدن ادبیات ایران گفت: ادبیات در دنیا با دو نوع نگاه جهانی شده است، نگاه نخست، نگاه اقلیمی است. به‌‌عنوان مثال نویسندگانی مانند موراکامی، تولستوی و همینگوی همه بوم خاص خود را داشتند. ادبیات و داستان در یک بوم خاص درباره موقیعت، مکان و ارزش خاص صحبت می‌کند.
 
دهقان به دیدگاه کریستف بالایی، از مترجمانی که در معرفی برخی آثار ادبیات معاصر ایران به مخاطبان خارجی نقش داشته است، درباره سربازان ایرانی اشاره کرد و گفت: کریستف بالایی معتقد است که سربازان ایرانی برای کشتن سرباز روبه روی خود نمی‌رفتند، گویی این سربازان به عرفان قدیمی خود برگشته و وارد خانقاه خود می‌شدند و این خانقاه، عصاره همه ارزش‌های این جنگ است.
 
نویسنده کتاب «سفر به گرای 270 درجه» در ادامه به مولفه ی مهم دیگری اشاره کرد که در ادبیات دفاع مقدس به عنوان یک ظرفیت نهفته است و توضیح داد: دومین نکته برای شاخص شدن در ادبیات، حرف انسانی و جهانی است. ادبیات جنگ سرشار از این نگاه است. نویسندگان ادبیات جنگ موفق شدند تا حرف انسانی، جهانی و همه‌فهم بزنند. حداقل در سه دوره از جایزه ادبی جلال آل‌احمد که آثار منتشر شده ایرانی در طول یک سال را رصد و داوری می کردم، شاهد بودم که داستان جنگ توانسته خودش را نشان بدهد و به ژانری خواندنی تبدیل شود. 20 سال قبل، صحبت درباره رمان جنگ، خنده‌دار بود، در حالی‌که امروز درباره ترجمه داستان جنگ، حرف می‌زنیم و شاهد استقبال و خوانده شدن آن هستیم.
 
دهقان، سپس وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را خطاب قرار داد تا نگرانی های خود را از موانعی که سد راه شکوفایی ادبیات جنگ است، به صراحت بیان کند. این نویسنده گفت: داستان‌نویسانی که گاه دیده می‌شوند و گاه دیده نمیَ‌شوند، صاحبخانه ادبیات جنگ هستند، اما برخی وقت ها مانند مستاجر با آن‌‌ها رفتار می‌شود و این نگرانی وجود می آید که برخی می خواهند داستان جنگ را کم رنگ کنند. در حالی که چه بخواهیم و چه نخواهیم، داستان جنگ، وظیفه خود را انجام می‌دهد و زبان جهانی داستان جنگ، موجب فخر و پرافتخارترین گونه ادبی معاصرماست.


دنیا خاطرات سربازان جنگ را جوان نگه می‌دارد
مرتضی سرهنگی‌، از فعالان و نام های شاخص در حوزه ادبیات دفاع مقدس نیز با اشاره به سنت نوشتن بعد از پایان جنگ‌ها گفت: نوشتن بعد از جنگ در همه جای دنیا سنت است. وقتی جنگ‌ها به پایان می‌رسد و سرباز‌ها به خانه‌ها برمی‌گردند، جنگ با کلمات شروع می‌شود و سربا‌ز‌ها  شروع به نوشتن می‌کنند. رنج و امیدی در دل این سرباز‌هاست و مانند گدازه آتشفشان  جاری و بر کاغذ سرازیر می‌شود. کسی نمی تواند به آن ها بگوید که بنویسند یا ننویسند.
سرهنگی توضیح داد: از سال 1945 و بعد از پایان جنگ جهانی دوم تا سال 1990 که به عصر بعد از جنگ معروف است، فقط سه هفته در کره زمین جنگی وجود نداشته است؛ گویی ادبیات، چیزی جز «ادبیات جنگ» نیست، چراکه پای انسان درمیان است. گرچه بسیاری از جنگ‌ها برای مرز‌ها درمی‌‌گیرد، اما ادبیات جنگ به‌واسطه انسانی بودن بی‌مرز است.

سرهنگی با اشاره به فعالیت کشور‌‌های آلمان، روسیه و بوسنی در حوزه ادبیات جنگ گفت: آلمان‌ها دو سال بعد از جنگ جهانی دوم سال 1947 با تشکیل «گروه 47» نوشتن درباره جنگ را آغاز کردند که سه نوبل ادبیات را برای نویسندگان این کشور‌ به ارمغان آورد. «اتحادیه نویسندگان جنگ» روسیه و «انجمن حفظ دستاورد‌های جنگ» در بوسنی برای ثبت خاطرات سربازان تشکیل شده است.
 
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری در ادامه گفت: سرباز‌های دوران جنگ روزی از دست می‌روند، اما دنیا خاطرات آن‌‌ها را جوان نگه می‌دارد تا بتواند از انرژی و قدرت و امید این خاطرات استفاده کند. جنگ، ما را صاحب یک ادبیات جدید کرد و با توجه به هزینه‌هایی که برای جنگ پرداخت کردیم، باید قدردان باشیم. ادبیات جنگ ادبیات تاریخی نیز است.
 
سرهنگی همچنین به بر بهره‌مندی حوزه‌های مختلف هنری از ادبیات جنگ اشاره کرد و افزود: ورود زنان راوی و خاطره‌نگار به عرصه ادبیات جنگ، زمینه‌سازتغییر چهره این نوع ادبیات شده است. جنگ دارای  دو دستور زبان شامل عصر جنگ، به معنای حماسی یا تبلیغی و دستور زبان عصر بعد از جنگ یا دستور زبان تعقلی است. نظام رسانه‌ای ما هنوز از دستور زبان تبلیغ به دستور زبان تعقل تغییر مسیر نداده است.
 
باید به شعر مقاومت اسلامی توجه کنیم
در ادامه این نشست، جواد محقق، معاون شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان گفت: شعر با توجه به سهولت و سرعت آفرینش در هر حادثه، بیش از شاخه‌های دیگر به مساله جنگ پرداخته و ادای دین کرده است. بسیاری از چهره‌ها نیز به این واسطه به عرصه ادبیات معرفی شده‌اند.

محقق در ادامه با طرح پرسشی درباره ادامه کارکرد شعر در دوره بعد از جنگ گفت: به نظر می‌رسد که بخش‌هایی مانند ادبیات داستانی یا سینما به مراتب از ظرفیت بیشتری برای تداوم حماسه ملی برخوردارند؛ اما آیا شعر باید به شکل قبل به وظایف خود ادامه دهد یا خیر؟ شاعران جوان صدای آژیر خطر را نشنیده و صحنه‌‌های جنگ را از پرده‌های سینما دیده‌اند. به‌عبارت دیگر آفرینش ادبی با این فاصله زمانی چقدر به اصالت‌ها نزدیک است؟
 
محقق با تاکید بر لزوم توجه به پرورش روحیه حماسی و ایثار در بین جوانان گفت: برای حفظ روحیه ایثارگری و پیشگیری از طرح حرف‌های تکراری در حوزه شعر دفاع مقدس، باید به نمونه‌های عینی جدید مانند تحولات منطقه که شاعران جوان در معرض اخبار آن هستند توجه کنیم تا شاعران بتوانند فهم بیشتری از ‌آنچه در هشت سال جنگ گذشته کسب کنند. جنگ در فلسطین، لبنان و عراق نمونه‌های زنده دفاع مقدس هستند.   
  
این چهره ادبی با اشاره برگزاری کنگره شعر مقاومت بین‌الملل اسلامی در گزارشی خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس پیشنهاد کردم تا در کنار پرداختن به شعر دفاع مقدس فضایی برای شعر مقاومت اسلامی ایجاد شود. کنگره شعر مقاومت بین‌المللی اسلامی را با حمایت موسسه روایت فتح برگزار و آثاری از‌جمله مجموعه مقالات ادبیات تطبیقی با محوریت شعر ایران با سایر کشور‌ها منتشر شد.
 
محقق با ابراز تاسف از قطع حمایت‌ها برای برگزاری کنگره  شعر مقاومت بین‌المللی اسلامی ابراز امید‌واری کرد تا برای تداوم هشت سال دفاع مقدس، با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شاعران با عناصر زنده مقاومت در جهان ارتباط  برقرار کنند و آثار جدیدی خلق شود.