به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مسأله دموکراسی یکی از پرکاربردترین و مناقشه برانگیزترین مسائلی بوده که طی چهار دهه اخیر کشورهای عربی را به‌ویژه در محافل فکری، به خود مشغول ساخته است. برگزاری انتخابات آزاد و سالم، حداقلی­‌ترین خواسته­‌ای بوده که طی این سال­‌ها گروه­‌های مختلف فعال در درون جوامع عربی از دولت­‌ها خواسته‌­اند. در شرایطی که اکثریت مطلق این کشورها طی این دوره با نظام‌­های فردی مدیریت می‌­شدند، این قبیل خواسته‌­ها تنها به شکل­‌های ساده و غیراثرگذار و فقط برای کاستن از فشارها یا انجام یک نمایش برای نشان دادن اهتمام دولتمردان به مطالبات جامعه از طریق ایجاد فضای باز سیاسی (به‌طور شکلی) پاسخ داده می‌شد.

این تغییرات که به‌ویژه از دهه 1980 آغاز شد نتوانست مطالبات جوامع را به شکلی جدی پاسخ دهد و انباشت عوامل متعدد نهایتا به پدیده معروف به بهار عربی در اواخر سال 2010 انجامید. شکل خالص این بهار در تونس به‌وجود آمد و دومینویی که لیبی، مصر، یمن و تا حدی بحرین را تکان داد نتوانست این جریان را به بهاری واقعی برای خروج از حکومت‌­های فردگرا تبدیل کند و بالعکس آنها را در ورطه‌­ای فرسایشی انداخت که یا نظیر لیبی و یمن گرفتار درگیری­‌های داخلی شدند و یا شبیه مصر و بحرین با همان مدل قبلی طی مسیر کردند. این وضعیت، تونس را تبدیل به تنها کشوری کرد که از این تحولات با مدلی جدید بیرون آمد و توانست مطالبات جامعه را که طی دهه‌­ها آن را از دولت­‌های خود طلب می­‌کرد، به تدریج پاسخگو باشد.

طبیعتا مجموعه‌­ای از ویژگی­‌ها، این کشور را در طی کردن این مسیر توانمند ساخته و بی­‌شک اگر این قابلیت­‌ها وجود نداشت وضعیت تونس هم چندان از وضعیت دیگر کشورهای بهار عربی متفاوت نبود. از این رو هدف از نگارش این اثر، ضمن اشاره به مجموعه‌­ای از این ویژگی‌­ها، بازخوانی تحولات سیاسی تونس پس از تحولات بهار عربی در قالب تلاش برای دستیابی به دموکراسی است.

به عقیده نویسنده، یکی از موارد اهمیت تحولات تونس، از منظر ایجاد استثنائی در متون سیاسی در خصوص دموکراسی در جهان عرب است. متونی که پیش از 2011 از غیرممکن بودن دموکراسی‌­سازی در جهان عرب سخن می‌­گفتند، با یک نظام سیاسی روبه‌رو شدند که به دنبال تمرین و برپایی دموکراسی بود و توانست طی چند سال، این دموکراسی را در شکل حداقلی آن در کشور پیاده کند و به سوی نهادینه­‌سازی یا تثبیت آن برود. این نکته حائز اهمیت بسیاری در مطالعه نظام­‌های سیاسی در جهان عرب است. از این رو نویسنده تلاش کرده در چارچوب موضوع دموکراسی و گذار دموکراتیک به تبیین آنچه در این کشور اتفاق افتاده است بپردازد.

این کتاب از خلال سه بخش که متشکل از نگاه تاریخی (از استقلال تا سقوط زین العابدین بن علی)، مطالعه نظری گذار دموکراتیک و بررسی تحولات پس از انقلاب تا اواخر سال 2016 است، تلاش می­‌کند نگاهی جامع را به دور از برخی جزئیات حاشیه‌­ای در تحولات این کشور به‌ویژه پس از بهار عربی، صرفا در چارچوب نشان دادن توانمندی‌­های تونس برای گذار به سوی دموکراسی و چالش‌­های مهمی که در این مسیر با آن مواجه است، به خواننده ارائه دهد.

اینکه تونس اکنون در کدام مرحله از گذار دموکراتیک قرار دارد و اینکه چگونه و با تحقق کدام معیارها توانست به دموکراسی حداقلی دست پیدا کند و برای تثبیت دموکراسی از چه مؤلفه­‌های مثبتی برخوردار بوده و با چه چالش‌هایی روبه‌رو است، از مواردی است که این کتاب به دنبال پاسخگویی به آن است.  

کتاب «تونس؛ گذار از اتوکراسی به دموکراسی» نوشته محمد عربشاهی در 93 صفحه و قیمت 15 هزار تومان از سوی انتشارات صالحیان منتشر شده است.