ناصر نادری از نویسندگان ادبیات دینی کشور در ابتدای این نشست با اشاره به تعمیق ادبیات دینی و توسعه فرهنگ این حوزه، بیان کرد: بحث ملائکه یا فرشتگان موضوع بسیار جذاب است که غربی‌ها در گونه‌های دیگر هنری مانند سینما به آن پرداخته‌اند. در ایران کارهای پراکنده‌ای در حوزه پژوهش و تالیف در این زمینه صورت گرفته است. به‌نظرم این موضوع از مباحث مغفولی است که به جهت اینکه بسیار بحث گرانمایه و همسنگ مسلمات دینی و باورهای اعتقادی ما بوده، متاسفانه مورد کم‌توجهی خالقان آثار ادبی قرار گرفته است.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمين سيد جواد بهشتی، با بیان اینکه موضوع فرشتگان را در برنامه«سمت خدا» شبکه سوم سیما مطرح کرده و مورد استقبال نیز قرار گرفته، گفت: مردم تشنه این بحث هستند به این معنا که اگر فرآورده‌هایی در چنین جلساتی تولید شود به شدت قابلیت استفاده دارد.
به گفته این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین، به لحاظ تعداد فرشتگان نزدیک به 100 بار در قرآن کریم مطرح شده‌اند. این موضوع در مسائل جنبی و حاشیه‌ای قرار ندارد، بلکه این موضوع در پیشانی مباحث یعنی در کنار ایمان به خداوند و معاد قرار گرفته و یک موضوع بسیار مهم قلمداد می‌شود.غفلت بزرگی است که چرا یک بخش معرفتی دین را کمرنگ نشان داده‌ایم و اصل موضوع جلسه تلنگرهایی است که می‌تواند دستمایه موضوعات داستان‌نویسی شود.
وی افزود: در قرآن کریم، فرشتگان موجوداتی عاقل و با شعور عنوان شده‌اند که خداوند آن‌ها را آفریده و به لحاظ توانمندی متفاوت هستند و دارای بال می‌باشند که در تفسیر، بال نماد قدرت است. پروردگار متعال نظاماتی در این جهان قرار داده و یکی از این نظامات همین فرشتگان هستند که به لحاظ تربیتی غیر از توجه به ذات خداوند متعال وجود فرشتگان نیز انگیزه تربیتی ایجاد می‌نماید و می‌تواند عامل بازدارنده کارهای ناپسند انسان باشد.
بهشتی اظهار کرد: فرشتگان معصوم و فرمان‌بردار خداوند هستند که آیین مسیحیت نیز به آن اعتقاد دارد و در قرآن کریم و سوره «صافات» به صراحت فرشتگان دارای سلسه مراتبی عنوان شده‌اند و به همین دلیل در فضای فرشتگان نظم حاکم است و در قصه‌نویسی نیز می‌توانیم به این نظامات اشاره کنیم. «نقش ملائکه در زندگی انسان»، «سیری در اسرار فرشتگان با رویکردی قرآنی عرفانی»، «ملائکه از نگاه تفسیر المیزان» و «راز فرشتگان» از جمله آثار خوب در این حوزه است.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین، با معرفی برخی فرشتگان ادامه داد: فرشته «رقیب» از هنگامی که دختر و پسر مسلمان به سن تکلیف می‌رسند، روی شانه راست او قرار می‌گیرد و کودک می‌داند که از کودکی کار خوب او را 10 برابر ثبت می شود، لذا این امر می‌تواند به‌عنوان دستمایه داستانی قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در قرآن کریم غیب و شهود مطرح می شود، گفت: فرشتگان خرافی نیستند و متاسفانه جای این موضوع در کتاب‌های درسی بسیار خالی بوده که در این راستا نیز کوتاهی شده است.
بهشتی اظهار کرد: فرشته دوم «عتید» نام دارد که خانه‌اش بر شانه چپ انسان قرار داشته و مستندسازی کارهای بد و گناهان را برعهده دارد و بدون افزایش گناه، اما با تاخیر این امور را می‌نویسد. خداوند فرشته «رقیب» را رئیس «عتید» قرار داده است.
به گفته این نویسنده، فرشته سوم که نام آن در روایات «ماحی» عنوان شده، سبب حبط اعمال و پاک‌کننده بعضی از نوشته‌های فرشته «رقیب» و «عتید» است، زیرا کیفر بعضی از گناهان پاک شدن مقداری از خوبی‌هاست که اگر از کودکی این موارد آموزش داده شود، بسیار موثر است و این موارد در دل قصه‌ها قابل طرح است.
وی درباره «عزرائیل» با بیان اینکه این فرشته انتقال انسان‌ها از دنیا به آخرت را برعهده دارد، افزود: یکی از روش‌های تربیتی قرآن کریم روش مقایسه است، بدین معنا که دو فکر یا دو نفر را به تصویر می‌کشد و انتخاب را به عهده خواننده می‌گذارد، همانند دعای قنوت که بعضی از مردم هم دنیا و هم آخرت را انتخاب می‌کنند، لذا برای کودکان باید ببینیم پشت صحنه فکر ما فقط دنیاست یا هم دنیا و هم آخرت قرار دارد.
این کارشناس دینی یادآور شد: فرشته‌های دیگری در عالم برزخ یعنی مابین دنیا و آخرت حضور دارند. در شب نخست مرگ، فرشته‌های «رقیب» و «عتید» حضور دارند، با آن‌که اصل بازجویی در قیامت است، اما دو فرشته دیگر به نام «نکیر» و «منکر» نیز بازجویی را برعهده دارند، لذا در دنیای کودکان با ظرافت‌هایی می توان این سوالات را مطرح کرد و با استفاده از این منابع با قلم‌های امروزی از آن موضوعات استفاده کرد.
بهشتی در پایان با اشاره به فرشته «اسرافیل» که با نفخ شیپور سبب می‌شود تمام موجودات از بین بروند، گفت: فرشتگان به‌عنوان قاضی در دادگاه قیامت نیز حضور دارند. در پایان سرزمین قیامت یک درب وجود دارد که به جهنم گشوده می‌شود که مسئول آن فرشته‌ای به نام «مالک» است. فرشته «رضوان» نیز به‌عنوان مسئول بهشت به همراه هزاران فرشته دیگر، خوش‌آمدگویی به مومنان را برعهده دارند.
نظر شما