سعید میرمحمدصادق؛ معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره رویکرد جدید موسسه خانه کتاب در حوزه اهل قلم بیان کرد: یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های موسسه خانه کتاب، کیفی‌محوری در مقابل کمی محوری در حوزه اهل قلم است. بر همین اساس آئیننامه تکریم اهل قلم تدوین، در هیأت مدیره خانه کتاب بررسی و برای بسیاری مراکز علمی و پژوهشی نیز ارسال شده تا در صورت لزوم تکمیل شود.
تعریف اهالی قلم و پیشگیری از کتابسازی
وی با بیان این مطلب که طرح موضوع ضرورت توجه به کیفی محوری در حوزه اهل قلم، باز‌خورد‌ها و پرسش‌هایی را درباره مفهوم ایجاد کرده است، افزود: برای حرکت به سوی کیفی‌محوری، تعریف جدیدی از اهل قلم ارائه کرده‌ایم که مبتنی بر محتوا و کیفیت آثار است.
میرمحمد صادق ادامه داد: معمولا قواعد و آئین‌نامه‌ها علاوه بر منافعی که در پی دارند، در درازمدت مضراتی را نیز به همراه خواهند داشت. از‌جمله مضرات خدمات اهل قلم نیز گستردگی آن است؛ آنچنانکه با توجه به تعریف موجود، هر فرد تولید‌کننده کتاب به‌عنوان اهل قلم شناخته که این تعریف گسترده موجب بروز اشکالاتی مانند کتابسازی در جامعه فرهنگی شده است. به‌عبارت دیگر عده‌ای برای استفاده از مزایای مولف و یا مترجم بودن، در حال کتابسازی‌اند که در بررسی کتاب‌سال با ریزش بخش قابل توجهی از کتاب‌ها در بررسی‌های مقدماتی، این مساله را می‌توان اثبات کرد.
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب گفت: در آئیننامه جدید، سایت اهل قلم به سایت پدیدآورندگان کتاب تبدیل خواهد شد که اطلاعات ثبت شده در آن نقش‌محور است. نقش محور به این معنا که در جریان فرایند تولید کتاب، افراد با مهارت‌های مختلف از‌جمله نویسندگی، تصویرگری، ویراستاری، ترجمه، تصحیح، گردآوری، بازنویسی و... در حوزه نشر مشارکت دارند و می‌توان براساس تحلیل و بررسی فعالیت آن‌ها برای آینده صنعت نشر برنامه‌ریزی کرد. در ادامه اما پایگاه دیگری با عنوان اهل قلم ایجاد می‌شود که تنها آن دسته از پدیدآورندگان را که مشمول تعاریف جدید از اهل قلم می‌شوند، در برخواهد گرفت.
میرمحمد صادق با اشاره به برخی آسیب‌ها بیان کرد: کتابسازی موجب شده تا عده‌ای از پدیدآورندگان و اهل قلم واقعی که محتوای غنی تولید می‌کنند از حمایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محروم شوند. بنابراین یکی از ضرورت‌ها، تعریف اهل قلم با هدف شناسایی هویت آن‌ها بود.
چه کسانی اهل قلم محسوب می‌شوند؟
وی افزود: در آئیننامه جدید، اهل قلم به‌عنوان نویسنده، مصحح و یا مترجم تعریف شده است. البته نقش ویراستار، تصویرگر و دیگر افراد دخیل در جریان تولید کتاب در آئیننامه جدید پیش‌بینی شده است. در این تعریف، ماهیت صاحب اثر حفظ شده اما اگر تصویرگری و یا ویراستاری به تکمیل اثر منتهی و به اندازه 50 درصد به لحاظ کیفی و محتوا در این جریان سهم داشته باشد، ضمن حفظ حقوق نویسنده اصلی، تصویرگر و یا ویراستار نیز به‌عنوان صاحب قلم تعریف و مشمول خدمات می‌شوند.
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب افزود: برای تایید سهم 50 درصدی تصویرگر و یا ویراستار و دیگر افراد دخیل در روند تولید کتاب، از دیدگاه متخصصان و همچنین هیات‌های علمی خاصی که قالب کارگروهی که در آئیننامه پیش‌بینی شده استفاده خواهد شد.
میرمحمد صادق گفت: بعد از تایید سهم ویراستار و یا تصویرگر از سوی صاحب‌نظران، این افراد به‌عنوان کسی که در تولید محتوا مشارکت داشتند به سایت اهل قلم معرفی می‌شوند.
این مدیر فرهنگی تاکید کرد: مبنای محتوای کتاب باید دانش‌محور و پژوهش با معیار‌هایی علمی و موضوعی منطبق باشد. ترجمه نیز باید در زمره آثار فاخر تعریف شود بنابراین هر پدید‌آوری جزو اهل قلم شناخته نمی‌شود.
وی ادامه داد: دامنه تعریف جدید در آئین نامه بسیار گسترده است؛ به‌عنوان مثال نویسندگان مقالات دائرة‌المعارف‌‌ها و مدخل‌های فرهنگنامهها نیز در این تعریف دیده شده‌اند.
ارسال آثار به کمیته علمی اهل قلم
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب گفت: اثر افراد خواهان ورود به عرصه اهل قلم، در کمیسیون‌های مرتبط با موضوع کتاب بررسی می‌شود. در این جریان برای پیشگیری از ایجاد بار مالی برای دولت، صاحب اثر باید هزینه بررسی کتابش در کمیسیون‌ها را پرداخت کند. برای ورود به حوزه اهل قلم در ابتدا ارائه یک عنوان کتاب برای بررسی این مدعی کافی است اما روند پژوهشی و اثربخشی اهل قلم برای ارتقا در گروه‌های گوناگون برای به‌دست آوردن خدمات بیشتر باید تدوام داشته باشد.
وی توضیح داد: آثار در یکی از گروه‌های 74گانه کتاب سال جمهوری اسلامی بررسی می‌شود. از مشارکت انجمن‌های علمی و تخصصی مورد تایید وزات علوم و تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، انجمن‌های صنفی و علمی، فرهنگی و هنری نیز برای بررسی آثار استفاده خواهیم کرد.
میرمحمد صادق بیان کرد: برای کیفی‌سازی اهل قلم ما، دیدگاه 50 انجمن علمی‌ـ‌تخصصی فعال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دائره‌المعارف‌ها، دانشنامهها و فرهنگستان‌ها به‌عنوان گروه‌های مرجع بررسی کتاب‌ها را دریافت خواهیم کرد. افراد صاحب اثر که به‌عنوان مثال از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی معرفی شوند بدون گذراندن مراحل بررسی صلاحیت در ردیف اهل قلم تعریف خواهند شد اما باز برای دریافت خدمات اهل قلم و ارتقا گروه‌ها تداوم خلق اثر مهم است.
وی با اشاره به طبقه‌بندی اهل قلم بیان کرد: طبق آئیننامه جدید، اهل قلم بعد از شناسایی، طبقه‌بندی می‌شوند. برندگان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، برندگان جوایز ملی، نخبگان، برندگان کتاب فصل، برندگان جوایز کتاب‌های موضوعی از‌جمله طبقه‌بندی اهل قلم است. نوع دیگر طبقه‌بندی شامل، نویسندگان برتر براساس تعداد کتاب است. به‌عبارت دیگر مصحح با چهار اثر و مولف با 10 اثر به‌عنوان اهل قلم تعریف می‌شوند. همچنین خدمات برای اهل قلم نیز دسته‌بندی و سطح‌بندی خواهد شد.
تصویب نهایی آئیننامه تکریم اهل قلم
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب با تاکید بر اهمیت بازبینی در تعریف اهل قلم گفت: آئیننامه جدید از نظر حقوقی از سوی موسسه خانه کتاب نهایی شده است. با توجه به حجم مصادیق کتابسازی امید داریم با تعریف اهل قلم و اجرای آئیننامه جدید، ارائه خدمات به اهل قلم واقعی، گسترده‌تر شود؛ چراکه رویکرد موسسه خانه کتاب، توقف فعالیت سایت اهل قلم نیست.
میرمحمدصادق درباره وضعیت نویسندگان فعلی عضو اهل قلم با توجه به تدوین آئیننامه جدید گفت: کتاب‌های قبلی براساس مفاد آئیننامه جدید بررسی نخواهد شد مگر به درخواست صاحبان آثار. اما مضاف بر این با مکاتبه و استعلام از فرهنگستان‌ها و مراکز دائره‌المعارف می‌خواهیم تا افراد صاحب 40 مقاله را نیز معرفی کنند که اسامی این افراد به تدریج وارد سایت اهل قلم خواهد شد. به بیان دیگر اگر نهادهای علمی رسمی کشوری، گواهی کنند که شخصی حائز تعریف جدید اهل قلم است، آن فرد به لیست اهالی قلم اضافه خواهد شد. البته معیار اهل قلم بودن صاحب کتاب بودن و یا در خلق یک کتاب (مصل دائره‌المعارف‌ها، دانشنامهها و فرهنگنامهها) مشارکت داشتن است.
بیمه‌های فعلی تا پایان موعد برقرار می‌ماند
وی درباره توقف ارائه خدمات جاری به اعضای فعلی اهل قلم که با تعاریف کمی در سامانه ثبت‌نام شده‌اند، ادامه داد: جریان ارائه خدمات متوقف نخواهد شد و تا پایان موعدی که مشخص شده، ادامه خواهد داشت. اما به تدریج به سمت اجرای آئیننامه جدید حرکت خواهیم کرد و تنها اهالی قلم با معیارهای جدید از خدمات برخوردار خواهند.
میرمحمدصادق با اشاره به بار‌مالی سنگین بیمه اهل قلم و لزوم بازنگری در جریان ارائه خدمات به آن‌ها گفت: اگر ارائه خدمات با شیوه فعلی ادامه پیدا کند، تخصیص بودجه دچار مشکل خواهد شد و تعهد بیمه‌ای جمعیت 20 هزار نفری اهل قلم بار سنگینی بر دوش دولت می‌گذارد؛ بنابراین با روال فعلی پیش‌بینی می‌شود طی چند سال آینده درارائه خدمات بیمه‌ای دچار توقف شویم.
اعمال آئیننامه جدید در تخصیص بن الکترونیکی کتاب در نمایشگاه32
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب بیان کرد: آمار پنج ساله اخیر نشان می‌دهد 11 هزار و 431 نویسنده، 4هزار 141 مترجم، 245 مصحح، دو هزار 651 نفر ویراستار و دو هزار و 364 نفر افراد دخیل در تولید کتاب به‌عنوان اهل قلم، از خانه کتاب و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خدمات دریافت می‌کنند. جالب است که تنها در 10 ماه گذشته 4003 نفر در سامانه فعلی کتاب ثبت و فقط طی یک ماه 323 نفر به این کار اقدام کردند.
وی افزود: این آمار‌ها به خوبی نشان می‌دهد، ادامه تخصیص اعتبار با روند فعلی به مرور دیگر نمی‌تواند پاسخگوی همه درخواست کنندگان باشد.
میرمحمدصاق درباره روند اعمال شدن آئیننامه تکریم اهل قلم، اظهار کرد: گام نخست در این مسیر آن است که از سال آینده بن‌های الکترونیکی براساس تعریف جدید اهل قلم اختصاص پیدا می‌کند و نه با مبنای انتشار کتاب در پنج سال اخیر.
چهارشنبه ۱ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۲:۲۳
نظر شما