تاریخچه ورود نخستین موتورسیکلت‌ها به ایران، به دهه 1320 شمسی بازمی‌گردد. نخستین شرکت صنعتی مربوط به موتورسیکلت در کشور نیز ایران دوچرخ بود که در ابتدای دهه 50 شمسی نمایندگی رسمی و انحصاری موتورسیکلت‌های یاماها ژاپن در ایران را در دست داشت. امروز با گذشت نزدیک به هفت دهه از آن تاریخ، این صنعت در کشور گسترش بسیاری داشته است.
درباره این موضوع تاکنون کتاب‌هایی نیز تالیف و چاپ شده که یکی از جدیدترین آنها، کتاب «تاریخچه صنعت موتورسیکلت ایران» نوشته محمدعلی نژادیان؛ عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس است. وی در گفت‌وگو با ایبنا، ضمن بیان انگیزه تالیف این اثر، درباره ضرورت پرداختن به این موضوع و معرفی محتوای آن، سخن گفت.
انگیزه شما از پژوهش درباره صنعت موتورسیکلت در ایران چه بود و چه ضرورتی شما را به نوشتن در این زمینه ترغیب کرد؟
معمولا جامعه مدیریتی و صنعتی ایران با چند گروه از افراد مواجه است. گروه اول مدیرانی که دانش‌آموخته رشته‌های مختلف از دانشگاه‌ها هستند. این گروه به دلیل ساختار آموزشی تئوریک مراکز علمی، فقط با کوله‌باری از نظریه‌های شعارگرایانه راهی بازار کار می‌شوند و درک عملی از معنا و مفهوم کارآفرینی، اشتغال و مدیریت ندارند. گروه دوم، مدیران تجربی هستند که کسب‌وکار خود را به شیوه سنتی، مدیریت می‌کنند و مهمترین ابزار مدیریتی آنها، تجربه صحیح و غلط و آزمون و خطاست و البته عده‌ای نیز از مدیران و کارآفرینان موفق، تحصیل‌کرده واقعی هستند. در این فضا، خلاء بسیار بزرگی بین علم مدیریت و عمل مدیریت احساس می‌شود. حال آنچه که می‌تواند این خلأ را پُر کند، ارتباط بیشتر صنعت و دانشگاه است و از این طریق می‌توان، مدیریت کسب‌وکار را به علم، تجربه، هنر و مهارت مجهز کرد. در واقع این کتاب در پی تبیین این موضوع است که نیاز داریم تجربه را علمی و علم را عملی کنیم.
در سال 1378 که وارد صنعت موتورسیکلت شدم، بهدلیل علاقه‌مند شدن به کار، خیلی زود شروع به آسیب‌شناسی این صنعت کردم تا اینکه در سال 1385 برای نخستین‌بار، تصمیم گرفتم درباره صنعت موتورسیکلت بنویسم و مقاله‌ای با عنوان «گذشته، حال و آینده صنعت موتورسیکلت در ایران» را نوشتم و بعد از آن نیز تاریخچه صنعت موتورسیکلت را چندین دفعه با ویرایش جدید در نشریات مختلف و از جمله در یک کتاب نیز منتشر کردم تا اینکه در سال 1398 با توجه به شرایط بحرانی حاکم بر این صنعت و دلایلی، طی یک نیازسنجی، ضرورت تالیف این کتاب را احساس کردم.
مهمترین دلایل تالیف این کتاب کدامند؟
1- تاریخچه مکتوب هر صنعت، می‌تواند به‌عنوان یک منبع و مرجع برای آیندگان مورد استفاده قرار گیرد. 2- برقراری ارتباط و ایجاد تعامل، بین دانشگاه و صنعت که در اسناد بالادستی (سند نقشه جامع علمی کشور) نیز دیده شده است. 3- آگاه‌سازی دانشگاهیان و پژوهشگران از موضوعات مورد نیاز این صنعت و به‌طور کلی نیازسنجی صنعت و دانشگاه نسبت به یکدیگر.
4- یکی از اساسی‌ترین مشکلات برون صنعتی تولیدکنندگان، اجرای طرح‌های ضربتی درخصوص صنایع تولیدی است. این موضوع در صورتی است که معمولا دولت‌ها با شعار کارآفرینی و اشتغال‌زایی وارد شده، ولی وقتی شروع به کار می‌کنند، بهدلیل وجود بعضی ساختارهای غلط، خواسته و ناخواسته تصمیم‌گیری‌های آنها طوری می‌شود که در عمل، بعضی اوقات برای تولید و تولیدکنندگان مانع ایجاد می‌کنند و برای حل یک معضل، مشکلات دیگری را به‌وجود می‌آورند! از طرفی ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که در ایران هر سال تعداد زیادی جشنواره و سمینار برای کارآفرینی و کارآفرینان برگذار می‌شود و حتی چند سالی است که رشته دانشگاهی با عنوان «کارآفرینی»، در دانشگاه‌ها اضافه شده و «مراکز کارآفرینی» نیز در تعدادی از دانشگاه‌های خوب کشور ایجاد شده است. اما همچنان بدون توجه به شعارهایی که هر سال توسط رهبر انقلاب اسلامی اعلام می‌شود و همچنین عدم توجه به سیاست‌های کلی نظام درخصوص اقتصاد، اشتغال و تولید، همچنان با اجرای طرح‌های درست مطالعه نشده، مواجه هستیم. حال این کتاب شاید بتواند با بازتاب دادن شرایط واقعی یکی از صنایع مهم کشور، در حد خود به تصمیم‌گیری‌های مسئولان کمک کند.
5- برقراری شرایط مناسب برای توسعه آموخته‌ها، تبادل تجربیات، دانش و دستاوردهای علمی- پژوهشی بین اساتید، دانشجویان و متخصصان صنعت موتورسیکلت و همچنین اشاعه و گسترش دانش مربوط به تولید موتورسیکلت و قطعات آن. 6- کمک به مدیران اجرایی و مسئولان وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها برای تصمیم‌گیری بهتر درباره صنعت موتورسیکلت. 7- انعکاس طرح‌ها و پژوهش‌های (کاربردی، بنیادی و توسعه‌ای) برای تقویت پایه‌های علمی کشور. 8- ارتقای سطح کیفی آموزش و پژوهش، ارتقاء مستمر دانش فنی و کیفیت تولیدات و خدمات و فراهم ساختن فضای نوآوری و خلاقیت در صنعت موتورسیکلت. 9- فراهم کردن فضای تحقیق و پژوهش در حوزه علوم مربوط به صنعت موتورسیکلت که این کتاب خود فرصتی را ایجاد خواهد کرد تا با مشارکت محققان و اندیشمندان ضمن ارتقاء کیفی، به تعالی دانش در جامعه بپردازد و بدینوسیله در رویکرد کمال انسانی نقش موثری را ایفا نماید و در نهایت به اندازه توان خود باعث تامین نیاز تحقیقاتی کشور شده و باعث تولید ایده‌های نو در صنعت موتورسیکلت شود.
نخستین موتورسیکلت جهان
چه ضرورت‌های دیگری در زمینه تالیف این اثر پژوهشی مدنظر شما بوده است؟
10- فرآهم آوردن زمینه تبادل و تضارب آرا در مسائل مربوط به صنعت موتورسیکلت و تبیین و پیگیری مشکلات صنفی (عوامل درونی و بیرونی) و تلاش در ارائه راه‌حل برای آنها. 11- کمک به نزدیک شدن بین پژوهش‌های علمی و نیازهای جامعه و همچنین کاربردی کردن مباحث نظری و پژوهش‌های به‌‌عمل آمده در حوزه صنعت موتورسیکلت. 12- معرفی ظرفیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجود در صنعت موتورسیکلت. 13- اهمیت و نیاز به بررسی صنایع در دانشگاه‌ها. زیرا تلفیق علم و تجربه، باعث تسریع در پیشرفت خواهد شد. در حال حاضر يک نكته مهم درباره موضوع کارآفرینی، نبود يک نقشه‌راه جامع و کامل در کشور است. ما برنامه‌هاى تلويزيونى، سخنرانى و حتى كتاب‌هاى ارزشمند بسيارى براى كارافرينى داريم كه در جاى خود هر كدام قابل تقدير است، ولى يا به فرض كلى بحث مى‌شود، يا صرفا انگيزشى هستند، يا مواردى مطرح مى‌شود كه استثناء هستند و يا منابع كاملا علمى و نظرى است. ازاین‌رو، يكى از اهداف این کتاب، نزدیک کردن محیط علمی و عملی به یکدیگر است.
14- در گذشته بهدلیل شرایط و طرز تفکر حاکم بر فضای تولید ایران، برخی تولیدکنندگان بیشتر با دید بازرگانی به تولید نگاه می‌کردند، ولی امروز با توجه به پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی و ارتقای سطح استانداردها، شاهد تغییر و تحول‌های جدیدی در صنایع گوناگون و از جمله صنعت موتورسیکلت هستیم که بر همین اساس نیاز است، برای پیشرفت همه جانبه، فعالیت‌های علمی و فرهنگی خاصی در هر صنعت صورت پذیرد تا به خودکفایی برسیم و در همین راستا نیز این کتاب نوشته شد. البته فعالیت‌های علمی و فرهنگى وقت بسيارى برای تفكر، تحليل و اقدام لازم دارد و امروزه به دليل مقرون به صرفه نبودن اقتصاد فرهنگى، معمولا چنین فعالیت‌هایی نيز كمتر مورد توجه ویژه قرار مى‌گيرد. 15- با توجه به شعار سال 1398، (رونق تولید) این کتاب سعی دارد با بررسی و تحلیل در نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در صنعت موتورسیکلت تا حدی به رونق تولید در صنعت موتورسیکلت کمک کند.
صنعت موتورسیکلت‌سازی چه جایگاه و اهمیتی در بین صنایع کشور دارد؟
طی دهه‌های گذشته صنعت خودرو جهان از جمله صنعت موتورسیکلت بهدلیل ارتباطات گسترده خود با سایر صنایع، نقش بسیار موثری در توسعه صنعتی کشورها داشته است. کشورهایی که توسعه صنعت خودرو را در توسعه صنعتی خود محور استراتژیک قرار داده‌اند، به خوبی دریافته‌اند که تحقیقات و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این حوزه، بخش‌های عمده صنعتی و اقتصادی کشور را به حرکت درآورده و باروری در مدیریت صنعتی را به ارمغان می‌آورد. تا سه چهار دهه پیش در بازارهای رقابتی جهان، سهم بیشتر از آن تولیدکنندگانی بود که می‌توانستند کالاهای خود را با قیمتی ارازن‌تر انبوه‌سازی کنند. درصورتی‌که امروز با رشد شگفت‌آور دانش فنی بشر و افزایش تعداد تولیدکنندگان مناطق مختلف جهان، سهم بیشتر بازارهای جهانی برای شرکت‌هایی است که درباره کیفیت، نوآوری، تنوع محصول و... حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارند. اکنون تولیدکنندگانی در جهان ظهور پیدا کرده‌اند که می‌توانند با نیمی از نیروی کار، سرمایه، مکان و زمان... که برای تولیدکنندگان قدیمی لازم بود، محصولاتی را به جهان عرضه کنند که از نظر کیفیت و جنبه‌های نوآورانه برتر باشد. بنابراین، نیاز است که بررسی کنیم تا ببینیم تولیدکنندگان محصولات برتر، چگونه توانسته‌اند در مقابل تولیدکنندگان قدیمی، در تولید و تجارت اینگونه قد علم کنند و موفق شوند؟
پس از نظر دید علمی- اقتصادی باید صنایعی را تقویت کرد که از یک‌سو دارای تکنولوژی برتر هستند و از سوی دیگر بازار گسترده داخلی برای آن وجود دارد. با این ویژگی‌ها، صنعت موتورسیکلت قطعا عمیق و قابل‌توجه است و باید برای تقویت و توسعه آن برنامه‌ریزی کرد و نقاط قوت، فرصت‌ها، نقاط ضعف و تهدیدهای آن‌را مورد بررسی قرارداد تا بتواند راه پیشرفت و توسعه را در یک بازه زمانی مناسب طی کند تا به خودکفایی برسد.
همچنین صنعت موتورسیکلت‌سازی را به دو گروه بزرگ صنایع «قطعه‌سازی» و «مونتاژ» می‌توان تقسیم کرد. صنایع قطعه‌سازی به‌عنوان صنایع کلیدی و مادر در این بخش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این موضوع نتیجه مستقیم با خودکفائی این صنعت در ایران دارد. اما موضوع مهمی که در هر دو بخش قطعه‌سازی و مونتاژ با آن مواجه هستیم، این است که در بعضی مواقع توسط مسئولان سازمان‌های دولتی تصمیم‌گیری‌های نادرستی اتخاذ می‌شود که نتیجه آن توقف‌های مکرر تولید در چند سال گذشته (به خاطر عدم کارشناسی‌های دقیق مصوبه‌ها و بخشنامه‌های دستگاه‌های دولتی) شده و از طرف دیگر بعضی تفکرها، اقدام‌ها و رقابت‌های منفی حاکم در این صنعت، باعث شده که پیشرفت مناسبی را در آن شاهد نباشیم! ازاین‌رو، این کتاب قصد دارد به تبیین این موضوع بپردازد و موانع، مشکلات و راه‌حل‌ها را به نوبه خود بیان کند.
با شرایط حاکم بر صنعت موتورسیکلت، چگونه می‌توان مشکلات این صنعت را برطرف کرد و آن‌را در مسیر پیشرفت قرار داد؟
در این‌باره عده‌ای این عقیده را دارند که باید از این صنعت حمایت شود و عده‌ای از مسئولان نیز در عمل و یا تلویحا در بعضی مواقع، اعلام و یا اثبات کرده‌اند که اعتقادی به حمایت از این صنعت ندارند! اما قطعا راه‌حل‌هایی برای بهبود این صنعت وجود دارد که باید متولیان و جامعه دانشگاهی به بررسی راه‌حل‌های موجود آن بپردازند. البته عده‌ای اعتقاد دارند که نمی‌شود مشکلات صنعت موتورسیکلت را حل کرد، زیرا این صنعت قربانی صنایع دیگر و ضعف‌های مدیریتی مسئولان است و چون معمولا زور کسی به صنایعی مانند خودروسازی نمی‌رسد، در نتیجه برخی مسئولان سازمان‌ها در دوره‌های مختلف برای توجیه اینکه درباره به فرض آلودگی هوا یا ترافیک و... تدابیر مدیریتی اتخاذ کرده‌اند، هر از گاهی با پیشنهاد یک قانون و مصوبه و صدور بخشنامه، جلوی تولید این وسیله نقلیه را می‌گیرند و به همین دلیل برخی افراد از پیشرفت و توسعه این صنعت ناامید هستند! اما واقعیت این است که برای حل این موانع نیز راه‌حل وجود دارد که این کتاب با همین تفکر تالیف شده است.
در همین راستا مهرماه 97، یک نشریه اختصاصی با عنوان «صنعت موتورسیکلت» با زمینه (علوم پایه و فنی و مهندسی- خودروسازی و تعمیرات خودرو) تاسیس شد و به‌زودی نخستین پایگاه خبری- تحلیلی برای صنعت موتورسیکلت با عنوان «موتورسیکلت نیوز»، بعد از اخذ مجوزهای لازم شروع به فعالیت خواهد کرد تا این صنعت بتواند از این طریق، به درستی شفاف‌سازی کرده، از حق و حقوق خود دفاع و مسیر پیشرفت خود را هموار کند.
کتاب در پنج فصل تدوین و تنظیم شده، درباره موضوع و محتوای هریک از این فصل‌ها توضیح دهید.
در فصل نخست، با ذکر دلایلی به اهمیت ارتباط صنعت و دانشگاه پرداخته شده و همچنین توضیحاتی درباره نسل‌های مختلف دانشگاه‌های جهان و موقعیت و وضعیت دانشگاه‌های ایران ارائه شده است. در ادامه نیز ضمن تعریف مختصری از کارآفرینی و تقسیم‌بندی کسب‌وکار، به عواملی که باعث کاهش انگیزه کارآفرینی در کشور است، اشاره شده و در نهایت درباره دانشگاه، اشتغال و کارآفرینی چند پرسش از مسئولان شده تا در کنار تبیین مشکلات واقعی یک صنعت و همچنین ضعف‌های موجود در دانشگاه‌ها، با یک خرد جمعی، بتوانیم نسبت به ارتقاء صنعت و دانشگاه کمک کنیم.
در فصل دوم، بیانات رهبر معظم انقلاب درباره موانع تولید و سهولت کسب‌وکار بیان شده تا بلکه مورد توجه بیشتر مسئولان و جامعه دانشگاهی قرار گیرد. در فصل سوم، برای بررسی دقیق‌تر صنعت موتورسیکلت ایران، در ابتدا نگاهی گذرا و اجمالی به بررسی دوران صنعتی جهان و دیدگاه‌های حاکم بر آن شده و سپس نقشه راه و تاریخچه این صنعت در ایران مورد بررسی قرار گرفته تا مشخص شود کجا بوده‌ایم؟ چرا آنجا بوده‌ایم؟ کجا هستیم؟ چرا اینجا هستیم؟ کجا می‌خواهیم برویم؟ چرا آنجا می‌خواهیم برویم؟ و در نهایت با یک تحلیل محیطی سعی شده تا نقاط قوت، فرصت‌ها، نقاط ضعف و تهدیدها را شناسایی کرده تا متولیان، اندیشمندان و فعالان این عرصه بتوانند با وسعت دید بهتری، برای ارتقاء این صنعت تصمیم‌گیری و اقدام کنند.
در فصل چهارم، سعی شده تا حد امکان، مصوبات و بخشنامه‌های مربوط به صنعت موتورسیکلت مورد بررسی قرار گیرد تا شاید باعث تصمیم‌گیری بهتر مسئولان در حل مشکلات حال و آینده این صنعت شود. فصل پنجم با عنوان کلام آخر، نامگذاری شده است. این فصل شامل دو قسمت نتیجه‌گیری و پیشنهادها است و سعی شده در این قسمت نکات کلیدی بیان شود، تا علاوه بر کمک به تبیین بهتر محتوای کتاب، به رونق تولید و رفع موانع نیز کمک کند.
.jpg)
چشم‌انداز و انتظار شما از نتیجه تالیف این اثر چیست؟
این کتاب برای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس نوشته شده و به‌تازگی از سوی انتشارات موفقیت‌‌شناسی راهی بازار نشر شد. برای اینکه نخبگان و استعدادهای درخشان دانشگاه‌ها، با اوضاع و شرایط یکی از صنایع مورد نیاز کشور آشنا شوند، این کتاب برای این مرکز مهم دانشگاه، منتشر شد تا بلکه با خلاقیت و نوآوری، علم روز و اندیشه‌های ناب نخبگان، آینده صنعت موتورسیکلت ایران در خصوص (روش‌های نوین طراحی و تولید، کارآفرینی، بازاریابی و فروش...) مورد بررسی دقیق قرار گیرد تا در آینده به رشد و پیشرفت مطلوب برسد و شاهد خودکفایی در این صنعت باشیم. امیدوارم کتاب حاضر بتواند راه‌حل‌هایی برای مسائل علمی، نظری و عملی پیش‌روی صنعت موتورسیکلت ایران، برای قانون‌گذاران، سیاست‌گذاران، پژوهشگران و اساتید گرانقدر ارائه کند.
از آنجا که همیشه، هر اثر با تمامی دقتی که در تهیه آن صورت می‌گیرد، خالی از کاستی و کمبود نیست و از طرفی این تاریخچه بیشتر تجربه، برداشت و تحلیل اینجانب از این صنعت است. ازاین‌رو، از فعالان و همکاران در صنعت موتورسیکلت دعوت به‌‌عمل می‌آورم تا برای ویرایش بعدی، تجربیات و نقطه‌نظرهای ارزشمند خود را ارسال کنند تا بتوانیم این تاریخچه را به مرور زمان تکمیل‌تر کنیم و اگر نیاز به اصلاح داشت، لحاظ نماییم تا برای نسل‌های جدید و آینده، یک منبع و مرجع کامل به یادگار بماند.
نظر شما