خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بعد از سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نظام حکومتی شکل گرفت که خاستگاه دینی آن پررنگ‌تر از سایر نهادهای اجتماعی بود. این موضوع از آن جهت است که هدایت و رهبری این انقلاب یک مرجع دینی بود و بخشی از نیروهای مؤثر در آن هم وجهه مذهبی داشتند. همین خاستگاه و نقش روحانیت در پیروزی انقلاب هم سبب شد که برای بسیاری از اندیشمندان علوم انسانی چگونگی نقش‌آفرینی حوزه‌های علمیه بعد از تشکیل نظام حکومتی جدید مهم تلقی شود.
کتاب «تجربه سیاست‌ورزی در حوزه علمیه» حاصل تلاش رضا عیسی‌نیا، از اعضای هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی می‌کوشد به این سوأل پاسخ دهد که روحانیت بعد از پیروزی انقلاب چگونه نقش‌آفرینی کردند و آیا حضور روحانیون در نهادهای مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به حد مطلوبی بوده است یا خیر؛
عیسی‌نیا پیش از این هم هفت کتاب با رویکرد اندیشه‌های سیاسی چاپ کرده که از میان آن‌ها می‌توان به «اندیشه سیاسی شهید مدرس»، «روحانیت تهدیدها و فرصت‌ها» و «انقلاب و مقاومت اسلامی در سیره امام خمینی(ره)» اشاره کرد. کتاب «تجربه سیاست‌ورزی در حوزه علمیه» او هم که اثر تازه این چهره علمی شناخته می‌شود هم‌اکنون مراحل ویراستاری خود را می‌گذراند و قرار است در آینده روانه بازار کتاب شود.
وی درباره کتاب اخیر خود به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در این کتاب تجربه سیاست‌ورزی حوزه علمیه قم در حد فاصل سال‌های 57 تا 90 مورد بررسی قرار گرفته است.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه در تاریخ روحانیت چند موج هم‌چون نهضت تنباکو و جنش مشروطه سپری شده، گفت: در این کتاب روحانیت اعم از مجتهدانی که دارای رساله هستند، یا اینکه مجتهدانی که رساله نداشتند و همچنین طلاب و اساتید حوزه مورد توجه قرار گرفتند. به این ترتیب در کتاب اخیر به دنبال این هستیم تا بررسی کنیم آیا روحانیت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حضور حداکثری داشته‌اند و آیا توانستند حضورشان را در نهادهای مختلف، سازمان‌ها و جامعه تداوم ببخشند.
عیسی‌نیا با بیان اینکه کتاب «تجربه سیاست‌ورزی در حوزه علمیه» یک نگاه آسیب‌شناسانه دارد به حضور روحانیت ادامه داد: بررسی‌‌ها نشان می‌دهد نقش‌آفرینی حداکثری روحانیت طی سال‌های گذشته به یک نقش حداقلی رسیده و در ایفای نقش فرهنگی روحانیت به عنوان نقش اصلی (کنونی) شاهد حضور حداقلی هستیم.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: روش تحقیق و بررسی این کتاب که دستاوردهای آن گزارش شده است از بررسی حضور روحانیت در نهادها و سازمان‌هاست و همچنین در این کتاب از نتایج پایان‌نامه‌های مرتبط و مقالات هم استفاده شده است.
وی در بخش دیگری با اشاره به اینکه بخش ابتدایی کتاب به نقش‌آفرینی مرحوم آیت‌الله حایری و مرحوم آیت‌الله بروجردی می‌پردازد، گفت: در این دوره تأسیس حوزه علمیه قم را داریم و کتاب به دنبال این است که در این دوره بررسی کند روحانیت برخوردشان با سیاست چگونه است آیا سیاست‌پرهیز بودند یا خیر؛
عیسی‌نیا ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب و جنگ موضوع‌هایی هم‌چون عزل آیت‌الله منتظری از جانشینی رهبری پیش‌آمد که به لحاظ سیاست‌ورزی روحانیت دارای اهمیت است و این کتاب مفصل در این مورد ورود کرده است.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سیاست‌ورزی روحانیت را در کل موفق ندانست و گفت: بنابه دلایلی در سال‌های گذشته نارسایی‌ها وجود داشته که زمینه ناموفق بودن سیاست‌ورزی روحانیت به آن‌ها بر می‌گردد.
وی با اشاره به اینکه روحانیت و حوزه علمیه در دوران حیات خود سه دوره گذرانده است، ادامه داد: در دوره نخست شاهد رابطه «مقلد ـ مجتهدی» هستیم. از شخصیت‌های برجسته این دوره می‌توان به علامه حلی اشاره کرد. دوره دیگر «نایب امامی» شکل می‌گیرد که عصر صفوی و ملاباشی‌هاست. در دوره سوم که ابتدای انقلاب اسلامی هم مقارن با آن است رابطه «امام ـ امت» شکل می‌گیرد.
عیسی‌نیا افزود: با پیروزی انقلاب اسلامی ایران حضور حداکثری روحانیت کاهش پیدا کرد و نارسایی‌ها را کشف کردیم و بر این نظر هستیم که برای بهبود وضعیت روحانیت باید موج سوم امام ـ امتی روحانیت و حوزه علمیه حفظ شود.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: کتاب اخیر وضعیت حوزه علمیه قم را به شکل ساختاری و علمیاتی بررسی کرده و با یک نگاه جامعه‌شناسانه حلقوی دوره 40 سال اخیر از حیث ساختاری و مدیریتی مورد توجه قرار گرفته است.
وی در پایان گفت: اگر حوزه‌های علمیه نارسایی‌هایی که در مسیر سیاست‌ورزی‌شان رخ داده را حل نکنند به طور حتم در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دچار مشکل خواهند شد.
سه‌شنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۸ - ۱۱:۵۱
نظر شما