به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست «ارائه سند آینده‌نگاری کتابخانه‌های عمومی کشور»، با حضور سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، اشرف بروجردی، رئیس کتابخانه ملی ایران، فریبرز خسروی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، فاطمه فهیم‌نیا، عضو هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور و عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، محمد حسن‌زاده، رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران، محمد مهدی ذوالفقار زاده، مجری طرح «آینده پژوهی کتابخانه‌های عمومی ایران» و عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، خشکباری، نماینده سازمان برنامه و بودجه و همچنین علیرضا مختارپور، دبیرکل کتابخانه‌های عمومی کشور، به همراه اسماعیل شفاعی، معاون مالی اداری نهاد، امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی، محمد‌هادی ناصری، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل، محمد جوهرچی، مدیرکل پژوهش، در سالن جلسات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
 
امین متولیان در این نشست، با اشاره به دغدغه نهاد مبنی بر حرکت به سوی آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی در سال‌های اخیر، گفت: دغدغه آینده کتابخانه‌های عمومی در نیمه دوم دهه ۸۰ چه در دانشگاه‌ها و چه در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برجسته‌تر شد که حاصل آن ترجمه آثاری با محوریت این موضوع و در ادامه برگزاری همایش آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی کشور در سال ۱۳۹۲ شد.
 
اولویت آینده‌پژوهی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
وی با اشاره به دیدگاه‌های موافقان و مخالفان موضوع آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی گفت: پس از بررسی‌های گسترده و مشورت همکاران ما در اداره کل آموزش و پژوهش نهاد با صاحبنظران و دانشوران حوزه‌های مرتبط، تصمیم بر آن شد که موضوع آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی از سال ۱۳۹۳ به‌صورت جدی در دستور کار نهاد، به‌عنوان اصلی‌ترین متولی شبکه کتابخوانی در کشور قرار گیرد.

معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد یادآور شد: براساس بررسی‌ها و برآوردهای صورت گرفته می‌توان گفت که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور جزء معدود دستگاه‌هایی است که موضوع آینده‌پژوهی در آن دارای اولویت است و آن‌را در دستور کار خود قرار داده است که در صورت به سرانجام رسیدن و موفقیت در اجرای آن، می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر دستگاه‌های دیگر باشد.

متولیان درباره ضرورت‌های برگزاری این نشست نیز توضیح داد: از آنجا که در این طرح سناریوهای آینده کتابخانه‌های عمومی مشخص و پیشنهاد می‌شود، برگزاری این جلسه می‌تواند نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها و راهبردهای این موضوع داشته باشد. همچنین با توجه به اینکه تصور مردم موجود از کتابخانه‌های عمومی، غالبا به درستی شکل نگرفته، این نشست می‌تواند حساسیت‌های مجریان فرهنگی را برانگیزد
 
تشریح طرح آینده‌نگاری کتابخانه‌های عمومی کشور
محمد‌مهدی ذوالفقارزاده، مجری طرح «آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی ایران» در ادامه این نشست به ارائه گزارشی از این طرح پرداخت و گفت: این طرح به‌طور کلی در چهار مرحله «دیدبانی داخلی کتابخانه‌های عمومی»، «دیدبانی خارجی کتابخانه‌های عمومی»، «سناریوهای آینده کتابخانه‌های عمومی» و «بسته راهبردی پیشنهادی» طراحی شده است.  روش‌شناسی این پروژه نیز براساس «برگزاری کارگاه‌های آینده‌پژوهی مبتنی بر اقدام پژوهی آینده مشارکتی» با هدف ارائه راهکارهای قابل پذیرش برای یک اجتماع که در نهایت به اقدام برای یک تغییر اجتماعی منجر می‌شود و همچنین «سناریو‌نگاری» با هدف ارائه تصاویر و روایت‌های بدیل از آینده، پیش‌بینی شده است.
 
ذوالفقارزاده پس از پخش گزارش تصویری از روند برگزاری کارگاه‌های آینده‌پژوهی در این طرح، دو موضوع «مرجعیت و مالکیت کتابخانه‌های عمومی» و «تسهیل‌گری مشارکت و خدمات کتابخانه‌های عمومی» را مهم‌ترین و بیشترین موضوعات مطرح شده در این کارگاه‌ها عنوان کرد و در ادامه به رویکرد «متولیان» و رویکرد «عامه» در حوزه آینده کتابخانه‌های عمومی پرداخت.
 
ارائه چهار سناریو پیشنهادی این طرح و تشریح بسته راهبردی پیشنهادی که در 10 بخش ارائه شده بود، بخش‌های دیگری از گزارش محمد‌مهدی ذوالفقار‌زاده از طرح «آینده‌پژوهی کتابخانه‌های عمومی ایران» بود.

بررسی گسترش جامعه آماری به خارج از کتابخانه‌ها
در ادامه این مراسم سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقدیر از ارائه و اجرای این طرح پژوهشی طی سخنانی گفت: دغدغه آینده کتابخانه‌های عمومی که در سطح جهانی وجود دارد و در کشور ما هم در دهه اخیر مطرح شد، به شکل شهودی نیز برای ما قابل لمس بود. با همین نگاه در نهاد کتابخانه‌های عمومی در سال‌های اخیر حرکتی شروع شده بود که کتابخانه‌ها تبدیل به یک باشگاه چند منظوره بر محور کتاب شوند. این موضوع یکی از راه‌حل‌هایی بود که اگر ما کتابخانه‌ها را صرفا به‌عنوان محل نگهداری و امانت کتاب در نظر نگیریم، می‌توان راه‌حلی برای استمرار فعالیت با نشاط و پویا حوزه کتاب پیدا کنیم.
 
وی افزود: با این رویکرد دوستان در نهاد تغییراتی را در مدل‌سازی و ساخت و سازهای کتابخانه‌ای و حتی در ورود به برخی حوزه‌ها، مانند ورود به حوزه آسیب‌های اجتماعی که در کنگره «ایفلا» هم مطرح شد، در دستور کار قرار دادند تا بتوانیم با نگاه یک باشگاه اجتماعی، خودمان را به سمت توانستن و حل مسئله‌ها ببریم اما مسیری که در این پژوهش پیموده و نتیجه آن ارائه شد، آن فضای شهودی ما را مستدل‌تر و ادبیات را ادبیاتی علمی‌تر کرده است. می‌توانیم این موضوع را بررسی کنیم که آیا می‌توانیم این مسیر را با در نظر گرفتن حفظ زمان، با مجموعه‌های دیگر هم پیش ببریم؟

تطبیق یافته‌های پژوهش با تجربیات پیشین در دنیا
رئیس هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به تجربیات کشورهای مختلف از این موضوع و دستاوردهای آن‌ها، گفت: همچنین می‌توان بررسی کرد که این الگوی پیشنهادی، با الگوهای دیگر کشورها چه قرابت و چه تفاوت‌ها و چه نسبت‌هایی دارد؛ همچنین تصور می‌کنم که در روندهای ارائه شده در این طرح، به‌خصوص آن روندهایی که دارای اولویت‌های بالاتری در تغییرات هستند، نیاز به یک مطالعات تکمیلی‌تر و مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی بیشتری داریم؛ چراکه عملا در اقدامات و راهکارها اثر می‌گذارند. از سوی دیگر روندهای بزرگ و کلان موثر در کشور را با باید سرعت بیشتری مورد مطالعه دقیق‌تر قرار دهیم و در حوزه اقدامات هم بتوانیم این جنبه عملیاتی شدن را بیشتر ببینیم.
 
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: با توجه به تغییرات پیش‌آمده در حوزه تکنولوژی و فناوری‌های نوین، زندگی اجتماعی ما در همه حوزه‌ها تحت‌تاثیر قرار گرفته است. اما واقعا کتابخانه‌های عمومی در نقطه ویژه‌ای قرار دارند که می‌تواند حیات مجددی را تجربه کند و از سوی دیگر نیز باید مراقب بود که اگر خطایی صورت بگیرد، ممکن است بعدها مدیون زحماتی باشیم که در سال‌های مختلف در این حوزه کشیده شده است.
 
تلاش برای موج‌سواری کتابخانه‌ها در تغییرات جهانی
فریبرز خسروی با ابراز خرسندی از اهتمام نهاد برای پرداختن به حوزه آینده کتابخانه‌های عمومی گفت: مهم‌ترین موضوعی که در کنگره جهانی ایفلا در سال ۲۰۱۹ مطرح شد، موضوع «تغییر» بود؛ اینکه کتابخانه‌ها در مواجهه با آینده یا دچار طوفان می‌شوند و یا باید سوار بر امواج شوند. این طرح اقدامی است برای رهایی از طوفان و سوار شدن بر موج نیازهای روز جامعه. بر این اساس باید در این طرح، توجه ویژه‌ای به نیازهای اطلاع‌‌یابانه نسل بومی تکنولوژی و به‌عبارت دیگر، مخاطبان امروزی کتابخانه‌ها داشته باشیم.

وی افزود: اصولا اقبال به کتاب و کتابخوانی در کشور ما کم است؛ بر این اساس باید افراد را از سنین کودکی و دوره دبستان با کتاب‌ آشنا کنیم؛ اما کودکان ما امروز تشنه کتاب و مطالعه بار نمی‌آیند؛ بر این اساس، معتقدم که در این جلسات حتما باید نماینده‌ای از آموزش و پرورش حضور داشته باشد.

لزوم ایجاد تحول برای رسیدن به ماندگاری
محمد حسن‌زاده، رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران نیز در این مراسم طی سخنانی گفت: در ادبیات آینده‌پژوهی در حوزه کتابخانه‌های عمومی، معمولا ۳ حالت برای کتابخانه‌ها تصور می‌شود؛ این حالت‌ها شامل «مرگ تدریجی»، «بقای خنثی» و «مکانی اثربخش و ماندگار» هستند. تمام فعالیت‌های صورت گرفته برای آینده‌پژوهی ازجمله این طرح برای رسیدن به حالت سوم از این حالات است اما برای رسیدن به این حالت ما باید در چند حوزه تحول را تجربه کنیم.

وی افزود: اولین تحول «نحوه اداره سازمان» است که باید به چابک بودن و مردمی بودن، توانمند بودن و هوشمند بودن برسد. دومین تحول در حوزه «محتوا» است که باید چندگانه و به‌روز باشد؛ در حوزه «تعامل» باید برون‌گرا باشد؛ خود کتابخانه‌ها «ایجاد‌کننده روند» باشند و دنباله‌رو نباشند؛ از سوی دیگر حداقل ۶ عامل وجود دارد که کتابخانه‌های عمومی متأثر از آن‌ها خواهد بود که شامل تغییر در نوع تعاملات جهانی، تغییر در جهان دانش، جهانی شدن فردی، تغییر در حکمرانی ملی و منطقه‌ای، تغییر در ساختار آموزش، تغییر در ساختار دولت‌ها و تغییر در مفاهیم اصلی مانند سبک زندگی است و هر مطالعه‌ای به این موارد توجه نکند محکوم به فنا است.

اشرف بروجردی، رئیس کتابخانه ملی نیز در این نشست با تقدیر از اقدام نهاد در توجه به آینده کتابخانه‌های عمومی گفت: این اقدام می‌تواند برای ارائه خدمات به افرادی که دغدغه کتاب و کتابداری دارند، بسیار راهگشا باشد و با ظرفیت‌های موجود در نهاد و توجه به استانداردها، می‌توان اقدامات موثری برای آینده شبکه کتابخانه‌ها در کشور انجام داد.