اسنایدر در این کتاب تلاش‌های روسیه برای نفوذ به دموکراسی‌های غربی را مورد بررسی قرار می‌دهد. با پایان جنگ سرد، لیبرال دموکراسی پیروز به نظر می‌رسید مفسران و ناظران پایان تاریخ را اعلام کردند و از آینده صلح‌آمیز جهانی مطمئن بودند. این باور کاملا اشتباه از آب در آمد. زمانی که پوتین اقتدار‌گرایی را در روسیه احیا کرد این اقتدار‌گرایی از شرق به غرب گسترش پیدا کرد روسیه به اوکراین حمله نظامی کرد، جنگ سایبری علیه امریکا و اروپا به راه انداخت، ظهور پوپولیسم، همه پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات جزو اهداف روسیه برای تضعیف نهادها، دولت‌ها و ارزش‌های غربی بودند.
نویسنده به دنبال الگوها و مفاهیمی است که می‌تواند به ما کمک کند زمان خود را درک کنیم. کتاب «در مسیر ناآزادی»، که اثری قدرتمند و بی‌مانند در بررسی تاریخ معاصر است، بر پایه تحقیقات گسترده و گزارش شخصی اسنایدر بنا شده، که پا را از تیترهای خبری فراتر می‌گذارد و ذات حقیقی تهدید به دموکراسی و قانون را فاش می‌کند. برای درک این چالش، باید فضیلت‌های سیاسی بنیادین را که عرف ارائه می‌دهد ببینیم و حتی آنها را بازسازی کنیم تا بتوانیم آینده را بسازیم.
اسنایدر ما را در مقابل انتخاب‌هایی قرار می‌دهد ـ برابری یا الیگارشی، فردگرایی یا توتالیتاریسم، حقیقت یا دروغ ـ تا درک ما را از زندگی به چالش بکشد تا اینکه در این دنیای پر از شک و تردید راهی روبه جلو، رو به آینده پیدا کنیم.
وضعیت راست‌های افراطی در اروپا، چالش‌های داخلی و بین‌المللی اکراین، جنگ‌های سایبری، کارزار انتخاباتی آمریکا در سال 2016 و همه‌پرسی درباره اتحادیه اروپا، نقش‌آفرینی روسیه در این رویدادها چگونه بوده است؟ اسنایدر این کتاب را با استناد وقایع و روند رویدادهای معاصر نوشته و از تهدیدی سخن می‌گوید که ستون‌های آزادی در غرب را به لرزه درآورده است. او می‌گوید: «تاریخ هرگز پایان نمی‌پذیرد و این چالش جدید ما را وادار می‌کند با انتخاب‌هایی که آینده را رقم می‌زنند روبه‌رو شویم: برابری یا الیگارشی، فردگرایی یا توتالیتاریسم، حقیقت یا دروغ.» این کتاب برای آن‌هایی که به دنبال دموکراسی هستند تکان‌دهنده است.
اوکراین چگونه تشکیل شد؟
یکی از موضوعات جالب توجه که کتاب به آن اشاره دارد چگونگی تشکیل اوکراین است. در این باره می‌خوانیم: «ایده یک «اوکراین» برای اشاره به بخشی از سرزمین‌های روس باستانی، بعد از 1569 میلادی مطرح شد، زمانی که رابطه سیاسی لیتوانی و لهستان تغییر پیدا کرد. در همان سال، پادشاهی لهستان و دوک‌نشین بزرگ لیتوانی، جمهوری مشترک‌المنافع تشکیل دادند – وحدت مشروطه دو سرزمین. در زمان مذاکره، بیشتر قلمرو اوکراین امروزی، از بخش لیتوانی به بخش لهستانی جمهوری مشترک جدید انتقال یافت و این سرآغاز نبردهایی شد که ایده سیاسی اوکراین را به وجود آورد.
بعد از 1569 در قلمرو اکراین امروزی، سنت‌های مسیحیت شرق روس توسط مسیحیت غربی ـ که در شرف دگرگونی‌های زیادی بود ـ به چالش کشیده شد. کاتولیک‌های لهستان و متفکران پروتستان، با کمک دستگاه چاپ، حاکمیت مسیحیت شرق را در سرزمین‌های روس به چالش می‌کشیدند. برخی سرداران ارتدوکس روس به پروتستانتیسم یا مذهب کاتولیک گرایش یافتند و زبان لهستانی را برای ارتباط اتخاذ کردند. این سرمایه‌داران محلی، به پیروی از مدل لهستانی (والگو قرار دادن اشرف‌زادگان لهستانی که به شرق رفتند) استپ‌های حاصلخیز اوکراین را به مزارع بزرگ تبدیل کردند. این به معنای مقید کردن مردم محلی به زمین به مثابه رعیت بود تا از کارشان بهره‌کشی کنند. دهقانان اوکراینی که می‌کوشیدند از رعیت فرار کنند، اغلب نوع دیگر از اسارت گریبانشان را می‌گرفت، از آنجایی که مسلمانان کشورهای همسایه می‌توانستند آنها را به عنوان برده، در جنوبی‌ترین قسمت که امروزه اوکراین نامیده می‌شود، بفروشند. این مسلمانان، معروف به تاتارها، تحت سلطه امپراتوری عثمانی بودند.
بعد از آنکه ارتش سرخ، ارتش آلمان نازی را در 1945 شکست داد، مرزهای اوکراین شوروی به سمت غرب گسترده شد تا مناطقی از لهستان و نیز سرزمین‌های کوچک از چکسلواکی و رومانی را در بر بگیرد. در 1954، شبه جزیره کریمه از جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه جدا و به جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین ضمیمه شد. این آخرین تعیین مرز بین دو جمهوری شوروی بود.»
مشکلات یک کشور تازه تشکیل‌یافته
اوکراین به عنوان دولتی تازه استقلال‌یافته مشکلات زیادی داشت که واضح‌ترین‌اش فساد بود. یک قرارداد همکاری با اتحادیه اروپا ـ که یانوکویچ وعده امضا کردنش را داده بود ـ وسیله‌ای بود برای حمایت از حاکمیت قانون در اوکراین. کارکرد تاریخی اتحادیه اروپا دقیقا نجات دولت اروپایی بعد از امپراتوری بود. یانوکونچ احتمالا این موضوع را نفهمیده بود اما بسیاری از شهروندان اوکراین این را درک می‌کردند. در دید آنها، تنها آینده یک قرارداد همکاری می‌توانست رژیم یانوکونچ احتمالا این موضوع را نفهمیده بود اما بسیاری از شهروندان اوکراین این را درک می‌کردند.
در دید آنها، تنها آینده یک قراردادهمکاری می‌توانست رژیم یاکونچ را برایشان قابل تحمل کند. از این رو وقتی یاکونچ ناگهان در 21 نوامبر 2013 اعلام کرد که اوکراین این قرارداد همکاری را امضا نخواهد کرد، صبر و تحمل مردم لبریز شد. یانوکویچ این تصمیم را بعد از گفت‌وگو با پوتین گرفته بود. سیاست تقدیر ازلی و ابدی روسیه، که تا آن زمان بیشتر اوکراینی‌ها نادیده‌اش گرفته بودند ناگهان در آستانه در بود.
با آغاز 24 فوریه 2014 حدود ده هزار نیروی ویژه روسیه، با یونیفورم اما بدون آرم نظامی، از راه شبه جزیره کریمه به شمال حرکت و به اوکراین حمله کردند. ستاد فرماندهی اوکراین از این حمله غافلگیر شد و هدف اصلی این بود که جلوی خشونت مضاعف گرفته شود. مقامات موقت اوکراینی به نیروهای اوکراین در شبه جزیره دستور دادند مقاومت نکنند.
کتاب «در مسیر ناآزادی» اثر تیموتی اسنایدر با ترجمه هادی شاهی در 416 صفحه از سوی نشر کتاب پارسه به بهای 63 هزارتومان منتشر شده است.
نظر شما