زندگی اسدی لاری همواره با چند اصل کلیدی همراه بوده است. نخستین و کلیدی‌ترین ویژگی او معلمی است. همان‌طور که روایت‌های این کتاب نشان می‌دهد، نگاه اسدی لاری به معلمی در کلاس درس محدود نشد، هرچند که به روایت شاگردانش، معلمی یکتا هم بود؛ او در تمام سال‌های عمر برای اطرافیانش معلمی بی‌همتا، اثرگذار و دلسوز بود. دومین ویژگی کلیدی او «مبارزه» بود. مبارزه با فقر، مبارزه با جهل و مبارزه با ظلم در مراحل مختلف زندگی او نمایان است. از تلاش‌ها برای محرومیت‌زدایی در آبادان تا کلاس‌های پرشور در مدرسه و دانشگاه و تحمل روزهای سخت زندان کمیته مشترک، همه و همه نشان از همین موضوع دارد.
با همه این اوصاف درباره زندگی، معلمی و مبارزه اسدی لاری در همه سال‌های گذشته کوتاهی شده است. بسیاری از راویان دست‌اولی که خاطراتی از او داشته‌اند، به مرور زمان یا درگذشته‌اند یا فراموشی بر آنها غلبه کرده یا گذار سال‌ها، جزئیات و کیفیت شرح رویدادها را کم‌رنگ کره است؛ اما به هرحال و با غلبه بر همه محدودیت‌ها این مجموعه گردآوری و تدوین شده است. فرصت مغتنم گفتگو با گوهرالشریعه دستغیب و روایت دست‌اول و دقیق ایشان از روزهای زندگی و همراهی با اسدی لاری و همچنین گفتگو با دو فرزند وی (زهرا و محسن اسدی لاری) و برادرشان رحیم اسدی لاری، در کنار گفتگو با برخی همراهان ایشان و بهره‌مندی از یادداشت‌ها و خاطره‌های برجای‌مانده از سال‌های قبل و چند مصاحبه مکمل دیگر مجموعه از روایت‌ها از ادوار مختلف زندگی ایشان شکل گرفته است. افزون بر اینها مجموعه‌ای از عکس‌ها و اسناد و دست‌نوشته‌های برجای‌مانده نیز افزوده شده و در نهایت این یادنامه آماده شده است.
یکی از پرسش‌های این کتاب درباره گرایش دکتر اسدی به مساله نهضت ملی است که از گوهرالشریعه دستغیب، همسر حسن اسدی لاری پرسیده شده است و وی در پاسخ گفته است: پدرم بسیار آگاه و روشن بود و این اتفاقات زمانی روی داد که آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق با یکدیگر همکاری می‌کردند؛ بنابراین پدرم بسیار از آنها طرفداری کرده و همه را برای کمک کردن تشویق می‌کرد؛ حتی از مردم می‌خواست کمک مالی کنند؛ مثلا از ما نیز می‌خواست که کمک مالی کنیم؛ بنابراین من و خواهرم مبلغ کمی که برای خرید طلا پس‌انداز کرده بودیم با تشویق پدرم آن را برای قرضه ملی دادیم. دکتر اسدی در آبادان بسیار فعال بود؛ ایشان نماینده معلمان آبادان در خوزستان بود و برای شرکت در متینگ‌ها و جلسات به تهران می‌آمد. از علل تبعید ایشان از آبادان به تهران به جهت همین فعالیت‌های سیاسی وی در زمان مصدق بود که جریان مفصلی دارد.
اسدی برای فعالیت‌های اجتماعی پافشاری می‌کرد و همیشه برای کارهای خیر پیش‌قدم می‌شد؛ حتی سرکلاس و در میان صحبت‌هایش به انجام کارهای خیر اشاره می‌کرد. اسدی برای شاگردانش اهمیت خاصی قائل بود و یکی از اتهاماتی که ساواک علیه ایشان عنوان کرده بود، کلام و رفتار او نسبت به جوانان و دانش‌آموزان بود و متقابلا علاقه وافر جوانان نسبت به ایشان که موجب تحول انقلابی بود. عموما سایر معلم‌ها در این زمینه‌ها کارکردی نداشتند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «بقا و دوام هر جامعه‌ای مبتنی بر وجود افراد و نهادهایی است که خلق ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی می‌کنند و خود بی‌هیچ انتظار و چشمداشتی حامل و مروج آنها می‌شوند. مردان و زنانی که در ستیز با جهل و جور مایه از جان می‌گذارند و با استقبال از رنج و سختی برای خود به رهایی و آزادی برای دیگران می‌اندیشند و می‌کوشند، عاملان بی نام و نشان این حیات و استمرار اجتماع‌اند. هرچه شرایط جامعه دشوارتر و پیچیده‌تر باشد، نقش این ارزش‌آفرینان و کنشگران که به غیرخدا نمی‌اندیشند و جز در راه رهایی مردم گام برنمی‌دارند، بیشتر است.
مرحوم حسن اسدی لاری (1305 ـ 1368) از شمار همین کوشندگان راه دانایی و آگاهی و آزادی است که از باب خلق معنا در زندگی و آفرینش حیات اخلاقی و سیاسی در جامعه، حقی تاریخی به گردن نسل ما و نسل‌های بعدی دارد. او حریف صبور و غیور دوران سیاه ستمشاهی است که از مدرسه تا مسجد و زندان برپا ایستاد و درس آگاهی و آزادگی را تا عمق ذهن و جان همه آنان که در پیرامونش بودند، پیش برد. او معلم بود، اما بیش و پیش از آن مربی و سرمشق در رفتار و سلوک انسانی و آموزگار گوهر دینداری بود که اخلاق رهایی‌بخش و تعهد اجتماعی است. دکتر حسن اسدی لاری برای همه آنان که به او نزدیک بوده‌اند یا از نزدیک با او زیسته‌اند، انسانی والا و وارسته و تأثیرگذار بود؛ همین ویژگی‌های نیکو باری سنگین بر دوش آنان می‌‌نهاد که به گفته حافظ حق آن بندگی مخلصانه را یادآور شوند.»
کتاب «آموزگار زندگی» یادنامه حسن اسدی لاری نوشته پدرام الوندی در 270 صفحه، شمارگان 500 نسخه و بهای 40 هزار تومان از سوی نشر کویر منتشر شده است.
نظر شما