جعفر همایی، مدیرمسئول نشر نی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مهم‌ترین تاثیر شیوع ویروس کرونا بر صنعت نشر را تعطیلی کتابفروشی‌ها خواند و گفت: وقتی کتابفروشی‌ها تعطیل و بازارشان راکد باشد، نمی‌توانند چک‌های مراکز پخش را پاس کنند، در نتیجه مراکز پخش هم نمی‌توانند چک‌های ناشرها را پاس کنند و به این ترتیب کل چرخه در خطر است.
فروش غیرحضوری کتاب کاغذی در ایام کرونا ناچیز است
وی درباره فروش غیرحضوری و اینترنتی کتاب، به‌عنوان جایگزین فروش حضوری آن در شرایط حاضر و شرایط مشابه، عنوان کرد: اینجا با دو مسأله مواجه هستیم، یکی فروش ایبوک‌ها (ebook) و دیگری فروش کتاب کاغذی؛ که طی این مدت شیوع کرونا، مقدار فروش غیرحضوری کتاب کاغذی در فروش کل کتاب، خیلی ناچیز بوده و طبیعتاً نمی‌تواند پاسخگوی هزینه‌ها و دستمزدهای جاری ناشرها، کتابفروش‌ها و توزیع‌کنندگان کتاب باشد.
مدیر نشر نی با اشاره به افزایش فروش کتاب‌های الکترونیک در ایام شیوع کرونا در کشور، عنوان کرد: فروش کتاب الکترونیک و ایبوک‌ها در روزهای گذشته افزایش داشته است، منتها دلیل این افزایش فروش این است که ناشرهای الکترونیک، یک وجه تخفیفی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفتند؛ یعنی کتاب را با یک‌سوم یا یک‌چهارم قیمت می‌فروشند.
مطالعه ایبوک بیشتر به شوخی شبیه است
همایی مطالعه ایبوک‌ها در مقابل کتاب کاغذی را یک شوخی خواند و گفت: مطالعه کتاب ایبوک در کشور حداکثر حدود ۳ درصد کل کتاب کاغذی است؛ بنابراین مطالعه ایبوک بیشتر به شوخی شبیه است. ازطرفی آن‌هایی هم که ایبوک می‌گیرند، معمولاً کتابخوان نیستند؛ یعنی کتاب نمی‌خوانند و اگر خیلی علاقه‌مند باشند، فقط چند صفحه اول کتاب را نگاه می‌کنند، یا یک بخش کوچک آن را می‌خوانند.
وی افزود: عموماً مطالعه کتاب، از طریق کامپیوتر و لوازم الکترونالکدر ایران شوخی است. اینکه گفته می‌شود همه مدرن شوند، کتاب الکترونیک منتشر کنند و از این راه چرخه کتاب بگربگردچندان درست نیست. حتی در کشورهای پیشرفته غربی هم ایبوک سهم کمتری نسبت به کتاب کاغذی دارد؛ برای مثال در آمریکا مجموع فروش ایبوک، حداکثر بین ۷ تا ۹ درصد است و در‌حال‌حاضر میل به کاهش هم دارد؛ ضمن اینکه خرید ایبوک به معنی خوانده شدن آن کتاب نیست.
مدیرمسئول نشر نی در واکنش به لغو احتمالی سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: باتوجه به شرایط پیش آمده، قاعدتا باید نمایشگاه کتاب لغو شود؛ چون امکان برگزاری نمایشگاه در اردیبهشت و خرداد ماه وجود ندارد. حتی پیشنهاد شده بود، نمایشگاه آبان‌ماه برگزار شود که به‌نظر من، آن هم امکان‌پذیر نیست؛ زیرا این داستان ادامه دارد.
همایی ضمن تاکید بر استفاده از راهکارهایی برای عدم اتکای صنعت نشر به فروش کتاب در نمایشگاه کتاب، عنوان کرد: اساسا باید کاری کرد که صنعت و موسسات نشر به سمتی بروند که متکی به فروش کتاب در نمایشگاه کتاب نباشند؛ به‌خصوص نمایشگاه‌های استانی که باعث‌شده کتابفروشی‌ها به‌شدت تضعیف شوند؛ بنابراین چرخه صنعت نشر باید داخل خود بنگاه‌های انتشاراتی، کتابفروشی‌ها و مراکز توزیع بچرخد.
وی افزود: نمایشگاه کتاب با بودجه‌هایی اداره می‌شود و گروه‌ها و و بخش‌هایی در آن منافع دارند؛ ولی نمایشگاه، به‌خصوص نمایشگاه های استانی، نه‌تنها باعث رونق کتاب و کتابخوانی نمی‌شوند، بلکه باعث تضعیف موسسات نشر و توزیع کتاب و کتابفروشی‌ها _به‌خصوص کتابفروشی‌های شهرستان‌ها_ نیز می‌شود و آنها را به ورشکستگی می‌کشانند.
به‌جای برگزاری نمایشگاه کتاب، کتابخانه‌های عمومی را تجهیز کنید
مدیرمسئول نشر نی ضمن پیشنهاد تجهیز کتابخانه‌های عمومی، به‌جای برگزاری نمایشگاه کتاب، اظهار کرد: به‌نظر من بودجه‌هایی که دولت صرف برگزاری نمایشگاه‌های کتاب می‌کند، صرف تجهیز کتابخانه‌های عمومی کند، برای کتابخانه‌های عمومی کتاب بخرد و آنها را توسعه دهد. در همه جای دنیا این جزو وظایف دولت است؛ برعکس در هیچ جای دنیا برگزاری نمایشگاه کتاب و سوبسید‌دادن به برگزاری آن، جزو وظایف دولت نیست.
وی افزود: حالا که این اتفاق افتاده، بهتر است دولت این بودجه چند میلیاردی که قرار بود صرف برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب و اجاره محل برگزاری آن و ... شود، کتاب بخرد و کتابخانه‌های عمومی را تجهیز کند. ازطرفی خرید این کتاب‌ها مستقیم از کتابفروشی‌ها و ناشرها صورت بگیرد، که خسارت این گروه هم تا حدی جبران شود.
همایی درباره جبران خسارات ناشی از شیوع ویروس کرونا بر صنعت نشر گفت: اینجا دو مساله مطرح است، یکی اینکه وقتی یک اپیدمی می‌آید، لازمه‌اش این است که تمام موسسات بخش خصوصی، دولتی و عمومی یک‌سری موارد را رعایت کنند و همچنین؛ برای اینکه کسب‌و‌کارها آسیب نبینند، دولت‌ها همیشه باید تمهیداتی در نظر بگیرند که خسارت این بنگاه‌ها به پایین‌ترین حد ممکن برسد و تعطیل نشوند؛ زیرا تعطیل شدن این بنگاه‌ها، در نهایت به ضرر دولت است.
وی افزود: دولت باید کاری کند که این خسارت‌ها کم شود، برای این کار هم باید به‌جای اینکه سوبسیدی بدهد، یک‌سری هزینه‌ها را نگیرد؛ مثلاً مالیات نگیرد، یا اینکه دولت بخشی از هزینه‌های تامین‌اجتماعی موسسات را بپردازد، یا آن را به تعویق بیندازد، یا جرایم را ببخشد. دولت باید این قبیل کارها را در حد توانایی و بودجه‌ای که دارد، انجام دهد.
خسارت کتابفروشی‌ها بلافاصله به صنعت نشر برمی‌گردد
مدیرمسئول نشر نی درباره کمک به کتابفروشی‌ها عنوان کرد: باید در نظر داشت که کتابفروشی‌ها بیشترین خسارت را دیده‌اند و طبیعتا این چرخه خسارت کتابفروشی‌ها، بلافاصله به صنعت نشر برمی‌گردد.
وی افزود: البته در این مساله،رعایت بحث اخلاقی اهمیت دارد. گاهی‌اوقات در شرایط بد اقتصادی، یک عده‌ای پول دارند ولی بدهی‌های خود را پرداخت نمی‌کنند. باید کسانی که مردم از آنها حرف‌شنوی دارند بحث آن را _که درواقع یک بحث فرهنگی است _ راه بیندازند و روشن کنند که ضرر رعایت‌نکردن اخلاق تجاری، بلافاصله به کل این چرخه برمی‌گردد.
تنها راه‌حل برای تمام شدن یک داستان ادامه‌دار
همایی ضمن اشاره به مسائل اقتصادی و کمک به کتابفروشی‌ها در ایام پساکرونا گفت: بحث دوم، بحث اقتصادی است؛ به این معنی که اگر کتابفروشی‌ها نتوانند چک‌های خود را پاس کنند، مراکز پخش نمی‌توانند چک‌های ناشرها را پاس کنند و درنتیجه ناشرها مجبور می‌شوند یا تعطیل کنند، یا تولید آنها کم می‌شود. این وضعیت در بلندمدت باعث می‌شود کتاب به کتابفروشی‌ها نرسد و درآمد مولفان و مترجمان پایین بیاید؛ بنابراین دولت باید طوری برنامه‌ریزی کند که به‌جای هزینه‌های نمایشگاه کتاب، این چرخه اقتصادی از طریق کتابفروشی‌ها ترمیم شود؛ در نتیجه آن می‌تواند رکود این چرخه اقتصادی کمتر شود و به حیات خود ادامه دهد. به نظر من این تنها راه‌حل است که می‌توان به کار گرفت تا این داستان تمام شود.
جمعه ۲۲ فروردین ۱۳۹۹ - ۰۸:۰۰
نظر شما