در همین دوران یک پزشک آلمانی به نام رابرت کخ به میکروبشناسی علاقهمند شد. از مهمترین فعالیتهای علمی کخ معرفی اصول چهارگانهای است که برای تأیید بیماریزا بودن یک میکروب مشخص الزامی است. رابرت کخ باکتریهای مولد سیاه زخم، وبا و باکتری مولد سل را کشف کرد و برای این موفقیتها در سال 1905 موفق به کسب جایزه نوبل در پزشکی شد.
کتاب «میکروبشناسی پزشکی» تألیف امید عزیزی، متخصص باکتریشناسی پزشکی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه در دو بخش کلی مبانی میکروبشناسی» و «باکتریشناسی پزشکی»، در قالب 49 فصل ضمن اشاره به تاریخچه، طبقهبندی و توصیف پروکاریوتها و ساختار و سازماندهی سلولهای پروکاریوتی، به تشریح موضوعاتی همچون تغذیه و رشد میکروبی، مطالعه باکتریها، ژنتیک میکروبی، آنتیبیوتیکها، کنترل رشد میکروبی در محیط، فلور میکروبی طبیعی بدن و معرفی ساختار و رفتار انواع باکتریها میپردازد.
آشنایی با فلور میکروبی طبیعی بدن
«اصطلاح فلور طبیعی یا فلور میکروبی به جمعیتی از میکروارگانیسمها گفته میشود که روی پوست و مخاط افراد سالم زندگی میکنند. پوست و غشاهای مخاطی، همیشه دارای میکروارگانیسمهای زیادی هستند که میتوان آنها را به دو گروه تقسیم کرد:
1- فلور مستقر: شامل میکروارگانیسمهای نسبتا ثابتی است که در یک سن خاص و در محل خاصی یافت میشوند و در صورت پاکسازی، دوباره جایگزین میشود.
2- فلور موقت: شامل میکروارگانیسمهای غیربیماریزا یا بالقوه بیماریزا هستند که روی پوست و غشاهای مخاطی ساعتها، روزها و هفتهها باقی میمانند، از محیط کسب میشوند، بیماری ایجاد نمیکنند و بهطور دائمی روی این سطوح نمیمانند.
در صورت از بین رفتن فلور مستقر، ارگانیسمهای گذرا میتوانند کلونیزه و مستقر شوند، تکثیر پیدا کنند و بیماری ایجاد نمایند. هنگامی که میکروارگانیسم بر روی و یا به مکان خاصی از بدن میزبان میرسند، یک رابطه خاصی را با آن میزبان بسته به شرایط موجود برقرار میکنند.»
کنترل رشد میکروبی در محیط
«انواع متنوعی از روشهای کنترل شیمیایی و فیزیکی میکروبی وجود دارد، اما روش عمل آنها به دو دسته اصلی تقسیم میشود: آنهایی که یکپارچگی سلولی را از طریق اثرات شدید بر دیوارههای سلولی و یا غشاء سیتوپلاسمی برهم میزنند و آنهایی که متابولیسم و تکثیر سلولی را با تداخل در ساختار پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک متوقف میسازند.
در ویروسهای پوششدار، پوشش یک غشاء تشکیل شده از پروتئین و فسفولیپیدها است که مسئول اتصال ویروس به سلول هدف است. آسیب به پوشش توسط عوامل فیزیکی یا شیمیایی، بهطور کشنده تکثیر ویروس را متوقف میسازد و فقدان پوشش در ویروسهای بدون پوشش، مسئول تحمل بیشتر آنها در شرایط سخت محیطی، ازجمله در برابر عوامل ضدمیکروبی است.»
برخی از افراد آلوده برای سالها بدون علامت و عفونت باقی میمانند
«انسانها با بیماری فعال، مخازن مهم عفونت برای انسانهای دیگر میباشند. آنچه که احتمالا خیلی روشن نیست، این است که افراد بدون هیچ نشانه آشکاری، قبل یا بعد از یک بیماری آشکار نیز ممکن است در برخی از موارد عفونی باشند. علاوه بر این، برخی از افراد آلوده برای سالها بدون علامت و عفونی باقی میمانند، ازجمله این موارد میتوان سل، سیفلیس و ایدز را نام برد. درحالیکه برخی از این حاملین پاتوژن را در بدن خود انکوبه کرده و در نهایت بیماری ایجاد میگردد، سایرین بهصورت یک منبع عفونت بدون ایجاد بیماری باقی میمانند.»
نخستین چاپ کتاب «میکروبشناسی پزشکی» در 1312 صفحه با شمارگان 300 نسخه به بهای 34 هزار و 900 از سوی انتشارات جامعهنگر راهی بازار نشر شده است.
نظر شما