نویسنده در این كتاب، مجموعه‌ای از دلایل تاریخی در رابطه با چگونگی شکل‌گیری تصویر مسلمانان در سینما و رسانه‌های آمریكایی را مورد ارزیابی قرار داده و بر پایه مبانی نظری نظریه بازنمایی، نظریه روایت و مطالعات انتقادی در حوزه شرق‌شناسی و مطالعات پسااستعماری این دلایل و شواهد را بررسی کرده است.
این کتاب نشان می‌دهد که نگاه به مسلمانان به‌عنوان «دیگری» از رویكرد شرق‌شناسانه (دانشی كه ادوارد سعید با نقدی كوبنده پایه‌هایش را متزلزل كرد) ناشی می‌شود اما وقایعی مانند واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نیز نقطه عطفی در رویکرد اسلام‌هراسانه تمدن غربی است.
رویكرد كتاب بر پایه بهره‌گیری از روش‌های علمی است و بر این پایه تحلیل روایت چهار فیلم را برای احصای نتایج مدنظر قرار داده است. نتایج تحلیل روایت فیلم‌های «در سرزمین خون و عسل»، «ملکه صحرا»، «حرارت جاوا» و «غیرقابل درک» ابزاری شده است تا به كمك آن، نویسنده نحوه بازنمایی دانش شرق‌شناسی، تحولات تاریخی و سیاست‌های کنونی ایالات متحده را در سینمای هالیوود را نشان دهد. نتیجه‌ای كه نویسنده نتوانسته از این تحلیل بگیرد این است كه وضعیت بازنمایی مسلمانان در سینمای هالیوود، پس از یازده سپتامبر نسبت به سال‌های گذشته وضعیت متفاوتی یافته است.
توجه به قومیت‌های متنوع مسلمانان به غیر از اعراب، پیچیده شدن روایت‌های داستانی و شخصیت‌های مسلمان در فیلم‌ها، نقد حاکمان و حکومت‌های مسلمان و توجه به درخواست‌های سیاسی و اجتماعی مسلمانان، از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر در سینمای هالیوود بدان توجه شده است. همچنین نویسنده در این کتاب معتقد است که فیلم‌های اخیر، از روایت‌های ساده و کلیشه‌ای از مسلمانان فاصله گرفته‌اند و مسلمانان را در روایت‌هایی محکوم می‌کنند که با استدلال همراه است.
نویسنده در این کتاب اعتقاد دارد که ذهنیت شرق‌شناسانه، سیاست «اسلام‌هراسی» در رسانه‌ها را شکل می‌دهد و این سیاست نیز به‌عنوان عنصری محوری، جریان‌های اجتماعی و سیاسی جهان اسلام را مورد هدف قرار داده است. بنابراین مسئله اصلی این کتاب این است که روایت از اسلام و مسلمانان در سینمای هالیوود، با توجه به سیاست‌های راهبردی ایالات متحده و پیشینه تاریخی دانش شرق‌شناسی چگونه بازنمایی می‌شود؛ زیرا فرض این است که روندهای بازنمایی متوقف نمی‌شوند و روایت کماکان ادامه دارد.
بنابراین این کتاب با «تحلیل روایت پسااستعماری فیلم» به شناسایی روایت‌های هالیوود می‌پردازد. تحلیل روایت پسااستعماری، نقطه تلاقی «نظریه و روش تحلیل روایت ساختاگرا» با «نظریه و مطالعات پسااستعماری» است.
مطالعه ساختاری و انتقادی متن رسانه‌ای، با بهره گرفتن از تحلیل ساختاری روایت در فیلم و نظریات انتقادی پسااستعماری می‌تواند وضعیت و موقعیت کنونی بازنمایی را روشن سازد. خصوصاً آنکه در مطالعات بازنمایی، هم پیشینه تاریخی و هم سیاست‌گذاری‌های کنونی موردتوجه قرار می‌گیرد.
نویسنده در مقدمه كتاب می‌گوید: «جهان روایتها منقطع از جهان انسانی نیست. روایتها و انسانها در رابطهای دیالکتیکی با یکدیگر معنا را میسازند و ساختارهای معنایی و روایی را تعین میبخشند. از وجهی باید گفت که ساختارهای روایتی نه از قبل موجود بودهاند و نه از منظری دیگر، صرفاً ساخته انسان هستند. بااینحال، آنها اتفاقی نیستند و در ساختارهایی از معنا مرتباً در حال تجربه و تغییر بوده و به زندگی انسانها معنا میبخشند. بنابراین قابلیت شناخت دارند، هرچند که «زمان» بر آنها عارض است و فهمِ زمانمند روایتها کار علمی را دچار مشکل می‌کند. زیرا انباشت تجارب زیسته هر لحظه امکان گونهای از فهم را ممکن میسازد که زمانمند است. اما این توضیح هرگز بدین معنا نیست که انسان قدرت مداخله در ساختار روایتها را ندارد، بلکه گروهی از انسانها میتوانند از هنر داستان‌پردازی و روایتگری بهره برند و جلوه روایت خود را فزونی دهند و در برابر دیگر روایتها توفیق بیشتری داشته باشند.
برای ارایه قدرتمند روایت‌های برگزیده، سینما ساختاری هنری دارد که منشأ آن قدرت و ایدئولوژی است. تقابلهای روایی عرض اندام می‌کنند و آنکه در جایگاه قدرت است روایتی از مفاهیم بشر ارایه می‌کند که در تداوم سلطه خود باشد. در شکل‌گیری روایتها، مفهوم سلطه نیز هنگامی معنا مییابد که با مفهوم «انحصار» همراه باشد. به نظر میرسد که روایت‌های سینمایی هالیوود واجد چنین معنایی باشد. در این صورت، روایت‌های اکثریت در برابر روایت‌های «اقلیت» جنسیتی و اقتصادی و نژادی و قومی قرار می‌گیرد و یک روایت خاص از معنای انسان و جهان ارائه می‌شود. روایت‌های سینمای هالیوود از اسلام و مسلمانان در همین قالب قابل فهم است.»
كتاب در پنج فصل و یك نتیجه‌گیری منتشر شده و فصل‌های آن عبارتند از: «مقدمه‌ای بر تاریخ شرق‌شناسی و نظریه پسااستعماری»، «بازنمایی و روایت در تحلیل پسااستعماری فیلم»، «برساخت‌های جنسیتی و فمینیسم لیبرال؛ تحلیل روایت پسااستعماری فیلم در سرزمین خون و عسل»، «نوشرق‌شناسی و نظم سیاسی جدید در قلمرو مسلمانان؛ تحلیل روایت پسااستعماری فیلم «ملکه صحرا»، «برساخت‌های قومیتی از مسلمانان؛ تحلیل روایت پسااستعماری فیلم «حرارت جاوه»؛ «مسئله مسلمانان غربی و مهاجران مسلمان؛ تحلیل روایت پسااستعماری فیلم غیر قابل درک».
انتشارات سوره مهر كتاب «شرق‌شناسی هالیوود» نوشته مجید سلیمانی ساسانی را در سال 1398 با تیراژ 1250 نسخه و قیمت در 312 صفحه منتشر كرده است.
نظر شما