به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بدون شک ثواب‌های عظیم و فوق‌العاده‌ای که برای حج در احادیث آمده و همچنین کیفرهای سختی که برای ترک آن در قرآن مجید و روایات اسلامی ذکر شده، همه به خاطر اسرار و فلسفه‌های مهمی است که حج دارد.کتاب «اعمال و واجبات حج» سعی دارد نکات مهم و اسرارآمیز حج را بیان کند و از کمیت و کیفیت‌ها سخن بگوید. نویسنده در این کتاب حج را در معنای واقعی بیان کرده و از شرافت زمانی و اهمیت آثار حج، انواع و اقسام آن سخن گفته، همچنین در این کتاب درمورد حج تمتع و کیفیت آن و آثار معنوی و برکات حج بر زندگی شخصی و اجتماعی حاجی سخن به میان آمده و درمورد تاریخچه حج و انواع استطاعت‌ها نیز بحث شده است. درخصوص ویژگی‎ها و فواید فریضه حج، با اسماعیل جانجانی، نویسنده کتاب «اعمال و واجبات حج» به گفت‌وگو نشستیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
 
اهمیت معنوی و عبادی حج در میان عبادات و احکام اسلامی چیست؟
اهمیت معنوی و عبادی حج در میان عبادات و احکام اسلامی در تمام طول عمر انسان باقی خواهد ماند و باید این معنویت در انسان حفظ شود. حج باعث می‌شود که یک موقعیت اجتماعی معنوی برای شخص حاجی ایجاد شود. حج یک ابزار معنوی است که می‌توان در مهار علایق و عدم دلبستگی دنیوی از آن بهره برد و اهمیت معنوی آن در پاک نگه داشتن مال و رعایت حقوق مردم است. اگر از حج به درستی بهره‌برداری شود، هر سال می‌تواند انسان‌های بسیاری را به سوی خدا رهنمون کرده و سازندگی عمیقی در آنها ایجاد کند. علاوه بر خود زائران در بستگان و منتظران زائر بعد از برگشت حاجی نیز می‌تواند اثرگذار باشد.
 
حج در تعالیم قرآن و حدیث از چه جایگاهی برخوردار است؟
حج در تعالیم قرآن و حدیث از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است تا جایی که یک سوره بنام این عمل معنوی بر پیامبر(ص) نازل شده و تمام جزئیات این عمل بطور مفصل در قرآن بیان شده است تا فرد حاجی به یک معنویت و خلوص الهی برسد و در بسیاری از احادیث از امامان به ضرورت حج رفتن تأکید شده است.
 
ابعاد سیاسی و اجتماعی حج که از منظر امام خمینی(ره) مورد توجه قرار گرفته چه ابعادی است؟
ابعاد سیاسی و اجتماعی حج از منظر امام خمینی(ره) بسیار مورد توجه قرار گرفته است تا جایی که از منظر ایشان حج فراتر از یک عبادت صرف است و دارای ابعاد سیاسی و اجتماعی بالایی است که می‌تواند پاسخگوی بحران‌های موجود در عالم اسلام از نظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد. از نظر سیاسی حج محل تحکیم وحدت بین مسلمانان، چاره‌جویی برای حل مشکلات و مطرح کردن جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوست.
 
اجتماع شکوهمند حج، شامل همه قشرهای مسلمان جهان است؛ زائران کعبه از میان تمام گروه‌ها، نژادها، زبان‌ها و کشورهای مختلف اسلامی هستند و اگر انسان بخواهد تمامی این کشورها و مردم آنها را از نزدیک ببیند، هزینه بسیاری باید صرف کند؛ ولی در حج با پرداخت هزینه حج به راحتی این مسئله امکان‌پذیر است.
 
نیانگذار فقید انقلاب اسلامی این پیام حج را در قالب عباراتی این‌گونه توصیف می‌کند: «لبیک‌گویان برای حق، نفی شریک در همه مراتب کنید و از خود که منشأ بزرگ شرک است به سوی او -جل و علا- هجرت کنید...»
 



بین وضعیت موجود حج و جایگاهی که اسلام برای حج در نظر گرفته چقدر تفاوت می‌بینید و به دیگر سخن، تا رسیدن به حج مطلوب چه کارهایی باید انجام شود؟
بین وضعیت موجود حج و جایگاهی که اسلام برای آن در نظر گرفته تفاوت‌های بسیاری وجود دارد و برای رسیدن به حج مطلوب باید مسلمانان وحدت خود را حفظ کنند و از کینه و دشمنی‌هایی که آمریکا و استکبار جهانی ایجاد کرده پرهیز کنند.
 
چه آثار فردی و اجتماعی در زمینه حج مترتب است؟
حج فقط رفتن به سعی و صفا و منا نیست بلکه آثار و برکات فردی و اجتماعی را در برخواهد داشت. آثار فردی و اجتماعی حج (انجام و ترک) است به بیان دیگر ایجاد ارتباط و نزدیک تر شدن انسان به خدا و ترک گناه است. از آثار فردی حج می‌توان به خودسازی اشاره کرد مانند دوری از مال حرام و درباره آثار اجتماعی، استحکام و قدرتمند شدن اسلام یکپارچه است.
 
مرحوم علامه طباطبایی نیز در این زمینه عبودیت و بندگی را فلسفه حج دانسته و می‌نویسد: «وقتی که سرگذشت ابراهیم، آن چنان که در قرآن بیان شده را، به‌دقت مطالعه کنیم می‌یابیم که این جریان یک دوره کاملی از سیر عبودیت و بندگی خدا و به ‌اصطلاح یک سیر و سلوک معنوی است که بنده از موطن خود تا قرب الهی را می‌پیماید و با پشت سر انداختن زخارف دنیا و لذائذ و آرزو‌های مادی و جاه و مقام و خلاصی از وسوسه‌های شیطانی به مقام قرب الهی دست می‌یابد.»
 
اعمال عمره و حج تمتع، از احرام گرفته تا مراحل آخر هریک ویژگی خاصی را داراست، به نظر شما انسان در کدامیک از این اعمال می‌تواند اوج معنویت را احساس کند؟
اعمال حج تمتع سیزده مورد است که به ترتیب شامل: احرام بستن از مکه، وقوف در عرفات، وقوف در مشعرالحرام، رفتن به منی در روز دهم ذی‌الحجه و رمی جمره عقبه، قربانی کردن در منی در روز دهم ذی‌الحجه، تراشیدن موی سر یا کوتاه کردن آن، طواف خانه کعبه، به جاآوردن دو رکعت نماز طواف، سعی میان صفا و مروه، طواف دیگری که آن را طواف نساء می‌گویند، دو رکعت نماز طواف نساء، اقامت شب های یازدهم و دوازدهم در منی و رمی جمرات سه گانه است. اوج معنویت حج در رمی جمرات است آنجایی که انسان به شیطان وجودش سنگ می‌زند و خود را از بند دنیا رها می‌کند.
 
مسلمانان جهان در موسم حج در کنار هم جمع هستند، این اجتماع عظیم چه فرصتی را برای تشیع ایجاد می‌کند؟
از اجتماع عظیم حج می‌توان برای تعامل و هماهنگی بین شیعه و سنی استفاده کرد و توطئه‌های وهابیت را علیه شیعیان خنثی کرد. همچنین می‌توانیم چهره واقعی شیعه علوی را به نمایش بگذاریم و بگوییم که شیعیان ملتی صلح‌طلب و آزاده هستند.
 
کتاب «اعمال و واجبات حج»، تألیف اسماعیل جانجانی در 208 صفحه و شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات دادآفرید روانه بازار نشر شده است.