ثابتی که اهل توابع شهرستان دهدشت استان کهگیلویه و بویراحمد است، پس از پشت سر گذاشتن روزهای نوجوانی لباس پاسداری پوشید و تا آخرین روز جنگ پا به پای همرزمانش پشت خاکریزها جنگید و در این راه زخم‌ها برداشت. او فرماندهی دسته تا فرماندهی گردان را تجربه کرده و در عملیات‌های سرنوشت‌سازی مانند والفجر هشت، بدر، خیبر و کربلای پنج حضور پررنگی داشته است. او که پس از پایان جنگ، در تیر 1368 به همراه گردان فاطمه زهرا(س) برای مقابله با گروهک‌های کومله و دمکرات به کردستان اعزام شد. بعد از مدتی، در سمت معاون اطلاعات منطقه سوم نیروی دریایی به خدمتش ادامه می‌دهد تا اینکه با درجه سرهنگی بازنشست می‌شود. اکنون وی راوی حماسه‌های همرزمان شهید و جانبازش است.
ساسان ناطق، نویسنده و مدیر کارگاه قصه و رمان حوزه هنری در کتاب «تشنگان قله‌های برفگیر» با نگاهی متفاوت به جنگ و با حفظ قالب مستندگونه به صورت داستان به روایت خاطرات بخشعلی ثابتی از رزمندگان استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته است، با این نویسنده به بهانه انتشار تازه‌ترین کتابش به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که شرح آن در ادامه آمده است.
چطور شد این سوژه را برای نوشتن انتخاب کردید؟
کار تألیف کتاب «تشنگان قله‌های برفگیر»، شامل خاطرات آقای بخشعلی ثابتی از استان کهگیلویه و بویراحمد، از جمله کارهایی است که به واسطه انتخاب راوی به بنده پیشنهاد و واگذار شد، البته برخی مصاحبه‌ها از قبل انجام شده بود و حتی متن اولیه هم نوشته شده بود. پس از دریافت متن اولیه به همراه مصاحبه‌ها، ابتدا سؤالاتی را که در متن قبل ممکن بود برای مخاطب ایجاد شود استخراج کردم و در چند نوبت همراه با راوی مصاحبه‌های تکمیلی را پیش بردیم. فضا و زندگی روستایی راوی، هموطنانش، بزرگ شدنش و آموزش در مدرسه و فضای انقلاب و شروع جنگ در قالب 10 فصل در این کتاب آمده است.
کتاب «تشنگان قله‌های برفگیر» نه برحسب احساسات شخصی بلکه براساس مستندات واقعی و عینی به رشته تحریر درآمده و تصویر و تابلویی از رزمندگان استان کهگیلویه وبویراحمد است که در آن، به شدت گرمای طاقت فرستای جنوب تا قله‌های برفگیر شیخ محمد کردستان که تعدادی از همرزمان روای کتاب و رزمندگان استان در آن به شهادت رسیدند اشاره شده است.
در مسیر تألیف کتاب با چه مشکلاتی مواجه شدید؟
«ثابتی»، راوی کتاب تشنگان قله‌های برفگیر، رزمنده کهگلویه و بویر احمد است که شخصیت سفت و سختی دارد. سماجت راوی در عدم پاسخ به برخی سؤال‌ها از مشکلاتی بود که بر سر راه تألیف این کتاب وجود داشت که البته سماجت ما نیز در پاسخ‌گیری، بر جذابیت این کتاب افزوده و سعی شده در این کتاب سختی‌ها و دشواری‌هایی که رزمندگان با آنها دست و پنجه نرم می‌کردند برای خواننده ملموس شود، در همین راستا نیز اسم کتاب «تشنگان قله‌های برفگیر» انتخاب شده است چرا که برخی رزمندگان مظلومانه در سرما یخ می‌زدند و به شهادت می‌رسیدند.
نوشتن این کتاب چه اثری در زندگی شما داشته و چقدر تحت تاثیر محتوای آن قرار گرفتید؟
یکی از خصوصیات بارز این اثر، نمایش عاطفه و محبت رزمندگان نسبت به عزیزان خود است. درضمن کتاب تشنگان قله‌های برفگیر فضایی متفاوت دارد، از این جهت که رزمنده‌های متفاوتی به لحاظ جغرافیایی در این کتاب حضور دارند. زیست‌بوم این افراد عشایرگونه و متفاوت است چراکه این‌ها هم جنوب را تجربه کرده بودند و هم مقاومت و جنگ در فضای سرد کوهستانی قله‌های شیخ محمد. آنها بسیاری از دوستانشان را از دست می‌دهند و در خلال جنگ، حماسه متفاوتی از هموطنان لر کشور را در این کتاب می‌بینیم که این فضا برای من نویسنده فضایی متفاوت و جالب بود.
قطعاً درباره دفاع مقدس نباید به ثبت خاطرات و ساخت مستند اکتفا کرد. رمان و فیلم دراین‌باره می‌توانند نقش بیشتری هم داشته باشند. چرا ما یک رمان مثل جنگ و صلح تولستوی در ادبیات دفاع مقدس نداریم؟
ما عمدتاً نگاهمان در خصوص رمان و داستان به جایی بوده که در گذشته ما و در کشوری دیگر این اتفاق شکل گرفته و شاید نهایتاً حدود 150 سال هست که داستان‌نویسی در کشور ما وارد شده اما ما انسان‌های قصه‌گویی هستیم و تاریخ گذشته ما و وقایع و رویدادها پر از داستان‌های زیبا و شنیدنی است و برای اینکه خود را به سطح ایده آل برسانیم که اتفاقات خوب در کارمان منعکس شود، طبیعتاً زمان می‌برد، ولی هر مقطع زمانی داستان‌های خوب خود را داشته و ما هم کارهای خوبی داشته‌ایم و اینطور نیست که دست ما خالی بوده باشد. در حوزه جنگ کارهای خوبی ارائه شده است، اما انتظار از یک تاریخ پر فراز و نشیب و توانمندی نویسنده‌ها ما را وا می‌دارد که منتظر کارهای بهتری بمانیم.
طیف جدیدی از نویسنده‌ها خیلی خوب می‌نویسند، اما همه باور داریم که هنوز تا نقطه ایده‌آل فاصله داریم که طبیعتاً نسل جوان با مطالعه و آگاهی بهتر می‌تواند این آثار را در دسترسمان قرار دهد، ولی باید بپذیریم که واقعاً کارهای خوبی منتشر شده و مخاطبان خوانده و لذت برده‌اند و هنوز ناشرانی هستند که کتاب‌های چندسال قبل را که نویسنده‌ها در دوران جوانی برای حوزه جنگ و دفاع مقدس نوشته‌اند بازتولید می‌کنند همانطور که در آمریکا این اتفاق می‌افتد و آنها فیلم می‌سازند، ولی انتظار من و شما به عنوان خواننده و بیننده خیلی بالاست. مثلاً حادثه خرمشهر چرا خیلی خوب خود را نشان نمی‌دهد؟ این را باید از آیندگان و یک کارگردان متبحر انتظار داشته باشیم. هرچند در حوزه خرمشهر، عملیات مرصاد و مدافعان حرم فیلم‌هایی ساخته شده اما ما ایرانی‌ها همیشه انتقادطلب بوده‌ایم و حوزه ادبیات و رمان، صنعتی هست که همه توانمندی نویسنده سینما می‌تواند آنجا بروز و ظهور داشته باشد، پس کماکان از کارهایی که تولید و ساخته می‌شود در حوزه فیلم، نمایش و داستان لذت می‌بریم، اما همگان باور داریم که این همه آنچه باید باشد نیست و امید است این اتفاق دیر یا زود بیافتد.
باید بپذیریم که بیشتر تولیدات ما در حوزه دفاع مقدس است چون نگاه انسانی ویژه‌ای در این نوع دفاع مقدس بین مردم و رزمنده‌ها وجود دارد، امید است کارهای نو و بکری در این زمینه ارائه شود که همگان با مشاهده و مطالعه آن لذت ببرند، هرچند به نوبه خود بسیاری از کارهای با ارزش را در این حوزه دیده و خوانده‌ایم.
ارزیابی شما از حمایت‌هایی که از کارهای دفاع مقدسی می‌شود چیست؟
یکی از وظایف ناشران حرفه‌ای که در این حوزه کار انجام می‌دهند حمایت است، این حمایت به شکل عقد قراداد برای انتشار کتاب اتفاق می‌افتد. همه ناشران تخصصی حوزه دفاع مقدس که در زمینه انتشار کتاب‌های داستان و رمان می‌شناسیم، گروه کارشناسی دارند و هیچ ناشری لازم نیست کار ضعیفی منتشر کند، اما در عین حال نهادهای اداری و ناشرین خصوصی هستند که بعضی کارها را که از حداقل‌های متوسطی برای تبدیل شدن به یک اثر خوب برخوردارند، حمایت می‌کنند، هرچه هزینه‌های حوزه نشر و هزینه‌های چاپ بالاتر می‌رود طبیعتاً بخش حمایتی نهادها و بخش خصوصی می‌تواند برای نویسنده‌ها پررنگ‌تر باشد، ولی عملاً این اتفاق نمی‌افتد، چون خود ناشر هم باید زحمت بکشد و کتاب‌ها را بفروشد تا به سود معقولی برسد که بتواند این چرخه را حفظ کند. هزینه ها که بالا می‌رود، بخش حمایتی هم ضعیف‌تر می‌شود، ولی نهادهای مؤسسات و نهادهای دولتی و نیمه دولتی هستند که از نویسنده‌ها حمایت می‌کنند.
نویسنده‌ها در قبال اعطای کتابشان به ناشر حق‌التألیف می‌گیرند یا به ازای هر نوبت چاپ یک قرارداد فروش اثر در ابتدای کار با ناشر می‌بندند، طبیعتاً بالا بودن هزینه زندگی در تهران یا بعضی شهرستان‌ها باعث می‌شود نویسنده‌ها احساس کنند که حق‌التألیفی که می‌گیرند کم است. بخشی از این موضوع به نهادهای قانونگذار و دولت برمی‌گردد که حمایت‌های ویژه‌تری را از نویسندگان داشته باشند. در این زمان که کرونا اتفاق افتاد کتابفروشی‌ها تعطیل شدند و به طبع نویسنده‌هایی که کار دستشان بود نمی‌دانستند باید چکار کنند. این‌ها بخش‌هایی هست که سخت است ولی با این حال پیش می‌رود و امید است وزات ارشاد و بخش فرهنگی مجلس تمهیدات ویژه‌تری برای نویسندگان داشته باشند.
برای نویسنده حرفه‌ای که می‌خواهد برای کشورش اعتبار بیاورد 30 سال بیمه مهم نیست، کار خوب مهم است. با توجه به اینکه در حوزه هنری مشغول هستم و به ویژه در بخش داستان و رمان کار می‌کنم، بخش‌های حمایتی معطوف به خرید اثر از نویسنده‌ای می‌شود که کار خوب دارد و یا سپردن پروژه در حوزه تألیف و ترجمه به کسی اختصاص می‌یابد که کار خوبی ارائه می‌کند. با محدودیت منابع نمی‌توانیم هرکار را به هرشخصی واگذار کنیم، به همین دلیل حمایت‌ها را اولویتبندی می‌کنیم تا نتیجه خوبی بگیریم. به هرحال آنچه در اختیار حوزه هنری و نهادهای دیگر است سعی می‌کنند در اختیار هنرمندان به ویژه در بخش ادبیات که شاکله و قالب مادرانه ادبیات ملی ما که همان رمان و داستان است اختصاص یابد که در گذار از این‌ها می‌توانیم به نمایشنامه و فیلمنامه برسیم و آنها نیز ما را به فیلم‌های بهتر برساند. امید است این حمایت‌ها پررنگ‌تر شود، به عنوان مثال برپایی نمایشگاه کتاب می‌تواند کمک بزرگی به صنعت فروش و بازگشت سرمایه به جیب ناشر و نویسنده کند و این هم به نوعی به برنامه‌ریزی درست وزارت ارشاد و متولیان امر برمی‌گردد.
کتاب «تشنگان قله‌های برفگیر»، تألیف ساسان ناطق در 396 صفحه، شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شده است.
نظر شما