به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، مقاله «قرآن مترجَم زعفرانی مورَّخ 546 هجری در ری: کهن‌ترین نسخه قرآنی کامل، تاریخ‌دار و حاوی ترجمه فارسی» به معرفی و تحلیل نسخه‌ای از قرآن همراه با ترجمه فارسی می‌پردازد که در ربیع الآخر سال ۵۴۶ هجری به دست ابوالفخر زعفرانی احتمالاً در ری کتابت شده است.
در قیاس با سایر آثار مشابه، این نسخه را باید کهن‌ترین قرآن کامل، تاریخ‌دار و مترجَم فارسی دانست که اکنون به دست ما رسیده است. این نسخه اکنون در موزه رضا عباسی در تهران نگهداری می‌شود، اما نسخه‌ای دیگر به کتابت همین فرد (مورَّخ جمادی الاخر سال ۵۴۸ هجری در ری) در کتابخانه سازمان دیانت ترکیه (آنکارا) نگهداری می‌شود که شباهت‌های بسیاری با نسخه تهران دارد. متن قرآن (نسخه تهران) به قلم نَسخ کهن کتابت شده و ترجمۀ آیات با حروف ریز در میان سطرها قرار گرفته است.
ترجمه این قرآن بر اساس گزینش و ویرایشی از ترجمه فارسی آیات قرآن در تفسیر سورآبادی، تألیف مفسّر کَرّامی خراسان، ابوبکر محمد بن عتیق نیشابوری (م ۴۹۴ ق) انجام گرفته است. ترجمۀ فارسی زعفرانی تا حد زیادی لفظ به لفظ، و حاوی بسیاری از واژه‌ها و تعابیر کهن فارسی است که برخی از آنها تنها در تفسیر سورآبادی آمده است. با این همه، ابوالفخر زعفرانی که احتمالاً از خاندان زعفرانی‌های ری بوده است، به سبب تمایلات معتزلی خود و پدرانش، به رونویسی صرف از تفسیر سورآبادی نپرداخته، بلکه واژه‌ها و ساختار فارسی جملات را به اختیار خود تغییر داده، و در برخی مباحث کلامی، دیدگاه معتزلی خود را بر نگرش کرّامی سورآبادی ترجیح داده است.
مقاله حاضر با مرور زبان و گویش فارسی در این ترجمه، به جدولی از مهم‌ترین داده‌های کلامی معتزلی، و نیز فهرستی از مهم‌ترین موارد اختلاف قرائات در متن و ترجمه فارسی آیات اشاره می‌کند.
مقاله «قرآن مترجَم زعفرانی مورَّخ 546 هجری در ری: کهن‌ترین نسخه قرآنی کامل، تاریخ‌دار و حاوی ترجمه فارسی» در شماره 46 مجله «ترجمان وحی مبین» به چاپ رسیده است.
شنبه ۷ تیر ۱۳۹۹ - ۱۲:۰۹
نظر شما