حجاب و عفاف به عنوان دو ارزش در جامعه بشرى و به ويژه جوامع اسلامى مطرح است. حجاب امرى ظاهرى و در ارتباط با جسم است، اگر چه اين پوشش برخاسته از اعتقادات و باورهاى درونى افراد است، ولى در نشئه مادى و طبيعى ظهور دارد، عفاف نيز نوعى حجاب درونى است كه انسان را از گناه باز مىدارد.
سدّى در برابر فرهنگ مصرفى و مدپرستى
يكى از ترفندهاى استعمار براى گرم كردن بازار تجارتش، توليد و عرضه اجناس به شكلهاى مختلف در بازار است، تا به اين طريق مشترى بيشتر جلب و منافع زيادى را حاصل کند. بسيارى از مردم مخصوصاً بعضى از بانوان به محض ديدن جنس جديد در بازار تمايل به خريدن آن پيدا مىكنند، گرچه نمونه قديمى از همين كالا را داشته باشند. با
اينكه متنوع بودن اشياء موضوعى است كه هر انسانى دوست دارد و اين از فطرت و سرشت او سرچشمه مىگيرد، همانطورى كه خداوند سبحان جهان طبيعت و تمام مخلوقات عالم را بر همين اساس خلق کرده است. بنابراین نظام سرمایه‌داری از اين خلقت بشر سوء استفاده كرده و با گسترش فرهنگ مصرفى و مدسازى در بين مردم دنيا مخصوصاً بعضى از بانوان مىخواهند سود كلانى را بهدست آورند. يكى از آثار والا و ارزشمند حجاب مخصوصاً چادر، از بين بردن فرهنگ مصرفى است كه ارمغان غرب بوده است. فرارسیدن سالروز واقعه تلخ مسجد گوهرشاد و هفته «عفاف و حجاب» بهانه‌ای شد تا به سراغ بازار نشر برویم و برخی از آثار منتشر شده در این حوزه را برای معرفی به مخاطبان مورد بررسی قرار دهیم.
آيا بدحجابى نتيجه فقر است؟
«برخی می‌گویند، مفاسد اجتماعى و بدحجابى نتيجه فقر است. اگر فقر برطرف شود اين گونه اعمال و حركات از كسى سر نمىزند! پاسخ اين است كه مىپذيريم فقر در بعضى از مردم باعث انحراف مى‌شود و اسلام هم براى از بين بردن فقر تأكيد کرده است، ولى ريشه اصلى مفاسد و شيوع گناهان فقر نيست، بلكه فقر فرهنگى و فقر ايمان به مبدأ و معاد منشأ اين مفاسد است. اگر ثروت و زندگى راحت جلوى فساد را مىگرفت بايد همه كشورهاى ثروتمند جهان و فرزندانشان از همه متدينتر و پاكتر باشند. در حالى كه اكثر مفاسد و جنايتها از همينهاست.»
آنچه که در بالا خواندید بخشی از کتاب «حجاب و عفاف» تألیف فاطمه عزلتی مقدم در ارتباط با اهمیت و جایگاه حجاب در اسلام است. کتابی که در 84 صفحه شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات بوستان کتاب قم در دفعات مختلف تجدید چاپ شده است.
«صدفی برای مروارید»
يكى از راههاى گسترش فرهنگ حجاب و عفاف، پرداختن به آثار، معرفى آداب و تلاش براى عرضه آن در جامعه است. سيماى حقيقى حجاب، حضور مردان و زنان در لباسى است كه در آن بتوانند بدون آسيبهاى اجتماعى و روحى به انجام وظايف دينى و اجتماعى خود همت گمارند. ادله عقلى براى فوايد و آثار حجاب و عفاف فراوان است و در متون دينى نيز نقلها و روايات معتبر بسيارى براى بيان چند و چون آنها ديده مى‌شود. هويتبخشى، تأمين آرامش روانى، حفظ طراوت و طهارت روح، امنيت اجتماعى، تعالى معنوى، سلامت روحى و بهداشت جنسى، آرامش و استحكام خانواده از جمله اين آثار محسوب مى‌شود.
بسيار ضرورت داشت، در اين مجال كه فرهنگ حجاب مورد تهاجم دشمنان قرار گرفته است و رهبر انقلاب نيز با درايت خويش اهميت اين موضوع را بارها گوشزد كردهاند، مسئله حجاب ديگربار دقت و بازبينى مىشد. نویسنده در این نوشتار كوشيده تأمل كاملى در همه كاركردهاى حجاب داشته باشد و در خلال پژوهش درمی یابد كه بسيارى از كاركردهاى حجاب ريشه در نهاد زن دارد و بسيار ضرورى است كه به آفرينش وى از اين زاويه نيز پرداخته شود، لذا بخشى را به آن افزوده و لايههاى درونى روان زن، اين شاهكار خلقت را واكاوى كرده. سپس مجموعهاى از كاركردهاى اجتماعى و فردى حجاب را در پى آورده كه در کمتر اثرى شبيه به اين اثر، چنين تدوين و گردآورى از مجموعه كاركردهاى حجاب فراهم آمده است. در نهايت، دستورهاى حكيمانه اسلام را در ترسيم سيماى عفاف در جامعه بر اساس قرآن و روايت بررسی کرده و به تفصيل به واجبات و آداب حجاب پرداخته است، كه خود راه ثمر نشستن آن كاركردهاست. فصل آخر نيز به پاسخ شبههها گذشته و به اين جا دفتر پايان می یابد.
رابطه حجاب و شخصيتبخشى به زن چنان آشكار است كه تمدننويسان تاريخ نيز از كنار آن به سادگى نگذشتهاند. ويل دورانت در كتاب تاريخ تمدن خود مىنويسد: حجاب براى دختر همچون وسيله دفاعى است كه به او اجازه مىدهد از بين خواستگاران خود شايستهترين آنها را برگزيند يا خواستگاران خود را ناچار کند كه پيش از دست يافتن به وى، به تهذيب خود بپردازند. موانعى كه حجاب و عفت زنان در برابر شهوت زنان ايجاد كرده، خود عاملى است كه عاطفه و عشق شاعرانه را پديد آورده‌اند و ارزش زن را در چشم مرد بالا بردهاند.
کتاب «صدفی برای مروارید»، تألیف حامد حسینیان در 176 صفحه، شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات بوستان کتاب قم روانه بازار نشر شده است.
«فقه و پوشش بانوان»
از مسائل مهم درباره بانوان، «مسئله پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغه فرهنگی و ملی هم به خود می‌گیرد و می‌توان با عنایت به آن، نگرش فکری و اعتقادی افراد و گروه‌ها را تعیین کرد. می‌توان موضوع پوشش را از زوایا و رویکردهای گوناگون تاریخی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، هنری و دینی مورد مطالعه قرار داد؛ ولی مقصود اصلی این کتاب، بررسی پوشش بانوان از نگاه «فقه» و کنکاشی همه جانبه در مبانی و فروع فقهی آن است. البته به طور محدود، به فروعی مانند پوشش دختران نابالغ، پوشش مردان در برابر بانوان، بلکه پوشش مردان در برابر مردان نیز می‌پردازیم که همگی جنبه استطراد و تتمیم دارد.
تا جایی که می‌دانیم، تاکنون پژوهشی همه‌جانبه و منطبق با نیازهای روز، درباره پوشش بانوان با رویکرد کاملاً فقهی، انجام نگرفته است. به حسب ظاهر، نخستین اثر مکتوب ـ لااقل به زبان فارسی ـ در این زمینه، کتاب «مسئله حجاب» تألیف آیت‌الله شهید مطهری است؛ ولی این کتاب، علی‌رغم در برداشتن نکات بسیار ارزنده، به همه مسائل و جوانب فقهی پوشش بانوان نپرداخته است. افزون بر این که کتاب مزبور را به دلیل رویکرد مخصوصی که دارد و با توجه به این که حدود نیمی از مطالب آن، به بررسی پیشینه تاریخی حجاب، فلسفه و فوائد تشریع آن، توصیه‌های اخلاقی، پاسخگویی به پاره‌ای از شبهات روشنفکری و … اختصاص یافته، نمی‌توان یک پژوهش فقهی به معنای مصطلح و با اهداف خاص آن دانست.
پیش از کتاب مذکور، آن چه می‌تواند به عنوان پیشینه این تحقیق ـ به صورت محدود و پراکنده ـ تلقی شود، نکات و مباحثی است که شمار قابل توجهی از فقهای پیشین، در ابواب گوناگون فقه، به ویژه در باب صلاه، بحث لباس نمازگزار و نیز باب نکاح مطرح کرده‌اند. به نظر می‌رسد جامعه ما، در امور مربوط به بانوان، به خصوص در امر پوشش، دچار افراط و تفریط شده است، بعضی واجبات را سبک شمرده، آنها را ضایع کرده‌اند، عده‌ای نیز از حدود و احکام الهی، پا فراتر نهاده، رخصت‌ها و مباح‌ها را ممنوع کرده‌اند و به اصطلاح «کاتولیک‌تر از پاپ» شده‌اند؛ در حالیکه قرآن به صراحت می‌گوید: «یا ایها الذین آمنوا لا تقدموا بین یدی الله و رسوله»، ای کسانی که ایمان آورد‌ه‌اید، از خدا و پیامبرش، جلو نیفتید.
در کتاب «فقه و پوشش بانوان»، به مواردی از جمله «اصل وجوب پوشش»، «اقوال فقها در کتاب نکاح»، «نصوص قرآنی و روایی»، «اقوال فقها در مقدار پوشش واجب»، «پوشش مو»، «مسئله اضطرار»، «مسئله چادر»، «پوشش بانوان در برابر خواستگاران»، «پوشش بانوان غیر مسلمان»، «حکم زنان غیر کتابی»، «پوشش زنان و دختران دیوانه»، «پوشش بانوان در عکس و فیلم»، «محرمان نسبی و فتوای مشهور فقها»، «محرمان سببی و فتوای مشهور فقها»، «پوشش مادر زن در برابر داماد»، «پوشش بانوان در برابر همسران» و «پوشیدن لباس مردان توسط بانوان» و ... پرداخته شده است.
کتاب «فقه و پوشش بانوان»، تألیف آیت الله علی اکبر کلانتری در 224 صفحه، شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات بوستان کتاب قم روانه بازار نشر شده است.
«گوهر عفاف»
گوهر آفرینش ـ زن ـ اگر در صدف حجاب قرار گیرد ارزش‌هاى انسانى‌اش محفوظ مى‌ماند. به‌علاوه، پوشیدگى زن، نماد تقواى اوست، وقتى زن، خود را محفوظ نگه‌دارد وعده‌هاى خدا به پرهیزکاران، درباره او نیز محقق مى‌شود. هم‌چنین، امنیت و آرامش خاطر نیز با حجاب اسلامى به دست مى‌آید. اما سختى حجاب، حق بیمه‌اى است که زن براى تأمین سلامت خود مى‌پردازد، زیرا پوشش، مانع نفوذ هواى نفس و نگاه‌هاى آلوده و افکار فاسد به حریم پاک زنان مى‌شود. کتاب «گوهر عفاف»، موضوع حجاب را در این فصل‌ها پژوهیده است: بایسته‌هاى پوشش و عوامل بى‌حجابى، تأثیر حیا بر پوشش بانوان، ضرورت‌هاى غیرت‌مدارى، عوامل سست‌شدن فرهنگ حجاب، راه‌کارهاى ترویج فرهنگ حجاب.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «حيا ملكهاى است كه موجب خوددارى از كارهاى زشت مى‌شود. انگيزه حقيقى گرايش زن به حجاب احساس فطرى يا غريزى شرم و حياست، شرم و حيا در زن نسبت به بيگانگان مانند غيرت در مرد است؛ به عبارت ديگر، درك و شعور فطرى و الهام غريزى زن به حفظ خود از دستبرد نااهلان براى بالا بردن ارزش وجودى خويش است «شرم و حيا و عشق و اشتياق به عفاف و پاكدامنى تدبير، مكانيسمى است نهفته در خلقت و فطرت زن، كه او را وادار مىسازد كه گاهى به صورت ناخودآگاه خود را از چشم نامحرم بپوشاند. به همين لحاظ وقتى احساس حجب و حيا را از دست مىدهد در محيط ناامن اجتماع هم كشف حجاب مىكند و به عكس وقتى احساس شرم و حيا در او زنده است در محيطى كه امنيت كامل هم وجود دارد، باز هم متمايل به پوشاندن خويش است. از زمينهها و در عين حال از ثمرات عفاف، احساس حيا و شرم از انجام كارهاى زشت
است.»
کتاب «گوهر عفاف» تألیف سیدحسین اسحاقی در 140 صفحه شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات بوستان کتاب قم روانه بازار نشر شده است.
«منشور عفاف»
منشور عفاف عنوان کتابی است که به تفسیر سوره مبارکه نور پرداخته است. در این اثر ارزشمند، به تفسیر سوره نور با موضوع عفاف در همه جنبهها به شیوه روایى - عرفانى پرداخته شده است و تلاش شده است تا انسان را با عفت پیشگى در همه جنبههاى خانوادگى، پوششى، عقیدتى، حتى مالى و جهادى، آموزش دهد.
نویسنده در اين تفسير، بعد از فراغ از يك تفسير معمول ـ كه تحت عنوان «بهره اول» آمده ـ كوشيده است كه در پرتو آيات سوره نور و در پرتو روايات منقول از مقامات عصمت و طهارت، به جنبههاى عرفانى كه وسيلهاى براى تلطيف روح و صفاى قلب است، بپردازد. اين بخش را تحت عنوان «بهره دوم» آورده است.
در مقدمه این اثر می‌خوانیم: «سوره نور، از سورههاى برجستهاى است که در بردارنده برنامه «عفاف» است و بر آن است تا انسان را با عفت پیشگى در همه جنبههاى خانوادگى، پوششى، عقیدتى، حتى مالى و جهادى، آموزش دهد.» کتاب «منشور عفاف» (تفسیر سوره نور) سوره نور را با موضوع عفاف در همه جنبهها به شیوه روایى - عرفانى تفسیر کرده است.
کتاب «منشور عفاف» تألیف آیت‌الله احمد بهشتی در 472 صفحه شمارگان 8000 نسخه از سوی انتشارات بوستان کتاب قم روانه بازار نشر شده است.
نظر شما