به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نام‌های باستانی شهرها و روستاها و کوه‌ها و کشتزارها و کهریزهای ایران، واژگان یا اندام‌های زبانی زبان‌های باستانی ایران نامیده می‌شوند که چند هزار سال بر سر زبان مردم ایران بوده است. از سویی دانش زبان‌شناسی امروز بر این باور است که هر زبان بسته به نیاز گویشوران خود، هماهنگ با زمان دگرگون می‌شود.

شاید این دیدگاه در زمینه زبان‌ها و فرهنگ‌های نوپا درست باشد؛ اما در زمینه زبان پارسی که زبانی کهنسال بوده و دیرینگی چندهزارساله دارد، درست نیست و نمی‌توان این زبان پرراز و گوهریک را کوچک برشمرد و بدون بررسی و شناخت از ژرف‌ساخت این زبان کهنسال اینگونه سخن گفت.

در این کتاب، نزدیک به 1300 نام باستانی که هنر خردورزی نیاکان مردم امروز این سرزمین است، شناسایی و ریشه‌یابی شده است. آیا این 1300 اندام زبان در ادبسار امروز به کار گرفته می‌شود؟ اگر چنین است، ادبار و روند آموزش و هنر نوشتن همگام با فرهنگ مردم امروز ایران‌زمین است و مردم امروز ایران در زمینه فرهنگ و زبان خود به اندیشه نشسته و زبان خود را با زمان هماهنگ کرده و فرهنگ امروز خود را گزارش می‌کنند.

اما اگر چنین نیست و زبان ادبیک امروزی با نزدیک به شصت‌درصد واژه‌های بیگانه به دور از فرهنگ مردم این مرزوبوم رارهی دگرگونه می‌پیماید، بی‌گمان خرد زبان کنار گذاشته شده و آن زبان گویشی دست‌ساز و نوپا خواهد بود؛ زیرا زبان بدون ژرف‌ساخت، گویش خوانده می‌شود. از سویی نمی‌توان گفت که تهران تنها همین 1300 نام باستانی را داشته است.



این کتاب در چهار فرگرد سامان یافته است. فرگرد یکم در دو بخش اختصاص به فهرست نام‌های باستانی شهرها و روستاهای شهر تهران دارد. این فرگرد با دو ستون نبشته شده است: ستون یکم: نام بومیک یا آنچه در نقشه‌های جغرافیایی کشور آمده، همان‌گونه نوشته شده است. ستون دوم: نام درست با آوانگاری با مانیک (معنی) ساده، روان و همگانی گزارش شده است.

فرگرد دوم کتاب اختصاص به نام‌های باستانی کوه‌های استان تهران دارد. نام‌های کهن و باستانی نوشته‌شده در پهرست با ریشه‌یابی و سندهای استوار در چارچوب‌ انگارش زبان (ریاضی زبان) و زبان‌شناسی پارسی گزارش شده است و برای استواری پژوهش و گواهی بر درستی آن گرد و فراوانی نام‌های کهن و باستانی از استان‌های دیگر ایران زیرنویس شده و نمایان شده که این نام‌های باستانی چگونه ساخته شده است.

در فرگرد سوم کتاب و در نه بخش، مباحثی چون نام‌های باستان استان تهران و فرهنگ مردم این سرزمین، شاهنامه و نام‌های باستانی استان تهران، دگرگونی در نام‌های باستانی استان تهران، دیرینگی استان تهران، آیین‌های باستانی در سرزمین ری باستان و... ارائه شده است.

فرگرد پایانی کتاب در هفت بخش درباره نام‌های باستانی شهرها و مناطق مختلف تهران نکاتی را ارائه کرده و همچنین درباره زبان و زمان و فرهنگ در استان تهران به بحث و بررسی پرداخته است. کتاب «فرهنگ نام‌های کهن و باستانی استان تهران» نوشته مصطفی پاشنگ در 350 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 75 هزار تومان از سوی نشر آرون منتشر شد.