به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گلستان، «وجیهه ابراهیمی‌نژاد» بانوی شاعر اهل شهرستان گنبدکاووس و مدیر انتشارات امرتات و عضو هیات موسس انجمن ادبی حافظ در این شهرستان است. از وی که از سال 1377 شروع به فعالیت در عرصه شعر و ادب کرده، تاکنون دو مجموعه شعر با عناوین «بر مدار تو که می‌چرخم» و «طعم آسمان ، لهجه خاک» روانه بازار نشر شده است. با این شاعر جوان گنبدی که عناوین متعدد استانی و کشوری را نیز در جشنواره‌های شعر کسب کرده است، درباره وضعیت شعر در شهرستان گنبدکاووس و شرق استان گلستان، چندفرهنگی بود استان، آینده شعر گلستان و همچنین کم و کیف فعالیت انتشارات امرتات به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
 
تا به امروز از شما دو عنوان کتاب شعر روانه بازار نشر شده است. کمی درباره این آثار توضیح می‌دهید؟

«بر مدار تو که می‌چرخم» مجموعه‌ای از شعرهای کوتاه من از سال ۷۸ تا ۹۱ است که در 59 صفحه توسط انتشارات امرتات چاپ رسیده است. کتاب «طعم آسمان، لهجه خاک» هم مجموعه شعرهای آیینی و اجتماعی من است که توسط حوزه هنری استان گلستان و به‌همت انتشارات نقش در شهر قم در 48 صفحه روانه بازار نشر شد که این اثر توسط اجلاسیه چهار هزارشهید استان گلستان به چاپ دوم رسید.
 
از جایگاه شعر و فعالیت‌های انجمن‌های ادبی در شهرستان گنبدکاووس و نیز در شرق استان گلستان برایمان بگوئید.

تقریباً اوایل  دهه 70 نخستین انجمن شعر در گنبدکاووس با عنوان حافظ افتتاح شد و بعد از آن شاید بشود گفت انجمن پیام نور است که به‌عنوان بهترین انجمن‌های شهرستان بودند که فعالیت‌های خوبی داشتند؛ اما از اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ انجمن‌ها رونق سابق را نداشتند و متاسفانه با اینکه گنبدکاووس و شرق گلستان در زمینه شعر و ادبیات همیشه در استان و حتی در کشور حرف‌های زیادی برای گفتن داشت و خیلی از مقام‌های کشوری را دریافت می‌کرد اما کم فروغ شدند.

به باور من این شهرستان در طول حدود ۴۰ سال گذشته شاعران خوبی را پرورش داده که آثار ادبی خوبی را تولید و عرضه کرده‌اند که می‌توانم به افرادی چون اسماعیل جاجرمی، مسلم فدایی، مهدی جلیلی، حمید عرب عامری، محسن حیدریان فرد، محمد حسن‌زاده، مینا سراوانی، محمد نجفی، بهمن نشاطی، ندا جلالی و ... اشاره کنم؛ اما به خاطر عدم حمایت‌ها و نداشتن بودجه و کم توجهی مسئولان و شاید هم مقداری کم‌کاری نسل جوان این انجمن‌ها کیفیت خود را از دست دادند.
 
شما در کنار شاعری، مدیریت انتشارات امرتات را هم بر عهده دارید. لطفا درباره وضعیت نشر و حمایت‌های خود در انتشار آثار شاعران منطقه خود و استان گلستان بفرمایید.

انتشارات امرتات را در سال ۸۸ به اتفاق همسرم (محسن حیدریان‌فرد) افتتاح کردیم. یکی از بزرگترین معضلات شاعران جوان منطقه بالاخص در شرق گلستان موضوع چاپ و نشر کتاب بود و همیشه سعی کرده‌ایم تا به این عزیزان در چاپ و انتشار آثار خود کمک کنیم. البته با توجه به اوضاع نابسامان بازار کتاب و بالا رفتن قیمت کاغذ و ملزومات چاپ در طول سالهای گذشته که باعث  بالا رفتن قیمت تمام شده کتاب شده است؛ ما نیز همچون ناشران دیگر در کشور برای چاپ و انتشار کتاب مشکلاتی را داشتیم.

بزرگترین مشکلی که ما در طول سال‌های گذشته و حتی امروز با آن دست به گریبان بوده و هستیم، نبود مرکز پخش و  عدم همکاری پخش‌کننده‌های کتاب با ناشران استان‌ها بوده است، به‌طور کلی ناشران در استان گلستان بیشتر اقدام به  دریافت مجوز چاپ کتاب با هزینه نویسنده می‌کنند و کتاب‌های چاپ شده را به نویسنده تحویل می‌دهند و از این راه کسب درآمد دارند، درحالی‌که ناشران باید تولیدکننده کتاب باشند و همانطور که از نامشان پیداست، کتاب را منتشر و در کشور پخش کنند؛ اما این کار بدون وجود عاملان توزیع و فروش غیرممکن است.

در استان گلستان هم تا به امروز هیچ تلاشی برای بهبود بخشیدن به این اوضاع از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی رخ نداده است و این امر باعث به وجود آمدن ناشرانی شده است که تنها به چاپ کتاب اکتفا می‌کنند و چاره‌ای جز این هم ندارند، شاید برای به وجود آمدن ناشرانی فعال تر نیاز به اقدامی ملی برای حمایت از ناشران کوچک وجود دارد.

در مجموع من و همسرم با دغدغه‌های فرهنگی که از دوران دانشگاه در ذهنمان به وجود آمده بود، انتشارات امرتات را افتتاح کردیم و تمام تلاشمان این بود که به نویسندگان در شرق استان گلستان برای چاپ و نشر کتاب‌هایشان کمک کنیم. در طول سال‌های گذشته برنامه‌های خاصی را برای چاپ و انتشار آثار نویسندگان منطقه در نظر داشتیم؛ از جمله فعالیت‌هایی که برای رفع مشکلات در راه توزیع کتاب انجام دادیم افتتاح سایت فروش کتاب بود.

چندی پیش سایت انتشارات را راه‌اندازی کردیم و در تلاش هستیم تا به این طرق کتاب نویسندگان استان را در کشور معرفی کرده و از شاعران و نویسندگان خوب استان حمایت کنیم. این حمایت فقط کلامی نیست بلکه تلاش می‌کنیم به صورت واقعی با سرمایه گذاری و چاپ و انتشار آثار با کیفیت نویسندگان خوب استانمان به آنها کمک کنیم و این عزیزان را به جامعه ادبی کشور معرفی کنیم. یکی از کتاب‌هایی که با سرمایه‌گذاری و حمایت انتشارات امرتات به چاپ رسید، کتاب «نشدن‌ها» از شاعر خوب و جوانان استان آقای علی‌اکبر آغاسیان بود. البته بیشترین تمرکز ما در انتشارات امرتات بر روی کتاب‌های ادبی و فروش آن در کل کشور متمرکز شده است.

از دیگر اقداماتی که در حال برنامه‌ریزی آن هستیم و به‌زودی به مرحله اجرا درخواهیم آورد، تولید کتاب‌های الکترونیکی از آثار نویسندگان استان گلستان خواهد بود و با توجه به گسترش استفاده از اینترنت و گوشی‌های هوشمند باور داریم که مسیر انتشار آثار نویسندگان استان گلستان برای بیشتر دیده شدن باید به سمت الکترونیکی شدن حرکت کرده و اقدامات بهتری در این راه انجام شود.

البته تولید و فروش کتاب‌های الکترونیکی نیاز به بسترهای مناسبی دارد که ما در انتشارات امرتات در تلاش هستیم تا در تعهد به توان خود این بسترها را فراهم کرده و آثار تولید شده را هم به شکل چاپی و هم به شکل الکترونیک منتشر کنیم.

البته بی‌شک حمایت ارگان‌های دولتی همچون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در راه انتشار هر چه بهتر آثار ادبی نویسندگان استان را نیاز داریم و مطمئنا اگر در این مسیر عزمی جدی وجود داشته باشد، می‌تواند باعث رونق در بازار کتاب و بالا رفتن سرانه مطالعه در کشور شده و نویسندگان جوان را به عموم علاقه‌مندان معرفی کند.
 

 

استان گلستان به واسطه چندفرهنگی بودن ظرفیتی غنی در شعر و ادب دارد اما به باور فعالان این حوزه در استان هنوز به این ظرفیت توجه چندانی نشده است. نظر شما چیست و برای بهره‌مندی از این پتانسیل باید چه کرد؟

درست است که استان گلستان از نظر فرهنگی بسیار غنی بوده و به واسطه چندفرهنگی بودن ظرفیت‌های بالایی دارد اما صرفا چندفرهنگی بودن یک منطقه نمی‌تواند باعث رونق فرهنگی شود. چند فرهنگی بودن این منطقه فرصتی است که باید اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر ادارات دولتی برای استفاده از آن دست در دست بخش خصوصی داده و مسیری آسان برای اعتلاء و بالا بردن سطح فرهنگ و ادبیات استان ایجاد کنند.

چند فرهنگی بودن منطقه چنانچه مورد توجه ارگان‌های مربوطه قرار بگیرد می‌تواند هم از نظر فرهنگی و هم از نظر اجتماعی استان گلستان را به نمونه منحصر به فرد تبدیل کند. در سال‌های گذشته همواره افراد یا انجمن‌های کوچکی به صورت خصوصی و فردی در زمینه ادبیات یا دیگر زمینه‌های هنری فعالیت‌هایی داشتند اما چه سود هیچگاه مورد توجه دقیق قرار نگرفته و حمایت‌های لازم از آنها صورت نگرفته است.

به همین دلیل همیشه این فعالیت‌ها به صورت متفرقه اتفاق افتاده و تاثیر مناسب و ماندگاری در وضعیت فرهنگی استان نداشتند. اقوام مختلف همواره کوشیده‌اند آداب و رسوم و ادبیات و فرهنگ خود را به روش‌های مختلف عرضه کنند اما هیچگاه اثری ماندگار به جای نگذاشتند. این اتفاق باعث تاسف است؛ البته تقصیر این موضوع بر گردن آنهایی است که وظیفه حمایت از امور فرهنگی را بر عهده دارند.

به طور کلی به نظر من در استان گلستان نیاز به برنامه‌ای مدون و دقیق احساس می‌شود تا از طریق این برنامه تمامی ارگان‌ها و اشخاص واجد شرایط که در زمینه فرهنگ اقوام تلاش‌های خوبی داشتند در مسیری درست هدایت شده و در طول سال‌های آینده آثار مکتوب و منقول از ادبیات و فرهنگ اقوام مختلف گردآوری و ثبت شود. همچنین برنامه‌ریزی و اجرای دقیق برنامه‌های فرهنگی جدا از تاثیرات فرهنگی و حفظ و انتشار آثار ادبی می‌تواند در زمینه‌های اجتماعی و دوستی بین فرهنگ‌ها و اقوام نیز بسیار موثر باشد.

شعر گلستان برای آینده به چه چیزهایی نیاز دارد که بیش از پیش در گستره ملی دیده و شنیده شود؟

به نظر من شعر گلستان توانمندی و دانش کافی را در بین اعضا و افراد فعال در این زمینه دارد. افراد بسیاری در طول سالهای گذشته با تلاش و کوشش راه ترقی را طی کرده و تجربه و دانش بسیاری در عرصه شعر و ادبیات کسب کردند. استان گلستان از نظر وجود افراد کمبودی احساس نخواهد کرد اما آنچه نیاز دارد، تنها حمایت است. با توجه به مشکلات اقتصادی فراوانی که در کشور وجود دارد شاعران نیز مانند اقشار دیگر در فشار اجتماعی و اقتصادی، درگیری‌های روزمره را تجربه می‌کنند و همچون گذشته قادر به فعالیت زیاد در عرصه انجمن‌ها نیستند.

این شاعران شاید حتی از جیب خود برای انجمن‌ها و فعالیت‌های ادبی خرج می‌کردند اما حالا بیش از پیش نیاز به وجود حمایت احساس می‌شود. در این مسیر بیش از همه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه دارد تا در پیشرفت شعر و ادبیات استان گام‌های بهتر و موثرتری بردارد.

در سال‌های گذشته مراسم، جشنواره‌ها و همایش‌های خوبی در استان برگزار می‌شد که می‌توانست باعث بالا رفتن اعتماد به نفس شاعران جوان و معرفی شاعران جوان به کشور شود اما در چند سال اخیر با کم شدن حمایت‌های دولتی وضعیت شعر استان رو به وخامت گذاشته است.

شاعران به‌صورت خصوصی و یا در فضای مجازی به فعالیت می‌پردازند. تا زمانی که این فعالیت‌ها به صورت یکپارچه و در مسیر برنامه‌ریزی شده و دقیق و هدفمند اتفاق نیفتد، استان هر روز بیش از قبل در مسیر تنزل قرار گرفته و اعتبار و قدرت گذشته خود را از دست خواهد داد.

به نظر من شعر گلستان نیاز به حمایت جدی دارد. نه فقط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بلکه با برنامه‌ریزی درست از بخش‌های خصوصی نیز برای حمایت از شعر و ادبیات به طور کلی فعالیت‌های فرهنگی استان دعوت کرد. گذشته از این، انتشار و معرفی شاعران در سطح کشور نیز می‌تواند باعث بالا رفتن سطح کیفی آثار تولید شده شود.

نشست‌های تخصصی همچون گذشته و گردهمایی شاعران که باعث گفت‌وگو بین شاعران استان و دیگر شاعران مناطق کشور می‌شود تاثیر بسیاری در بالا رفتن کیفیت آثار خواهد داشت. استان گلستان سال‌هاست که دچار رکود در زمینه شعر و ادبیات شده است و این رکود سطح کیفی شعر و ادبیات را در استان پایین آورده و خواهد آورد؛ در حالی که شعر و ادبیات، سازنده فرهنگ و ثبت کننده زبان و آداب و رسوم یک ملت است باید با حمایت‌های بیشتر و برنامه ریزی دقیق شعر و ادبیات را در تمام کشور به وضعیت مناسبی رساند تا با بالا رفتن سطح کیفی و انتشار مناسب آثار ادبی آیندگان از این گنجینه محروم نشوند.